Dünyada müzakereler nasıl yapılıyor!

AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, PKK'ya yaptığı 'silahları bırakın sonrasına bakarız' çağrısına cevap BDP Lideri Demirtaş'tan geldi. Demirtaş, müzakere için silahların bırakılmasının kabul edilemeyeceğini, şartların eşitlenmesi gerektiğini belirterek, "Bundan kastettiğim Erdoğan'ın İmralıya konulması değil tabiki Öcalan'ın İmralı'dan çıkarılmasıdır" dedi. Peki, bu söylemler gerçekten sorunun çözümüne katkı mı ağlıyor, yoksa sorun siyaset arasında sıkılaştırılıyor mu? Dünyada müzakereler nasıl yapılıyor?

Başbakan Erdoğan daha önce yaptığı açıklamada “"Silahların susturulması çözüm değil, silahın bırakılması lazım. Silah teröristin elinde duruyorsa bu çözüm değildir. Vakti saati geldiğinde silahlar yeniden patlayabilir. Biz farklı ülkelere gidebiliriz derlerse olabilir. Örgütün önemli bir kısmı kandil ve mahmurda bulunuyor. Bunlar farklı ülkelere gitmek isterse gidebilir" demişti. Erdoğan, PKK’nın silah bırakması durumunda daha sonra gereğine bakacaklarını ifade ederek, müzakere olabileceğini ifade etmişti. Erdoğan’ın bu değerlendirmelerine Karayılan, “Daha çok silahlanacağız” diyerek, “zaten şuan istediğimiz ülkeye gidebiliriz” demişti.

Erdoğan’ın açıklamalarına BDP lideri Demirtaş’tan farklı bir değerlendirme gelmişti. Demirtaş, müzakere için şartların eşitlenmesi gerektiğine vurgu yapmış ve Avrupa Parlamentosunda şunları söylemişti: "Tarafların eşit koşullarda müzakere yüreteceği eşit koşullar sağlanmalı. Bir tarafın en önemli aktör olarak gördüğü kişiyi, bir adada tutarak, müzakerenin en önemli aktörü olarak görmeye devam ederseniz buradan sonuç alamazsınız. Şartların eşitlenmesi gerekiyor. Kastettiğim Tayyip Erdoğan’ın İmralı’ya konması değil, Öcalan’ın İmralı’dan çıkarılmasıdır. Şartlar ancak böyle eşitlenebilir. Öcalan’ın koşullarının müzakere yürütebileceği pozisyona taşınması gerekir.”

MORO'DA MÜZAKERE DEVAM EDERKEN SİLAH SUSTU

Dünyanın bir çok yerinde devletler kendileri ile savaşan örgütlerlerle masaya oturup müzakere ediyorlar. Dünyanın hiçbir yerinde Türkiye’dekine benzer ne müzakere yöntemi var, nede müzakereye giden yolda bu tür açıklamalar var.
Filipinler Hükümeti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasında 40 yıl devam eden çatışmalar durduruldu. Taraflar müzakere masasını çoğu zaman devirdi, çatıştı ama en sonunda silahı susturmayı başardı. Moro’da geçen ay yaptığım incelemelerde müzakerelere oturmanın püf noktasını Moro İslami Kurtuluş Cephesi Lideri Murad İbrahim’e sormuştum. Murad İbrahim, öncelikle taraflar arasında güvenin sağlanması gerektiğinin özellikle altını çizmişti. “Eğer siz masaya oturuyorsanız, sizin birbirinizden barış istediğinize dair emin olmanız gerekiyor” demişti. Murad İbrahim, müzakere yapılırken asla ve asla silahın kullanılmaması gerektiğini anlatıyordu: “Biz müzakere masasına otururken silahı sustururuz, müzakere devam ettiği sürece asla silah kullanmayız. Eğer müzakere başarısız olursa silaha sarılırız ama gözümüz kulağımız tekrar müzakere masasındadır” demişti.

Moro’da Filipinler Hükümeti ve Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasında müzakereler kesintili olarak 16 yıl devam etti. On altı yılın sonunda çerçeve barış anlaşması imzalandı. Müzakereler yapılırken ne Filipinler Hükümeti silahı tamamen bırakın dedi, nede Moro İslami Kurtuluş Cephesi bizim şartlarımızı eşitlendirin, yada cezaevindekileri bırakın dedi. İki taraf önce barış isteğini ortaya koydu ve diğer adımlara karşılıklı garantiler alınarak devam edildi.

KOLOMBİYA'DA HEM MÜZAKERE HEM OPERASYON

Şimdi Kolombiya Hükümeti ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri(FARC) Oslo’da müzakere masasına oturdu. Müzakerelerin ana maddelerinin silahlı mücadelenin son bulması, toprak reformu ve siyasi muhalefetin güvence altına alınması olduğu belirtiliyor. FARC, Norveç'in Oslo kentinde başlayan ve Küba'nın başkenti Havana'da devam eden barış görüşmeleri nedeniyle tek taraflı ateşkes ilan etmişti ama Kolombiya hükümeti ise, FARC'a karşı operasyonlara ara verilmeyeceğini açıklamıştı.Ancak, Görüşmelere başlamadan önce Kolombiya Hükümeti 48 saat operasyonları durdurdu.Müzakereler devam ederken Kolombiya Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, FARC ile en geç 2013 sonunda anlaşmaya varacaklarını açıklamış diğer taraftan ise operasyonların devam edeceğini ifade etmiş ve altı gün önce en büyük operasyonlardan birini yapmıştı.

MÜZAKERELER NASIL YAPILMALIDIR

Dünyada yürütülen müzakerelere baktığımızda müzakereler yürütülürken dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde karşımıza çıkmaktadır:

1-Öncelikle taraflar bu niyetini net olarak ortaya koymalı ve “Barış” istiyoruz diyebilmelidir.

2-Taraflar arasında güven oluşturacak adımların önceden atılması gerekiyor. Taraflar masada birbirinden emin olmalıdır. Birbirini zorlamaktan ziyade birbirinin işini jestlerle kolaylaştırmalıdır

3-Görüşmeler basın önünde değil bilakis büyük bir gizlilik içerisinde yapılmalı ve taraflar daha sonra kamuoyunu buna hazırlamalıdır.

4-Müzakereler başlarken asla ve asla silah kullanılmamalı, bu açıkça ilan edilmeli ve örgütler tek taraflı ateşkes ilan etmeli, mümkünse sınır dışına çekilmeli, devletler de ateşkes olduğu zaman operasyona gerek olmayacağını söylemelidir.

5-Masada taraflar ne istediğini bilmeli ve isteklerini somut ve gerçekleşebilecek istekler üzerinden ifade etmelidir

6- müzakereler hükümetlerin belirlediği kişiler tarafından yapılmalıdır, istihbarat örgütler tarafından değil

7-Müzakerelerde muhakkak suretle arabulucular olmalı, bu arabulucuların nötr olmasına dikkat edilmelidir.

8-müzakere iki tarafında ne yenilgisi ne de zaferi şeklinde lanse edilmemelidir.

9-Müzakereler başarısız olursa bir sonraki müzakerelerin yolunu kapatmamak için açıklanmamalıdır.

10-Müzakerelerde bütün ülkenin hassasiyeti dikkate alınmalı, kamplaştırıcı açıklamalar yapılmamalıdır.