TIMETURK | HABER MERKEZİ
PINAR HİLAL BALTA
ABD ve Taliban arasında Katar'da devam eden müzakerelerin dokuzuncu toplantısı da tamamlandı. ABD'nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Khalilzad, dün Twitter hesabından yaptığı açıklamayla görüşmelerde "uzlaşıya yakın olduklarını" söyledi. Görüşmelerin başından beri "son derece yolunda giden bir müzakere süreci" imajı çiziliyor. Peki bu gerçekten doğru mu?
The New York Times'ta "Trump yönetimi yetkilileri, Afganistan'da CIA'in rolünü artırmak istiyor" başlıklı bir makale yayınladı.
Eski bir deniz piyadesi olan New York Times Washington bürosu muhabiri Thomas Gibbons-Neff, New York Times ulusal güvenlik muhabiri Julian E. Barnes, The Times Washington muhabiri Matthew Rosenberg ve New York Times muhabiri John Ismay'in imzasını taşıyan makale; Trump'ın Perşembe günü, Fox News'e yaptığı "Afganistan'daki ABD birliklerinin sayısını 8 bin 600'e düşürmeyi planlıyoruz" açıklamasından dört gün sonra bugün (2 Eylül 2019) geldi.
İşte makaleden ayrıntılar:
Amerikalı yetkililere göre, Beyaz Saray'ın kıdemli danışmanları, uluslararası güçlerin ülkeden çekilmeye başlaması durumunda CIA'nın Afganistan'daki varlığını gizlice genişletmeyi teklif ettiler. Ancak CIA ve askeri yetkililer, Taliban ile savaşı sonlandırmak için yürütülen müzakerelerin bu hamle sebebiyle karmaşıklaşmasından endişe ediyor.
CIA DESTEKLİ MİLİSLER GÖREVLENDİRİLMEK İSTENİYOR
Teklif, CIA destekli milislerin, IŞİD veya El Kaide'nin yeniden dirilmesini önleyecek bir "terörle mücadele gücü" olarak hizmet etmelerini de kapsıyor.
CIA ve askeri yetkililerse milis kuvvetlerinin hali hazırda Amerikan ordusunun desteği olmadan teröre karşı mücadele edebileceklerini düşünmüyor.
CIA direktörü Gina Haspel, Taliban, El Kaide ve IŞİD'e karşı görevlendirilen milis güçlerinin hava saldırıları konusunda büyük oranda ABD ordusuna bağlı olduğunu hatırlattı.
İstihbarat yetkililerine göreyse IŞİD'in varlığı, Afgan sivillere yönelik saldırılara ve Taliban'la devam eden mücadelelerine rağmen Batı'ya yönelik acil bir tehdit oluşturmuyor.
CIA'nın geleceği ile ilgili anlaşmazlık, Afganistan'daki ABD yetkililerinin içerisindeki nihai geri çekilmeyi isteyenler ve bunun ABD'yi terör tehditlerine maruz bırakacağını düşünenler arasında fay hatlarını tetikliyor.
Bu makale, şu anki veya eski yarım düzine yetkiliyle yapılan görüşmelere dayanarak, yönetimin tartışmaları hakkında bilgi veriyor. Bu kapsamda görüşmek istediğimiz CIA ve Beyaz Saray ise yorum yapmaktan kaçındı.
CIA direktörü Gina Haspel
TALİBAN, CIA'İ DE İSTEMİYOR
Taliban, Amerikan askeri birlikleri ve CIA yetkilileri arasında bir fark görmediğini belirtiyor. Ayrıca Katar'daki görüşmeler sırasında yalnızca ABD askeri birliklerinin dğeil CIA'in de bölgedne çekilmesini istiyor.
ABD'nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Khalilzad, son görüşmelerin ardından ""Taliban ile Katar'da devam eden barış görüşmelerini tamamladık, uzlaşmaya yaklaştık" ifadesini kullandı.
SON GÖRÜŞMEDE MİLİS GRUPLAR ÜZERİNDE DURULMADI
Müzakerelere ilişkin doğrudan bilgi sahibi bir isim, söz konusu son görüşmede (9. toplantı) Afgan güvenlik güçlerinin kaderi geniş çapta ele alındı fakat doğrudan milis grupları ile ilgilenilmedi.
AFGAN HÜKÜMETİ ŞU AN MASADA DEĞİL
Mevcut durumda Afgan hükümeti müzakerelerin bir parçası değil, ancak anlaşmanın hükümetle Taliban arasındaki müzakerelerin de yolunu açması bekleniyor.
CIA'İN KALMA PLANINI DESTEKLEYENLER NE DÜŞÜNÜYOR?
CIA'in milislere desteğini genişletme planının taraftarları, Amerikan kuvvetlerinin geri çekilmesinin, teröristlerin Afganistan'ı bir kez daha operasyon üssü olarak kullanmasının önünü açacağını düşünüyor.
Stratejik ve Uluslararası Etütler Merkezi (Center for Strategic and International Studies) uzmanı ve Afganistan'daki Amerikan Özel Harekat Kuvvetleri Komutanlığının eski danışmanı Seth G. Jones, bu fikri destekliyor. Jones, "CIA destekli kuvvetler, savaş kazanmayacak fakat terörist grupların etkilerini azaltabilir" diyor. Ancak diğer eski yetkililer gibi Jones da Amerikan ordusunu sayısı düşerken, milis kuvvetlerin operasyonlarını artırmasının etkisiz olacağını düşünüyor. Buna göre milisler ABD ordusu olmadan ciddi bir başarı kazanamazlar.
TALİBAN SİLAHSIZLANDIRILMAZSA, CIA ÜLKEDE KALSA BİLE İŞE YARAMAYABİLİR
Jones ayrıca, Amerikan kuvvetlerinin çekilmesi fakat Taliban'ın silahsızlandırılmamasını içeren bir anlaşmanın Taliban'ın etki alanını büyüteceğini, CIA'in Afganistan'da kalsa bile milis kuvvetlere desteği konusunda Taliban'dan engel göreceğini belirtti.
AFGANİSTAN'DA CIA DESTEKLİ MİLİSLER ve MİSYONLARI
CIA destekli milisler Afganistan'da ABD ve Afgan hükümeti tarafından terörist olarak kabul edilen isyancılara veya hücrelere karşı kullanılıyor.
Eski bir üst düzey Savunma Bakanlığı yetkilisi, bu milislerin Afganistan'da tehlikeli misyonlar üstlendiğini söyledi. ABD ordusunun ve CIA'in desteğiyle hareket eden milisler hali hazırda bulunması zor ve iyi korunan terörist liderleri arıyor.
CIA, Afganistan'daki milis kuvvetlerle, Taliban ve El Kaide'ye karşı patchwork tarzı (birbirine eklemlenmiş) bir ittifak kurdu. Bu ittifakın kökleri 11 Eylül 2001 saldırılarının hemen sonrasına dayanıyor.
Taliban'ın yıkılmasından ve yeni bir Afgan hükümeti kurulmasından sonra, CIA'in Ground Branch olarak bilinen "gölge paramiliter (yarı askeri) grubu" söz konusu milis grupları dönüştürmeye başladı. Bazıları, başlangıçta Afgan hükümetinin himayesinde çalışan büyük, iyi eğitimli ve donanımlı milislere dönüştü. Milisler, Pakistan sınır bölgelerinde hassas ve gizli görevler için kullanıldı.
Milislerin çoğu şimdi Afganistan'ın kendi istihbarat servisinin Ulusal Güvenlik Müdürlüğü'nün emri altında. Ancak, CIA tarafından hala tavsiye alıyorlar ve sıklıkla yönlendiriliyorlar.
TALİBAN DİREKT HEDEF ALABİLİYOR
Temmuz ayında, Afgan gizli servisini hedef alan bir bomba sekiz üyeyi ve altı sivilin hayatına mal oldu.
Ocak ayında Taliban savaşçıları Wardak'ta Afgan istihbarat üssüne sızdı ve düzinelerce insna öldürdü.
Her iki taraf da konumlarını güçlendirmeye çalışırken barış görüşmeleri başladığından beri Afganistan'da mücadele arttı. Yerel yetkililere göre geride bıraktığımız hafta sonu Taliban savaşçıları, kuzeydeki Kunduz kendinde iki emniyet mensubunu hedef alan saldırı düzenledi.
Trump ise geçen hafta Taliban'la herhangi bir anlaşmaya varıldıktan sonra Afganistan'daki birliklerin sayısının düşürüleceği faka tülkede kalınacağı yönünde bir açıklama yaptı. Trump, ABD birliklerinin 14 binden 8 bin 600'e kadar düşürebileceklerini belirtirken, CIA'in tek başına ülkede kalması konusuna Başkan Gina Haspel karşı çıkıyor. Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton da Afganistan'ın teröristleri kendi başına uzak tutabileceği konusunda endişeli ve barış anlaşmasına karşı çıkıyor.
ASKERİ YETKİLİLER ARASINDA BİRLİK SAĞLANAMIYOR
Üst düzey askeri liderler bölünmüş durumda. Bazıları barış görüşmelerinin denemeye değer olduğuna inanıyor, ancak birçoğu hızlı hareket etmenin, ülkenin çöküşüne yol açacağına ilişkin endişe taşıyor.
CIA İLE İLGİLİ TEKLİF ASLINDA YENİ DEĞİL
CIA'nın Afganistan'daki rolünü asker sayıları azalırken artırma fikri aslında yeni bir fikir değil. Obama yönetiminin tüm Amerikan birliklerini 2016 yılına kadar ülkeden çekmeyi düşündüğünü açıkladığı 2014 yılında CIA destekli milislerin Afgan terörle mücadele kuvvetleri içerisinde kullanılması konusunu gündeme getirdiler ve tartıştılar.
MİLİTANLAR, CİNAYETLERE KARIŞMIŞ DURUMDALAR
Ancak CIA destekli militanların, birçok sivilin hayatını kaybettiği saldırılardan sorumlu oldukları iddia ediliyor.
Geçtiğimiz ay kabile büyükleri Afgan istihbarat destekli kuvvetlerin Paktia eyaletinde baskın düzenlediklerini ve 11 sivilin ölümüne sebep olduklarını söyledi. Afgan hükümeti konuyla iligli soruşturma başlattı.
CIA DESTEKLİ PARAMİLİTER GRUPLARIN MEVCUT DURUMU
CIA'in Afganistan'daki ayak izleri belirsiz olsa da kurum, Trump'ın iktidara geldiği ilk dönemlerde Taliban ile savaş için ülkeye yatırımını artırdı. Şimdi, Kabil'deki Amerikan Büyükelçiliği'ne yakın bir ek bölgede çalışan kurumun paramiliter (yarı askeri) memurları, diğer Afgan istihbarat ekipleriyle ortak gruplar oluşturdu.
Ancak Amerikan ordusunun Özel Harekat birliklerinin küçük grupları, milislere kritik destek ve eğitim sağlıyor.
CIA'İN ÇALIŞMASI İÇİN ASKERİ KUVVETLERİNİN, SAYILARI AZ DA OLSA ÜLKEDE KALMASI ÖNEMLİ
CIA milislerinin etkili bir terörle mücadele kuvveti olarak görev yapması için, Amerikan askeri ekiplerinin, ülkenin farklı yerlerinde, sadece birkaç düzine kişiyle bile olsa, mevcut ve eski yetkililerin kalması gerekeceğini belirtildi.
CIA'in Afganistan'daki varlığının büyüklüğü ve niteliği korunan sırlar arasında, desteklenen milis grupları hakkındaki detaylar da bulanık.
Sürekli askeri destek olsa bile, CIA'in çalışma alanını genişletmek, ajansın tarihindeki en ölümcül görevlerden birini genişletmek anlamına geliyor.
20 CIA ÇALIŞANININ HAYATINI KAYBETTİĞİ BİLİNİYOR
Mevcut ve eski yetkililere göre, savaş sırasında Afganistan'da en az 20 CIA üyesi öldürüldü.
* Ara başlıklar editör tarafından eklenmiştir. Makalenin orijinalinde yer almamaktadır.
(Habere gitmek için fotoğrafa tıklayınız)
