Çocuğum neden bu kadar öfkeli?

Psikolog Fundem Ece Kaykaç, çocuklarda yaşanan öfke problemi hakkında bilgi verdi.

Dünya Danışmanlık Merkezi Kurucusu Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç, "Öfke tüm insanların doğasında olan temel bir duygudur. Kişinin dış tehditlere karşı gösterdiği bir reaksiyondur. Doğduğumuz andan itibaren ortaya çıkan bir duygudur. Bebeklerde ağlama nöbetleri şeklinde görülürken yetişkinlerde daha farklı şekillerde dışa vurulur. Yetişkinler bu duygularını bazı deneyimler ve öğrenimlerle kontrol edebilirken çocuklarda bu daha zordur. Çocuklar hoşlarına gitmeyen bir durum olduğunda öfkelerini genellikle ağlama bağırma vurma bir şeyler fırlatma tepinme şeklinde ifade edebilir. Öfke çok fazla saldırganlık ve şiddet eylemleri içeriyorsa bu anormal olmayan bir davranış olarak nitelendirilir ve bu Davranışlarının nedenleri araştırılmalıdır. öfke davranışının sıklığı yoğunluğu ve sosyal olarak normal olup olmaması öfkenin patolojik mi yoksa normal mi olduğunu etkileyen faktörlerdir. Öfkenin sözsel ya da fiziksel şiddetle dışa vurumu patolojik olarak değerlendirilir. Çocuk çevresindekilerin öfkeli davranışlarına yenik düşüp söylediğinin yapıldığını görünce ikincil kazanç elde eder ve bu davranışı öğrenilmiş davranış olarak tekrar sergiler. Aile içi çatışmalara, ihmale, akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda da öfke problemi sık sık görülür. Ailenin çocuğa karşı tutarsız davranışları evdeki sınırların ve rollerin belli olmaması çocuğun kendini gerçekleştirmesine ve özerk olmasına izin vermeme gibi sebepler de çocukta öfke problemini doğrudan etkileyen faktörlerdir. Çocuğun kendi becerileri ve zevkleri doğrultusunda hareket etmesine izin vermeyip çok fazla engelleyici ve baskıcı tutum sergilemek çocuğu öfkelendirebilir. Çocuğun psikolojik ihtiyaçlarının yerine getirilmemesi, olumsuz davranışlarının pekiştirilmesi, çocuğa fiziksel ya da psikolojik şiddet uygulamak, anlamaya çalışmak yerine sürekli kızma çocuğu öfkelendirecek şeylerdir. Ebeveynlerin herhangi bir sebepten öfkeli davranış sergilemesi ve çocuğun buna şahit olması, öğretmenler tarafından aşağılanma ya da küçük düşürülme, tutarsız disiplin, denetim eksikliği, televizyon ya da internette olumsuz ve şiddet içerikleri izlemesi gibi birçok etken çocukta öfke problemine sebep olur" dedi.

Öfke problemiyle ilgili olan bazı psikiyatrik rahatsızlıklar hakkında ilgi veren Kaykaç, "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) , duygudurum bozuklukları, kaygı bozuklukları, mental retardasyon. Ebeveynler Çocuğunun öfke davranışına öfkeyle karşılık vermemelidir. Sabırla dinleyip sakince karşılık verilmelidir. Emir vermeyin. En önemlisi çocuğunuzun öfke davranışı göstereceğini ön gördüğünüz durumlarda çocuğunuzla tartışmaya girip onun öfke nöbetine girmesine sebep olmak yerine bu öfke nöbeti başlamadan daha telkin edici konuşarak bu durumun üstesinden gelebilirsiniz. Bir diğer yapılması gereken ise çocuk öfke nöbeti geçirirken agresyonun boşalmasına izin verip onu engelleyici bir davranışta bulunmamak. Çocuk sakinleştiği zaman onunla bir birey gibi karşınıza alarak konuşup öfkesine sebep olan şeyleri öğrenebilirsiniz. Öfkeye sebep olan psikopatolojik bir sorun varsa uzmanların uygun gördüğü takdirde ilaç kullanımı ve psikoterapi eş zamanlı yürütülür eğer psikopatolojik bir rahatsızlık yoksa tek başına psikoterapi desteği ile öfke problemleri çözülebilir. Bu süreçte çocuğun öğretmeniyle iş birliği içinde hareket etmek, öfkeli çocuklar için daha güvenli ve kendine zarar vermeyeceği bir ortam hazırlamakta önerilenler arasındadır. Öfke nöbeti sırasında çocuğun dikkatini başka bir yöne çekmeye çalışmakta bir çözüm olabilir ama bunu yaparken ısrarcı olmayınız. Öfke problemi için kalıcı çözümlerden bazıları da; öfkeli çocukta empati yeteneğini geliştirmek, Kişiler arası ilişki ve sosyal becerileri öğretmektir. Çocuğunuza terapötik masallar okuyarak empati becerisi edinmesini sağlayabilirsiniz. Öfkeli çocuklarda işe yarar şeylerden bazıları da sanatla terapi ya da psikodramadır. Resim, müzik ve tiyatro gibi sanatsal aktiviteler ya da gezi, spor aktiviteleri çocuğun kendini ifade etmesini, iletişim becerilerinin gelişmesini ve özgüven kazanmasını sağlayarak onu öfkeden biraz daha uzaklaştırıp dinginleştirebilir. Çocuğunuzla konuşun; çocuklarda öfkeye neyin sebep olduğunu anlamak için ebeveynlerin sık sık çocuklarla konuşup günlerinin nasıl geçtiğini okulda neler yaptığını sormalarında fayda var. Çocuk sosyal sorunlardan dolayı öfke sorunları yaşayabilir. Örneğin öğretmeniyle sağlıklı iletişim kuramaması, akran zorbalığına maruz kalması, okulda ya da diğer sosyal alanlarda dışlanması, aile bireyleri tarafından sürekli eleştirilmesi, kardeşleriyle çatışma yaşaması anlaşamaması, kendini yetersiz hissetmesi, özgüven eksikliği ve olumsuz benlik duygusu gibi birçok etken çocuğunuzun öfke problemini etkileyebilir. Önemli olan anne babanın bu konu hakkında bilinçli ve ilgili olup buna neyin yol açtığını anlamaya çalışması" açıklamalarında bulundu.