Dünyanın en büyük emtia ithalatçısı durumundaki Çin'in son 10 yılda yüzde 7'nin altına inmeyen büyüme rakamları 2014'ten sonra hız kesti. Emtia fiyatları, ülkedeki ekonomik yavaşlamanın petrolden metallere her şeyde arz fazlası sorununu şiddetlendireceği endişesi ile 16 yılın en düşük seviyesine indi.

Bu durum, ihracatı emtiaya bağlı ülkelerin ekonomisi için ciddi bir tehdit oluşturmaya başladı. Çin ekonomisindeki gelişmelere bağlı olarak gelirleri azalan ülkelerin para birimleri değer kaybederken, ekonomik büyümelerde yavaşlamaya, enflasyon oranlarında ise yükselmeye tehdidi oluştu.

Özellikle maden şirketlerinin gelirlerin düşmesi, yatırımların askıya alınmasına sebep oluyor. Azalan gelirler, iç tüketimde zayıflamalara yol açıyor.

Tüm bu gelişmeler yaşanırken Dünya Bankası ise emtia üretici ülkelerin zor bir döneme girdiği uyarısında bulundu.

- Çin emtia tüketiminde dünya lideri

Çin, dünya çapında üretilen termal kömürün yüzde 50'sini, alüminyumun yüzde 48'sini, nikelin yüzde 47'sini, çinkonun yüzde 45'ini, bakır, demir cevheri ve kurşunun yüzde 44'ünü, platinin yüzde 30'unu, paladyumun yüzde 20'sini, petrolün yüzde 15'ini, doğalgazın yüzde 8'ini ve nükleer enerjinin yüzde 5'ini tüketiyor.

- İhracatının en az yüzde 15'ini Çin'e yapan 35 ülke var

AA muhabirinin Birleşmiş Milletler'in ticaret istatistiklerini yayımlayan "UN Comtrade" sitesinden derlediği bilgilere göre, dünyada yaklaşık 35 ülke ihracatının yüzde 15'inden fazlasını Çin'e yapıyor. Özellikle bu ülkelerde, Çin ekonomisinde yaşanan gelişmeler endişe ile takip ediliyor.

Çin'e kara komşusu olan Moğolistan ihracatının yüzde 88'ini, Asya ülkelerinden Türkmenistan ise ihracatının yüzde 65'ini Çin'e gerçekleştiriyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Hong Kong, Mali ve Gambiya ise ihracatlarının yarısından fazlasını Çin'e yapıyor. Solomon Adaları, Moritanya, Sierra Leone Cumhuriyeti, Angola ve Zambiya'nin Çin'e yönelik ihracat oranları ise yüzde 40'ları buluyor.

Kongo Cumhuriyeti, Yemen, Sudan ve Oman ihracatının yüzde 30'unu, Avustralya, Benin, Orta Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, İran ve Kazakistan ise toplam ihracatlarının yüzde 20'sinden fazlasını Çin'e yapıyor.

- Çin geçen yıl yaklaşık 2 trilyon dolarlık ithalat yaptı

Sanayi üretimi açısından dünyanın fabrikası olarak kabul edilen ülkedeki yavaşlama küresel ekonomiyi tehdit ediyor. Büyüme sorunu yaşayan küresel ekonominin Çin'deki duruma paralel olarak daha da kötüye gitmesi bekleniyor.

Çin geçen yıl toplamda 1 trilyon 958 milyar dolarlık ithalat yaptı. Sadece Güney Kore'den yapılan ithalat 190 milyar doları buldu. Bunun da 130 milyar dolarını elektronik teçhizat, medikal, makina ve kimyasal ürünler oluşturdu. Çin, kıta sahanlığı sorunu yaşadığı Japonya'dan ise geçen yıl elektronik ürünler başta olmak üzere yaklaşık 163 milyar dolarlık ithalat yaptı.

ABD, geçen yıl Çin'e 160 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bunun yaklaşık 17 milyar doları yağlı tohum ihracatı ile ortaya çıktı. Yine aynı dönemde Çin, Almanya'dan 105 milyar dolara yakın ithalat yaptı. Bunun 27,4 milyar dolarını taşıt ithalatı oluşturdu.

- Çin Avustralya maden sektörünü zora soktu

Emtia ihracatına önemli ölçüde bağımlı olan Avustralya, geçen yıl 61 milyar doları bakır cevheri, 12 milyar doları petrol ve 3,2 milyar doları bakır olmak üzere, Çin'e toplamda 98 milyar dolarlık ihracat yaptı. Düşük emtia fiyatları Avustralya'nın gelirini azaltarak, ülkedeki maden yatırımlarını frenledi. Azalan şirket yatırımlarının, ülkede işsizliğe yol açması bekleniyor.

Asya'nın en büyük petrol ve doğalgaz ihracatçılarından Malezya, Çin'e petrol, palm yağı ve kauçuk başta olmak üzere 56 milyar dolarlık mal sattı. Gelirinin yüzde 30'unu petrol satışından elde eden Malezya'nın para birimi, petrol fiyatlarındaki sert gerileme ve güçlü doların emtia piyasalarında talebi azaltması üzerine değer kaybetmeye başladı.

Yine önemli emtia ihracatçısı olan Brezilya, geçen yıl Çin'e 52 milyar dolarlık ürün ihraç etti. Bunun 19 milyar doları demir cevheri, 18.8 milyar doları yağlı tohumlar ve 7.1 milyar doları da petrol ve orman ürünlerinden oluştu.

- Suudi Arabistan'dan Çin'e 49 milyarlık petrol ithalatı

Gelirinin büyük bölümü enerji ihracatına dayalı olan Rusya, Çin'e 2014'te toplam 30 milyar dolarlık petrol ve doğalgaz sattı. Rusya yine ülkeye 3,2 milyar dolarlık orman ürünleri satışı gerçekleştirdi.

Dünyanın önemli petrol ihracatçısı Suudi Arabistan ise geçen yıl Çin'e yaklaşık 49 milyar dolarlık petrol ürünleri ihracatı yaptı.

Türkiye'nin Çin'e yönelik ihracat rakamları ise 3,7 milyar dolar oldu. Bunun 1,1 milyar doları tuz, mermer ve diğer değerli taşlardan oluştu. Türkiye, ülkeye 1 milyar dolarlık demir cevheri sattı.

- ABD tahvillerinin yüzde 20'sini Çin alıyor

Öte yandan, ABD hazine tahvillerinin yüzde 20'sini Çin elinde tutuyor. ABD Hazine Bakanlığı verilerine göre, Haziran 2015'de söz konusu tahvillerin maddi karşılığı 1 trilyon 271 milyar doları buluyor. Çin, bu yolla ABD'nin ekonomisine de finans sağlayarak ihracatın önünü açıyor. ABD, ihracatının yaklaşık yüzde 7'sini Çin'e, ithalatının yüzde 17'sini de Çin'den yapıyor.

Çin, ABD'ye yapılan doğrudan yatırımların yüzde 2,5'ini oluşturuyor.