AA muhabirinin TÜDAM'ın geri dönüştürülebilir atıklar ile bu atıkların tekrar ekonomiye kazandırılması amacıyla sektörün taleplerini içeren "Geri Dönüşüm Sektörü Teşvik Raporu"ndan derlediği bilgilere göre, Türkiye'de kişi başı günlük 1,1 kilogram atık ortaya çıkıyor.
Yalnızca yerleşim birimlerinde yıllık yaklaşık 6 milyon ton geri dönüştürülebilir evsel atık oluşurken, bu atıkların yaklaşık 5 milyon tonu çöp sahalarına gömülüyor.
Geri dönüşüm sektörünün bu konuda Türkiye'nin ihtiyaçlarını karşılayacak ekonomik ve organizasyonel yapıya sahip olmamasının ülkeye yıllık maliyeti ise çevresel etkiler hariç 2,25 milyar lirayı buluyor.
Geri dönüştürülemeyen atıklar, ekonomik kayıpların yanı sıra yerel yönetimlerin çöp toplama ve işleme maliyetlerini, çevre kirliliğini ve daha fazla orijinal hammadde kullanımıyla dışa bağımlılığı da etkiliyor.
Çevresel ve ekonomik kayba neden olan bu sorundan hareketle hazırlanan rapor kapsamında, mevcut yatırım teşvik mekanizmasının atık yönetimi sektörü için güncellenmesi ile sektörün ekonomik teşviklerle desteklenerek, atık yönetimindeki maliyetin azaltılması ve ucuz hammadde temini noktasında yararlı olması bekleniyor.
Mevcut yatırım teşvik sistemi, teşvik sağlanacak yerleri, sosyoekonomik gelişmişlik endeksine göre 6 bölgeye ayırarak, en az gelişmiş bölgeleri kalkındırmak üzere hazırlandı. Ancak Türkiye'deki atıkların yüzde 80-90'ı en gelişmiş birinci ve ikinci bölgelerde oluştuğu için katı atık yönetimiyle ilgili sorunların büyük bir kısmı bu bölgelerde yaşanıyor.
Sektör temsilcileri, "mevcut sistemin geri dönüşüm sektörüne özel, Türkiye'nin atık yönetimi gerçeklerine uygun hale getirilmesi ve yatırımcıların özendirilmesi"nin atık yönetimi sorununa kesin çözüm olacağını savunuyor.
- Sektörden, elektrik indirimi ve ucuz akaryakıt talebi
Geri dönüşüm sektörünün, "Geri dönüşüm sanayisi"ne dönüştürülmesi ve efektif bir şekilde çalıştırılması gerektiğine de işaret edilen raporda yer verilen teşvik talepleri ise şöyle:
"Teşvik tedbirlerinin Çevre Kanunu'na tanımlanması, yalnızca atık su arıtma tesisleri için uygulanan elektrik indirimi teşvikinin geri dönüşüm sektöründe faaliyet gösteren tüm lisanslı işletmeler için de uygulanması, atık toplama maliyetlerinin düşürülmesi ve toplama verimliliğinin artırılabilmesi için balıkçılık, havayolları ve tarım sektörlerinde olduğu gibi geri dönüşüm sektörü için de ucuz akaryakıt desteğinin sağlanması, kalkınma ajansları destek programlarında çevresel desteklerin artırılması ve özellikle lisanslı işletme sayısının fazla olduğu illerde atık ihtisas organize sanayi bölgelerinin (OSB) teşvik edilmesi, bölgesel farklılıklara dayalı olarak gelişmiş bölgelerde yaşanan atık yönetimi sorunlarının çözümüne katkıda bulunulabilmesi için 3 yıl süre ile yatırım teşvik bölgelerinin tersine çevrilmesi, bölgesel yatırım teşvik uygulamaları içerisinde yer alan 'yer tahsisi' desteğinin, toplama-ayırma, geri dönüşüm ve geri kazanım tesisleri için de Milli Emlak Genel Müdürlüğü vasıtasıyla efektif şekilde kullandırılması."
Sektör temsilcileri, hazırladıkları raporun sonuç kısmında, söz konusu taleplerin uygulamaya konulması halinde 3 yıl içerisinde Türkiye'yi gelişmiş ülkelerin standartlarına taşıyacak yatırımları kararlılıkla gerçekleştirmeye hazır olduklarını vurguladı.