Türk coğrafyalarında "baharın habercisi", "Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştuğu gün" inancıyla kutlanan Hıdırellez, çeşitli ritüellerle nesilden nesile aktarılıyor.
Doç. Dr. Turan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hıdırellez'in baharın kutlandığı, yazın karşılandığı bayramlardan biri olduğunu söyledi.
Hıdırellez'de eski Türk inançlarından günümüze kadar süregelen "Atalar, ateş, su ve bereket" kültlerinin izlerinin görüldüğünü belirten Turan,"Hıdırellez insanların birbirleriyle birleştiği, kaynaştığı, yardımlaştığı bir gündür. Hıdırellez kutlamaları insanlar arasındaki bağları güçlendirmekte, dargınlıkların sona ermesi için uygun ortam oluşturmaktadır. Yapılan yemeklerin diğer insanlarla paylaşılması veya toplu yemeklerin yapılması, birlik ve beraberliğin yanı sıra sosyal dayanışmayı da beraberinde getirmektedir. Hıdırellez'de uygulanan adetler şifa, bereket, sağlık, bolluk, bereket, talih, kısmet, mucize ve keramet isteklerine yöneliktir." diye konuştu.
-"Beyaz kelebek görmek uğurdur"
Türk coğrafyasında Hıdırellez kutlamasının altında, "Allah'ın yardım elçisi ve darda olanların yardımına koşan Hızır'ın 5-6 Mayıs'ta yeryüzüne uğrayacağı inancı olduğunun" altını çizen Doç. Dr. Turan, Hıdırellez inanışlarını şöyle sıraladı:
"Hızır ve İlyas'ın kavuşmasının tabiata canlılık vereceği inancından dolayı bu günde yeşil olan hiçbir şey koparılmaz, ot bile yolunmaz. Hatta bu günde ağaç dikenlerin ömrünün uzun olacağına inanılır. Hıdırellez'de top yekün yapılan hazırlıklardan biri evlerin ve üstün, başın temizliğidir. Herkes evinin içini dışını, bahçesini temizlemek zorundadır çünkü Hıdırellez günü, Hızır Aleyhisselam'ın evleri ziyaret edeceğine inanılmaktadır. Bu inançla Anadolu'da kilitli yerler açık bırakılır.
Hıdırellez sabahı erken kalkmak uğurludur. Hıdırellez gecesi göğün açılacağına inanılır. Yaşlı kadınlar göğün açılışını görmek için, uyumazlar. Genç kızlar da yatmadan niyet tutarlar, baş örtülerinin üzerine gül yaprağı serperler. Hıdırellez sabahı yağmur yağarsa o yıl bolluk ve bereket olur. Eğer yağmur çok yağarsa bütün hayvanlar dışarıya çıkarılarak sütlerinin bol, yünlerinin çok olması için yağmurda ıslanmaları sağlanır. Hıdırellez günü, beyaz kelebek görülürse şans ve kısmetin açılacağına inanılır."
-"Çimlerde yuvarlan sağlık bul"
Güneş doğmadan kırlardan toplanan çiçeklerin sağlık için el ve yüze sürülmesi, Hıdrellez gecesinde bütün sulara nur yağdığı inancıyla yıkanılması, yağmur suyunun şifa niyetine içilmesi gibi farklı ritüellerin de olduğunu anlatan Turan, şöyle devam etti:
"Yine bütün yıl sağlıklı kalmak isteyenler, çimlerde yuvarlanarak bu isteklerine ulaşacaklarına inanırlar. Ayrıca toplanan ısırgan otları ile birbirlerinin sırtlarına vurulur. Isırganın gençlik, sağlık vereceğine inanılır. Yıl boyu bahtın ve yüzün güleceği inancıyla, o gün saça, kulağa, yakaya gül takılır. Hıdırellez gecesi bütün yiyeceklerin torbalarının ağzı açılır. Her bir yiyecekten bir torbaya konur ve bir ağacın dalına asılır, sabah geri alınarak saklanır. Bu işlem bolluk ve bereketin artması için yapılır. Hıdırellez gecesi gül fidanlarına, bağ (üzüm) dallarına dilek tutulur. Bu dilekler, bir işin olması, evlenme, şifa bulma, kavuşma, okul kazanma, sınavı geçme, çocuğun olması gibi dileklerdir. Anadolu'nun her yerinde olmasa da Hıdırellez günü yapılacak dua ve isteklerin kabul olunması için sadaka verilir, oruç tutulur ve kurban kesilir."
Doç. Dr. Turan, Hıdırellez günü çamaşır yıkanmaması, eve kuru çalı çırpı götürülmemesi, Hıdırellez akşamına kadar una el sürülmemesi gibi yapılmaması gereken inanışların da olduğuna vurguladı.