İran'ın birçok bölgesinde derin izler bırakan Selçuklu mimarisi; camiler, kervansaraylar, burçlar, kümbetler ve minarelerde varlık bulmaya devam ediyor.
Simnan eyaletindeki Damgan kentinde inşa edilen iki kılavuz minare de Selçuklu'nun asırlara meydan okuyan görkemli mimarisini günümüze taşıyan eserler olarak öne çıkıyor.
Adını Damgan kent merkezindeki Mescid Camisi'nden alan birinci kılavuz minare, hicri 5'inci yüzyıla tarihleniyor. Gazneliler zamanında inşa edilen Mescid Camisi'nin batı avlusu o dönemin mimari özelliklerini barındırıyor. Minare ise daha sonra uzun yolculuk yapan kervanlara geceleri yol göstermek amacıyla inşa edilmiş.
- Geniş sütunlar dönemin mimari tarzını yansıtıyor
Kentteki Selçuklu mirası ikinci minare ise adını İran'ın en eski İslam dönemi ibadethanelerinden Tarihane Camisi'nden alıyor.
İslam öncesi Sasaniler zamanında Zerdüştlerin ateş tapınağı olarak kullanılan Tarihane, bölge halkının İslamiyet'i kabul etmesinden sonra bölgedeki ilk camilerden biri oluyor. Toprak kerpiçlerden yapılan tarihi Tarihane Camisi'nin içinde kerpiçlerin dik örülmesiyle inşa edilen geniş sütunlar dönemin mimari tarzını yansıtıyor.
Her iki minarenin uzunluğu 26 metre ve içlerinde 86 basamak bulunuyor. Minarelerin üstünde kufi yazıyla yazılmış ayetler ve onları inşa eden Muhammed oğlu Bahtiyar'ın ismi yer alıyor.
- Minareler kervanlara yol gösteriyordu
Minarelerin bulunduğu bölge ipek ve baharat güzergahı olduğu için bugün hoparlörlerin yer aldığı minarelerin en tepesinde geceleri yakılan meşaleler ve gündüzleri çıkarılan dumanlarla kervanların yolunu kaybetmemesi sağlanıyordu.
İran'ın önemli tarihi eserlerinden biri olan Mescid Camisi'nin altında, zamanında hangar olarak kullanılan bölüm de günümüzde caminin bir parçası olarak kullanılıyor ve cuma günleri burada namaz kılınıyor.
Mescide dönüştürülen hangardaki sütunlar çapraz şekilde akustik sistemle inşa edildiği için sütunlara yaslanarak çıkarılan en ufak bir ses bile çaprazındaki sütunda işitilebiliyor.
İran'da Damgan'ın yanı sıra Loristan, Kirman ve İsfahan gibi kentlerde de kervanlara yol göstermek amacıyla yapılan ve Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan kılavuz minarelere rastlamak mümkün.
