Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) himayesinde düşük seviyede zenginleştirilmiş uluslararası uranyum bankası törenle açıldı.
Başkent Astana'daki Hilton otelinde düzenlenen törene Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve UAEA Başkanı Yukiya Amano'nun yanı sıra çok sayıda davetli katıldı.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Doğu Kazakistan eyaletindeki Ulba Metalürji Fabrikasında yer alan uranyum bankasının sembolik anahtarını UAEA Başkanı Amano'ya takdim etti.
Nazarbayev, törende yaptığı konuşmada, bağımsızlığı kazandıktan hemen sonra 29 Ağustos 1991'de Sovyetler döneminden kalan Semipalatinsk nükleer deneme sahasının kapatıldığını hatırlattı.
Deneme sahasının çalıştığı 49 yıl boyunca sahada 550'den fazla, havada da 74 nükleer bombanın patlatıldığını anımsatan Nazarbayev, nükleer denemelerden 1 milyon 500 bin kişinin zarar gördüğünü hatırlattı.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Kazakistan'ın, bağımsızlık yıllarında UAEA'nın güvenilir ortağı haline geldiğini belirterek "Düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyum bankasıyla nükleer silahsızlanmaya ve güvenli uranyum tedariğinin sağlanmasına katkı sağladık." İfadelerini kullandı.
Nazarbayev, uranyum bankasının UAEA'nin kontrolünde faaliyet göstereceğinin altını çizdi.
- "Rusya ile ABD arasındaki yaptırım çatışmalarının sertleşmesinden endişeliyiz"
Dünyada bulunan 16 bin civarında nükleer silahın yarısının küresel iklimi bozarak küresel kıtlığa yol açabileceği uyarısında bulunan Nazarbayev, "Nükleer güvenlik konusunda dünya toplumunda birlik yok. Asıl neden nükleer devletler arasındaki güvenin olmamasıdır." diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, nükleer silahsızlanma anlaşmalarının kusurlu olduğunu, anlaşmaları ihmal edenlerin hiçbir şekilde cezalandırılmadığını söyledi.
Nükleer güvenliğin istikrarının nükleer güçlere bağlı olduğunu ve onlar arasındaki ilişkilerin insanlık için belirleyici olduğunu vurgulayan Nazarbayev, şunları kaydetti:
"Rusya ile ABD arasındaki yaptırım çatışmasının sertleşmesinden endişeliyiz ve bunun hem iki nükleer güç hem de dünyada gerginliğin artmasına neden olacağını düşünüyoruz. Burada ticari ekonomik çatışmaların güçlenmesinin engellenmesi önem taşıyor."
- "Nükleer güçler arasında işbirliği platformu başlayabilir"
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Kuzey Kore'nin nükleer silah denemelerine ilişkin BM Güvenlik Konseyi'nin 2371 nolu kararını desteklediklerini dile getirerek, "ABD, Rusya ve Çin arasındaki ciddi işbirliği platformu bu konuda başlayabilir." dedi.
Ayrıca Nazarbayev, ABD'nin öncülüğünde başlayan nükleer güvenlik zirvesini Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapma teklifinde bulundu.
Astana'daki Suriye görüşmelerinin askeri çatışmaları engellediğine dikkati çeken Nazarbayev, ayrıca İran nükleer programıyla ilgili görüşmelere ev sahipliği yaptıklarını ve Türkiye-Rusya ilişkilerinin iyileşmesine de katkı sağladıklarını anımsattı.
Cumhurbaşkanı Nazarbayev, dünyada barışın tesisi konusundaki çabalarına devam edeceklerini belirterek, "Ukrayna'nın güneydoğusundaki çatışmaların çözümünde taraflar arasında diyaloğu sağlamakta adımlar attık ve atmaya devam edeceğiz. Söz konusu çatışmanın önüne geçmeye tarafları bir kez daha çağırıyoruz." diye konuştu.
- Uranyum bankası
Doğu Kazakistan eyaletindeki Ulba Metalürji fabrikasında kurulan uranyum bankasında, yüksek ısıda gaz haline gelmiş şekliyle (hekzaflorür) 90 metrik tona kadar düşük seviyeden zenginleştirilmiş uranyumun muhafaza edilmesi planlanıyor.
Bankanın kuruluşuna UAEA ile 2015'te başkent Astana'da imzalanan anlaşmayla karar verilmişti.
Kazakistan, uranyum bankasının, UAEA ülkelerine nükleer yakıt tedarikinin yanı sıra "gizli teknolojinin yayılması riskini azaltacağını, küresel güvenliği etkileyeceğini" savunuyor.
