İlter, STAR Rafineri ve sektördeki güncel gelişmelere ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Akaryakıt talebindeki büyüme ve Petkim'in ham madde ihtiyacı dikkate alınarak hayata geçirilen rafinerinin Türkiye'nin ithal ettiği ürünleri üreteceğini aktaran İlter, dünyadaki rafinerilerin yüzde 80'inin petrokimya ile entegre çalıştığına dikkati çekti.
İlter, Türkiye'de bu entegrasyonun ilk örneğinin STAR Rafineri olacağına işaret ederek, bu tür tesislerde güvenlik sibobu olarak nitelendirilen meşalenin de geçen ay ateşlendiğini ve sorunsuz çalıştığını söyledi.
Daha sonra tesisleri devreye alma çalışmalarına başladıklarını anlatan İlter, rafinerinin çalışması için gerekli tüm yardımcı sistemlerin neredeyse tamamının faal hale geldiğini aktardı.
İlter, bir sonraki adımın ilk hidrokarbonu alıp üretim birimlerini devreye sokmak olduğunu belerterek, rafineriye ilişkin şu bilgileri paylaştı:
"Şu ana kadar yüzde 99,1 fiziki ilerleme kaydedilen STAR'da 5,2 milyar dolar harcandı. Rafineriyi ekim başında devreye aldığımızda 6,3 milyar dolarlık yatırım tamamlanmış olacak. Şu anda ilk petrolü getireceğimiz günü sayıyoruz. Haziran sonunda ilk petrol kargomuz sembolik de olması açısından Azerbaycan'dan geliyor, anlaşmasını yaptık. Sonrasında da ilk olarak ham petrol ünitemizi temmuzun üçüncü haftasında devreye alıyoruz. Azerbaycan'dan gelen kargomuz haricinde ağırlıklı olarak Ortadoğu ve Rusya'dan 3-4 petrol kargomuz daha gelecek. Bunları aldıktan sonra yaklaşık bir ay kadar boşluğumuz olacak. Bu sürede diğer birimleri de devreye alacağız. Eylül ortasından itibaren ham petrol kargoları sürekli olarak gelmeye başlayacak. Ekim başında da tüm rafineri artık çalışır hale gelecek. Hedefimiz, ekim başında ilk ürünümüzü satacak şekilde rafineri devreye almış olmak."
Rafineride ilk başta tam kapasiteye ulaşamayabileceklerini, kademeli bir artış olabileceğini de aktaran İlter, "Buna karşın, 2019'dan itibaren tesis tam kapasitede çalışmaya geçiyor olacak. Şu anki planımız bu şekilde. Tabii ki ekimde devreye aldıktan sonra hiçbir sıkıntı olmazsa maksimum kapasiteye hemen de çıkabiliriz." diye konuştu.
- "Kurdaki oynaklık geri ödeme süresini uzatabilir"
STAR Rafineri devreye girdikten sonra hizmet kalitesini artıracağını ve Türkiye'nin dış ticaret açığını da azaltacağını vurgulayan İlter, yatırım planlanırken özellikle Türkiye'nin ithal ettiği nafta, jet yakıt, LPG ve dizel üretiminin planlandığını söyledi.
İlter, rafineriyi "Türkiye'nin dışa bağımlılığını millileştirme yoluyla azaltacak bir yatırım" şeklinde nitelendirerek, gelecek 10 yılda ülkede akaryakıt ürünlerine olan talebin yüzde 2-3 oranında artacağına işaret etti.
Avrupa'da ortalama yüzde 80 olan araç sahiplik oranının Türkiye'de henüz yüzde 20'lerde olduğuna dikkati çeken İlter, şöyle devam etti:
"Türkiye açısından araç sahipliği noktasında da büyük bir potansiyel var. Aynı zamanda, pazarlar batıda ve bu pazarlara ulaşmak için en uygun yatırım noktası ise Türkiye. SOCAR, Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra yurtdışına açılmak istedi ve yatırımını Türkiye'ye yaptı. Türkiye'de şu anda dizel üretimi 10 milyon ton iken tüketim 24 milyon ton. 14 milyon ton dizel ithalatı var. STAR devreye girdikten sonra 5 milyon ton dizel üretecek ve yüzde 55 olan ithalat oranını yüzde 40'a çekecek, fakat hala dizel açığı kalacak. Öte yandan, pazar büyüme de devam ediyor. Türkiye'de 2019'da sırf dizelde 26 milyon ton tüketim öngörülüyor. Dolayısıyla bu açıdan baktığımızda yeni bir rafineri ihtiyacı daha bulunuyor, fakat bu yatırımın STAR'da olduğu gibi petrokimya entegrasyonu ile yapılması gerekiyor ki proje fizibıl olsun."
İlter, bu tür yatırımlarda finansman kaynağının da büyük önem taşıdığına dikkati çekerek, toplamda 6,3 milyar dolarlık STAR Rafineri'nin 3,3 milyar dolarının proje finansmanı ve 3 milyar dolarının da öz kaynak kullanılarak hayata geçirildiğini anımsattı.
Tüm kontrat ve kredilerin döviz kuru üzerinden olduğunu belirten İlter, "Kurdaki artış inşaat montaj faaliyeti sırasında bizi çok etkilemiyor, ancak para kazanıp kredi ödemeye geçtiğimiz dönemde öngörülen geri ödeme süresi bir miktar daha artacaktır diye düşünüyorum. Türkiye'deki döviz kurunun da son dönemdeki artışının biraz spekülatif olduğunu düşünüyorum. Geçici olduğu ve seçim sonrasında da 4 lira ve altına düşebileceği kanaatindeyim." değerlendirmesinde bulundu.
- "Petrol fiyatları 60-75 dolar bandında seyreder"
İlter, son dönemde kur ve petrol fiyatındaki artışa bağlı olarak yapılan akaryakıt fiyatlarındaki ÖTV düzenlemesinin de tüketici açısından çok olumlu bir karar olduğunu kaydetti.
Petrol fiyatlarındaki yükselişin rafineri kar marjlarını çok fazla etkilememesine rağmen işletme sermayelerini artırdığını ifade eden İlter, şunları söyledi:
"Son dönemde petrol fiyatlarında yukarı yönlü bir seyir var. Bunu sadece jeopolitik nedenlere bağlamak doğru değil. Dünya ekonomisinde bir büyüme söz konusu ve bu büyüme de talebi tetikliyor. Son yıllarda petrol fiyatlarının düşmesi yüksek maliyetli bir kısım üretim kaynaklarının kapanmasına neden oldu, özellikle kaya petrolü ve derin deniz petrol kuyularında. Bu üreticiler petrol fiyatları düştüğünde ya kuyu kapattı veya üretimi durdurdu. Bu da dünya üzerindeki arz talep dengesini talep yönüne doğru kaydırdı. Artan talebi karşılayacak arzın da olması lazım. Talep artınca fiyatlar da artmaya başladı. Bugün petrolün varil fiyatının geldiği 80 dolar seviyesi üretimini durduran üreticiler için para kazandıkları bir nokta demek ve onlar şimdi tekrar üretime başlayacaklar. Bu da arzı yeniden artıracak. O yüzden petrolün varil fiyatının 100 dolarlara çıkacağını sanmıyorum, eğer uzun vadede çok radikal değişimler olmazsa. Tabii ki bu tür değişimlerde 200 dolarları bile bulabilir. Bu dinamik her zaman olabilir, ama şu anki görüntü petrolün 80 dolar seviyesini çok geçmeyeceği yönünde."
Düşük fiyatlardayken üretimi durduran bölgelerde üretimin yeniden başlamasının oluşturacağı baskının, petrol fiyatlarını yeniden 40 dolar seviyelerine kadar indirmeyeceğini de aktaran İlter, "Ben artık petrol fiyatlarının 60-75 dolar aralığında kalacağını düşünüyorum. Bu hem üretim kaynaklarının ekonomisini destekler hem de tüketici açısından çok negatif etkisi olmayacak bir seviye." ifadelerini kullandı.
- "Cari açığı 1,5 milyar dolar azaltacak"
Türkiye'de özel sektörün tek noktaya yaptığı en büyük yatırım olan STAR Rafineri'nin, yüzde 7-8 olan jet yakıt ithalatını sıfırlaması, LPG pazarında ise yüzde 79 olan ithalatı yüzde 70 seviyesine indirmesi bekleniyor.
Cari açığın azaltılmasına yıllık 1,5 milyar dolarlık katkı sağlayacağı hesaplanan rafinerinin, yıllık 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesi bulunuyor.
Rafineride, Petkim'in hammadde ihtiyacı olan 1,6 milyon ton nafta, 1,6 milyon ton jet yakıtı, 4,5 milyon ton ultra düşük kükürtlü dizel üretilecek.
