Mahkemelerin iş yükünün azaltılması ve tarafların dava yoluna gitmeden olayların çözümü amacıyla başlatılan uygulama kapsamında kurulan uzlaştırma büroları, çalışmalarına devam ediyor.
Anadolu Adalet Sarayı bünyesinde kurulan Uzlaştırma Bürosu, 3 yılda ele aldığı 2 bin 483 dosyadan bin 900'ünü uzlaşmayla sonuçlandırdı, taraflar arasında anlaşma sağladı. 260 uzlaştırıcının görev yaptığı büroda, 583 dosyada ise taraflar uzlaşmayı kabul etmeyerek dava yoluna gitti.
Görüşmelerde taraflar en çok "trafik kazaları ve iş kazaları" gibi "taksirle işlenen suçlarda" uzlaşma sağladı. Taksirle işlenen suçları "basit yaralama" ve "basit tehdit" suçları takip ederken, en az uzlaşma ise "hakaret" suçlarında gerçekleşti.
Uzlaşma görüşmeleri sırasında mağdurların talep ettiği edimin konusunu en çok "maddi değerler" oluştururken, bunu "özür dileme", "kamu veya özel kuruma bağış" ve "kamu kurumunda hizmetli olarak çalışma" takip etti.
- "Toplumsal barışa katkı sağlıyor"
Anadolu Adalet Sarayı Uzlaşma Bürosundan sorumlu Cumhuriyet Başsavcı Vekili Metin Sarıhan, AA muhabirine, son yıllarda önem kazanan uzlaşma kurumu hakkında bilgi verdi.
Kişilerin işledikleri suçlara ilişkin yargılamaların bağımsız mahkemeler tarafından yapıldığını ancak adaleti sağlamakla görevli mahkemelerin ağır iş yükü ve davaların uzun süre devam etmesi gibi birçok sebebin, suç işleyenleri cezalandırma dışında farklı çözüm yöntemleri arayışına sevk ettiğini belirten Sarıhan, bu haliyle uzlaştırma kurumunun, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden birisi olarak geliştirildiğini vurguladı.
Sarıhan, uzlaşmanın kelime anlamı itibarıyla "uyuşma", "karşılıklı mutabık kalma", "ortaya çıkan uyuşmazlıkları barış içinde çözümleme" anlamlarına geldiğini ifade ederek, ceza hukukunda ise uzlaşmanın, tarafların yasada gösterilen suçlarda, olayla ilgisi olmayan ve bu konuda eğitim almış uzlaştırıcı önünde, kendi iradelerine uygun bir anlaşma yaparak ceza uyuşmazlığının giderilmesi olduğunu aktardı.
Uzlaştırma sisteminde, olayın failinin, suç nedeniyle mağdurun oluşan zararını giderdiğini dile getiren Sarıhan, bu şekilde hem mağdurla fail arasındaki barışın hem de toplumsal barışın sağlandığına dikkati çekti.
- "Olaylar klasik yargı yolundan çok daha kısa sürede çözüme kavuşuyor"
Sarıhan, uzlaşmanın gerçekleştirilebilmesi için bazı şartların olduğunu kaydederek, "Öncelikle suçun uzlaşma kapsamında olması, eylemin soruşturulabilir ve kovuşturulabilir olması, mağdurun gerçek kişi veya özel hukuk tüzel kişisi olması, şikayete tabi suçlarda mağdurun şikayetçi olması, zararın giderilmesi konusunda taraflarca uzlaşmaya varılması, tarafların özgür iradelerine dayanması, uzlaşmanın cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından saptanması ve edimin uzlaşmaya uygun olarak ifa edilmesi gerekir." dedi.
Uzlaştırma işlemlerini gerçekleştirecek uzlaştırıcıların da "tarafsız üçüncü kişi" konumunda olduğunu kaydeden Sarıhan, bu kişilerin ilgili yönetmelik hükümlerine göre hukuk öğrenimi görmüş kişiler arasından seçildiklerini anlattı.
Sarıhan, uzlaşma görüşmelerinde, mağdurun talep edebileceği istemlerin çok değişik şekillerde olabildiğini belirterek, bunların bir paranın peşin veya taksitle ödenmesi, kamu kurumunda belirli bir süre çalışma, kamu kurumu veya özel bir kuruma bağışta bulunma, bir işi yapma veya yapmama, belli bir yere gitme veya gitmeme, özür dileme, bir mal verme veya bir hizmeti yapma şeklinde olduğunu dile getirdi.
Uzlaşmanın taraflar açısından birçok faydası bulunduğunu ifade eden Sarıhan, uzlaşma usulünde tarafların, tanık dinletme, hakimin reddi, bilirkişi raporu alınması, ayrıca vekalet ücreti, tebligat, ulaşım, fotokopi gibi yargılama gidenlerini ödemek zorunda kalmadıklarını, bu sayede bilinen klasik yargı yolundan çok daha kısa sürede olayların çözüme kavuştuğunu kaydetti.
- "Mağdur, faile ne hissettiğini anlatma fırsatı buluyor"
Başsavcı Vekili Metin Sarıhan, uzlaşma sürecinde mağdurların, uyuşmazlığın çözümünde kendi istedikleri şekilde aktif rol alabildiklerini belirterek, "Uzlaşmada taraflar arzu ettikleri taleplerin gerçekleşmesi imkanına sahip olabilmektedirler. Bu durumda klasik yargılama sistemine oranla sosyal barışın oluşmasına daha fazla ve kalıcı şekilde hizmet edilmiş olur. Yine mağdurlar uzlaşma sırasında faile istediği soruları sorma imkanına sahip olur. Mağdur, faile ne hissettiğini anlatma fırsatı bulur. Bunun sonucu olarak onunla konuştuğu için korkuları azaldığı gibi intikam duyguları da azalır. Suçun mağduru olması dolayısıyla yaşadığı travmayı daha kolay atlatması sağlanır" şeklinde konuştu.
Taraflar arasında uzlaşma sağlandığı zaman dosyayla ilgili takipsizlik kararı verildiğini kaydeden Sarıhan, böylece fail açısından mahkumiyet söz konusu olmayacağını vurguladı.
Sarıhan, dolayısıyla hak yoksunlukları ve sabıka sicil kaydında sabıka gözükmeyeceğini vurgulayarak, "Uzlaştırma sürecinde fail, olay nedeniyle mağdurda yarattığı tüm negatif etkiyi görebilmektedir. Yine uzlaşma halinde mağdur da tatmin olacağından mağdurun muhtemel intikam alma girişimlerinin de önüne geçilmiş olmaktadır." ifadelerini kullandı.
- "Tarafların adalet sistemine olan güvenlerinin artması sağlanıyor"
Metin Sarıhan, uzlaşmayla sonuçlanan olaylarda, tarafların adalet sistemine olan güvenlerinin arttığını belirterek, "Faillerin toplumla yeniden kaynaşmaları ve cezaevlerinin olumsuz etkilerinin giderilmesi de sağlanmış olur. Klasik yargılama sonucunda verilen kararlar tarafları tatmin etmediği hallerde bu durum yeni suçların işlenmesine, dolayısıyla yargıya yeni iş yükleri gelmesine sebep olmaktadır. Tarafların özgür iradesiyle ortaya çıkan uzlaşmada ise bu tür sorunlar oluşmayacaktır." dedi.
Uzlaşmayla sonuçlandırılan her bir uyuşmazlığın hem ilk derece hem de temyiz makamlarının iş yükünü azaltacağını vurgulayan Sarıhan, aynı faillerin tekrar suç işleme olasılığı azalacağı için ceza yargılama sistemine ilave bir yük gelmeyeceğini belirtti.
Sarıhan, "Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden birisi olan uzlaştırma kurumunun gelecekte ceza adalet sisteminde önemli bir yer edinmesini sağlamak amacıyla, uzlaşmaya tabi olan suç türlerinin kapsamının genişletilmesi, suç türlerindeki kamuyu ilgilendiren kısımların ayrılarak mağduru ilgilendiren bölümlerin uzlaşma kapsamına dahil edilmesi, yine etkin pişmanlık kapsamında olan özellikle mal varlığına karşı suçların uzlaşma kapsamına alınması, ayrıca adli kolluğun ve uzlaştırıcıların bu konu da eğitilmesi, kamu spotu basın ve yayın organlarıyla kurumun tanıtımının daha fazla yapılması, çocuklar ve gençler için okullarda eğitici programlar ve yarışmalar yapılması, uzlaşma müessesini toplumda daha yaygın hale getirebilecektir." diye konuştu.
