Prof. Dr. Özmete, 15 Haziran Dünya Yaşlı İhmal ve İstismarı Farkındalık Günü dolayısıyla AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaşlı istismarının, yaşlı bireye fiziksel, duygusal, ekonomik ya da psikolojik yönden kötü davranmak, zarar vermek olarak tanımlandığını ifade etti.

Aynı zamanda Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi de olan Özmete, bir suç teşkil eden yaşlı istismarının dile getirilmesinin, açığa çıkarılmasının zor olduğunu vurguladı.

Dünya Yaşlı İhmal ve İstismarı Farkındalık Günü'nün 2017'de ana temasının "finansal istismar" olduğunu anlatan Özmete, finansal istismarın, yoksulluğa neden olan, insan onuruna yaraşır bir yaşamı ve insan haklarını tehdit eden en önemli konulardan biri olduğunu söyledi.

Özmete, yaşlının finansal istismarının çok geniş bir davranış yelpazesini kapsadığını dile getirerek, şunları söyledi:

"Yaşlının parasının ya da mülkünün elinden alınması, yaşlının aldatma ya da zorlama ile belge, vekaletname, vasiyetname, senet, kredi gibi şeylere imzasının alınması, yaşlıların eşyalarını ya da mülklerini izinsiz ya da zorbalıkla kullanma, yaşlıların parası ya da mülkü karşılığında ona ömür boyu bakmayı taahhüt etmek ancak sözünde durmamak, nitelikli dolandırıcılık, telefon dolandırıcılığı ya da online pazarlamada dolandırıcılık gibi çok çeşitli şekilde yaşlı istismarı davranışları ortaya çıkmaktadır."

Bu istismar davranışlarının içeriğinin, şiddeti ve yaşlı üzerindeki etkisinin yaşlının cinsiyetine, ileri yaşta olup olmadığına, öğrenim ve gelir düzeyine, yalnız ya da ailesi ile yaşayıp yaşamadığına, köy ya da kentte yaşayıp yaşamadığına göre değiştiğini aktaran Özmete, "Finansal istismar sonucunda, her şekli ile mağduriyet olmasına rağmen, eğer yaşlı yalnız yaşıyorsa sosyal destekten yoksun ise sağlık durumu kötü ise öğrenim ve gelir düzeyi düşük ise mağduriyet ve kırılganlık daha da artmaktadır. Yaşanan istismarın telafisi güçleşmektedir." dedi.

- "Yaşlı istismarı kayıt altına alınamıyor"

Geliri olmayan yaşlıların ihtiyaçlarının karşılanmaması, harçlık verilmemesinin de finansal ihmal ve istismar olduğuna işaret eden Özmete, demanslı ve engelli yaşlıların daha çok istismara maruz kaldığını kaydetti.

Bu durumun yaşlının daha da bağımlı hale gelmesine neden olduğunu belirten Özmete, "Yaşlıyı istismar eden kişi, çoğu zaman yaşlıya bakan kişi ya da aileden biri olabiliyor. Ancak özellikle son yıllarda dolandırıcılık olaylarının arttığı, farklı konularla yaşlıların duygularının istismar edilerek, paralarının ya da mülklerinin alındığı da görülüyor." değerlendirmesinde bulundu.

Özmete, Dünya Sağlık Örgütünün raporuna göre, Avrupa'da her yıl 6 milyon yaşlının dolandırılma ya da parasının elinden alınması gibi finansal istismar davranışlarına maruz kaldığını ifade etti.

Birleşmiş Milletlere göre küresel düzeyde yaşlıların yüzde 5 ila yüzde 10'unun finansal istismar yaşadığını anlatan Özmete, yaşlı mağdurların utanmaları, sağlık durumlarının kötü olması ya da bilişsel rahatsızlıkları nedeniyle yetkili makamlara ulaşamadığını, bu nedenle yaşlı istismarının kayıt altına alınamadığını ve kesin veri elde edilemediğini vurguladı.

- Alkol ve kumar bağımlısı bulunan ailede istismar oranı yüksek

Yaşlı istismarı konusunda 2016'da yaptığı araştırmaya ilişkin bilgi veren Prof. Dr. Emine Özmete, Türkiye'de coğrafi olarak yedi farklı bölgede ve sekiz farklı şehirde kendi evinde yalnız yaşayan ya da ailesi, çocuklarıyla yaşamını sürdüren 60 ve daha büyük yaş grubundaki 465 bireyle yüz yüze görüşme yapıldığını anlattı.

Özmete, yaşlıların yüzde 10,3'ünün izinleri olmadığı halde kendilerine ait şeylerin alındığını söylediğini belirtti. İzinsiz olarak eşyalarının alındığını ifade eden yaşlı erkeklerin oranının yaşlı kadınlara göre daha yüksek olduğunun altını çizen Özmete, "Ailenizden ya da size bakan birisi zorla paranızı almaya çalıştı mı?" sorusuna yaşlıların, yüzde 9'unun "evet" yanıtı verdiğini söyledi.

Özmete, "Parasının zorla alındığını söyleyen yaşlı erkeklerin oranı yüzde 12,8 yaşlı kadınların oranı ise yüzde 5." dedi.

Yaşlıların ailelerinde alkol, madde ya da kumar bağımlısı birilerinin olmasının finansal istismar oranını yükselttiğine işaret eden Özmete, ayrıca yaşlının 75 ve daha büyük yaşta bulunmasının, gelirinin ve yaşamdan duyduğu memnuniyetin az olmasının genel olarak istismar oranını yükselttiğini aktardı.

Prof. Dr. Özmete, şunları kaydetti:

"Yaşlı erkeklerin yaşlı kadınlara göre daha fazla finansal istismara maruz kalmaları geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri ile ilişkilidir. Erkeklerin çalışma yaşamına katılma oranlarının kadınlara göre yüksek olması, halen çalışıyor ya da emekli olmaları nedeniyle gelire sahip olmaları, kadınların daha az gelir sahibi olmaları yaşlı erkeklerin para ve mülklerinin alınması şeklindeki finansal istismara maruz kalma durumlarını artırmaktadır.

Diğer yandan yaşlı kadınların gelirinin olmaması ise ihtiyaçlarının karşılanmaması ya da harcama için yeterli ekonomik destek sağlanmaması şeklinde ortaya çıkan finansal mağduriyeti artırmaktadır. Türkiye'de yaklaşık 30 yıl sonra her 4 kişiden birinin yaşlı olacağı ve yaşam süresinin uzaması ile birlikte hem yaşlı nüfusun hem de yaşlıların yaşlısı dediğimiz ileri yaştaki bireylerin oranın artacağı düşünüldüğünde, yaşlıların istismarı görülme sıklığı da artacaktır."