ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın dün başlayan iki günlük Çin gezisiyle, Joe Biden'ın Ocak 2021'de başkanlığı üstlenmesinden bu yana Çin'i ziyaret eden en üst düzey ABD hükümet yetkilisi oldu.
Ancak Çin'e yönelik teknolojik ve ticari yaptrıımlar iki ülke arasında kriz sebebi olmya devam ediyor.
t24 yazarı Cevdet Kadri Kırımlı, ABD-Çin ilişkilerinde gerilim sürerken Çin ekonomisindeki son durumu değerlendirdi.
Kırımlı'nın "Şi Jinping, Blinken'den değil Bill Gates'den mi medet umuyor?" başlıklı yazısından önemli bir bölüm:
Çin için durum daha farklı. Ekonomideki sıkıntıları giderek artıyor. 3 yıl süren Covid'e karşı sıfır tolerans nedeniyle ciddi şekilde hırpalanan ekonomi şimdi de dünyadaki durgunluğun etkisiyle bir türlü toparlanamıyor. Bunların üzerine gelen ABD yasakları tabloyu daha da kötüleştirmekte.
Büyüme geçen yıl yüzde 3 düzeyinde kaldı. Bu yılın ilk çeyreğinde gerçekleştirilen yüzde 4.5'luk büyümenin yılın gerisinde sürdürülmesi zor gözüküyor.
Ekonomik zorluklarda Washington'un politikalarının önemli bir payı var kuşkusuz. Nitekim geçen mart ayında Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı'nda Xi bunu açık bir şekilde dile getirdi. Özel sektörden delegelerle yaptığı basına kapalı oturumda şöyle dedi:
Belirsiz ve öngörülemeyen faktörler önemli ölçüde arttı, özellikle ABD liderliğindeki Batı ülkeleri, ülkemizin kalkınmasına eşi görülmemiş ciddi zorluklar getiren, Çin'i çok yönlü kontrol altına alma ve bastırma uygulamaları gerçekleştirdi.
Yeri gelmişken belirtelim Xinhua Haber Ajansı'nın yayınladığı Çince toplantı metninde bulunan bu ifade aynı haberin İngilizce metninde yer almadı.
EN BÜYÜK İLGİYİ BİLL GATES GÖRDÜ
Ekonomideki sıkıntıların devam etmesi "ekonomik mucizeyi gerçekleştiren ÇKP'dir” retoriğine gölge düşürecek, toplumsal hoşnutsuzluğu artıracak kuşkusuz.
Bundan dolayı Çin yönetimi ABD ile ticari ilişkilerin düzeltilmesini hedefliyor.
Bir süredir bu konuda iş dünyasından destek alma yönünde çalışmalar yapıyorlar.
Çin ile önemli ticari bağlantıları olan, Çin pazarından hatırı sayılır gelir elde şirketlerin yöneticilerini Çin'e davet ediyorlar. Bu bağlamda son dönemde Starbucks'ın, Apple'ın, J.P. Morgan'ın ve Tesla'nın CEO'ları Çin'i ziyaret ettiler. Üst düzey yetkililerle görüşmeler yaptılar.
Ama hiçbiri Bill Gates'in gördüğü ilgi ve itibarı görmedi. Xi Jinping geçen cuma günü bizzat Gates ile görüştü. "Dostum” dediği Gates [3] ile yaptığı görüşmeden sonra Xi Çin-ABD ilişkilerinin temelinde halkların bulunduğunu ve her zaman iki halk arasında dostluğun en iyisini dilediklerini söyledi.
Görünen o ki Çin yönetimi ve Xi ABD ile siyasi ve ekonomik ilişkileri ayrı kompartımanlar olarak değerlendiriyor. Siyasi alandaki tutumlarında bir değişikliğe gitmelerine gerek olmadan ekonomik ilişkilerde iyileştirmeler gerçekleştirilebileceğini düşünüyor.
Örneğin Tianjin Finans ve Ekonomi Üniversitesi Marksizm Okulu dekanı Cong Yi ABD'li şirket yöneticilerinin yaptıkları ziyaretlerin Çin'in dev pazarı ve eksiksiz endüstriyel sisteminin yerini dünyada başka hiçbir ekonominin alamayacağı için Çin ile ilişkileri gelişmeye ne kadar istekli olduklarını gösterdiğini ifade ediyor.
Belli ki yönetim de durumu benzer bir şekilde okuyor. Çin'in ekonomik anlamda vazgeçilmezliği nedeniyle ekonomik ilişkilerin düzelebileceğini, bunun için de ABD iş dünyasının bir baskı grubu olarak süreci kolaylaştırıcı işlev göreceğini düşünüyor.
Bu okumanın çok doğru olduğu kanısında değilim.
Çin yönetiminin belki de görmek istemediği ABD başta olmak üzere pek çok batılı ülke kamuoyundaki Çin algısının giderek kötüleştiği. Örneğin geçen yıl yapılan bir araştırmaya göre Amerikalıların %82'si Çin hakkında olumsuz görüş sahibi.
Bunun iş dünyasına yansımasını örneğin Kanton Fuarı'nda görmek mümkündü. 15 Nisan'da başlayan 133. Çin İthalat ve İhracat Fuarı'nda ABD, ve Avrupa ülkelerden katılımcı sayısı neredeyse parmakla gösterilecek kadar azdı. Yabancı katılımcıların çoğunluğu Orta Doğu, Afrika ve Asya ülkelerindendi.
ABD ve batı ülkelerinde "Made in China” ürünlerden uzaklaşma yolunda bir eğilim olması nedeniyle birleşenleri Çin'den alıp montajı bölgedeki diğer ülkelerdeki fabrikalarda yaptırma uygulaması yaygınlaşıyor.