Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen Suriye başlıklı Türkiye-Rusya-İran üçlü zirvesinde Orta Asya'da DEAŞ varlığı tekrar gündeme geldi. Üçlü zirve sonrasında İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin "ABD, DEAŞ'lıların bir kısmını Afganistan'a aktarıyor. Bu durum, Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli olabilir" ifadelerini kullandı.
DEAŞ üyelerinin aktarıldığı iddia edilen bölge Afganistan'ın kuzeyi, yani Özbekistan ve Tacikistan ile olan sınır hattı. Bilindiği gibi Özbekistan'ın kayda değer adımları ile son 2 yıldır bölge ülkeleri arasında olumlu bir siyasi atmosfer mevcut. Bu aşamada bölgeye ABD tarafından DEAŞ üyelerinin aktarıldığı iddialarının artması ise dikkat çekici.
Mart 2017'de Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yaptığı açıklama ile Orta Asya'da güvenliğin ana tehdidinin Afganistan ve DEAŞ'tan geldiğini ifade etmişti. Lavrov yaptığı açıklamada, "Orta Asya bölgesel güvenliğinin en önemli tehdidini Afganistan'da görebiliriz. Özellikle bizim için endişe verici olan DEAŞ'ın Afganistan'ın kuzeyinde dayanak bulma ve saflarını başka terörist grupların militanları ile doldurma çabaları" demişti.
Nisan 2018'de ise Rusya, DEAŞ üyesi teröristlerin Afganistan'ın kuzey bölgelerinden Orta Asya ülkelerine sızmalarına engel olmak için Tacikistan ve Kırgızistan'daki üslerini güçlendirmişti. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, ''Rusya olarak, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) üyesi müttefiklerimize yönelik bu faaliyetlerin engellemesi için bazı adımlar atıyoruz. Buradaki üslerimizin muharebeye hazırlık derecelerini artırırken, oradaki birliklerimizi modern silah ve ekipmanlar ile donatıyoruz. Bölgedeki ortaklarımızın ordularının da kapasitelerini güçlendirmesi için destek oluyoruz. Tüm unsurları da ortak bir şekilde kullanmayı planlıyoruz'' şeklinde konuşmuştu.
Kasım 2018'de Moskova'da düzenlenen Uluslararası Afganistan Barış Konferansı'nda Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, DEAŞ'ın Afganistan'da yayıldığına tekrar dikkat çekmişti. Lavrov, "DEAŞ, Afganistan'ı Orta Asya'ya açılan bir köprüye çevirmek istiyor. DEAŞ militanları, yabancı sponsorların desteğiyle birlikte düzenledikleri taarruzlarla, Afganistan'ı Orta Asya'ya yayılmak için bir terörist köprüsü haline getirmeye çalışıyor. Bu planları durdurmaya yardım etmek ve terör tehdidini ortadan kaldırmak tüm ülkelerin, bölgedeki uluslararası kuruluşların ve Afgan halkının görevidir" ifadesini kullanmıştı.
Ocak 2019'da Rusya İçişleri Bakan Yardımcısı Igor Zubov, Rusya'nın Tacikistan sınırında Pakistan'dan, nereye ait olduğu bilinmeyen helikopterlerle yoğun bir şekilde DEAŞ üyesi teröristlerinin bırakıldığını söyledi. Zubov, "Görünüşe göre gelecekte çok sayıda göçmeni Rusya'ya doğru yığarak büyük çapta bir provokasyon ve bunların doğuracağı çok sayıda sonuç hazırlanıyor" dedi.
Zubov, yasalara uygun hareket etseler de bundan sonra Tacikistan ve Özbekistan'dan gelen ziyaretçilere de dikkat edilmesi gerektiğini ifade etti.
Tacikistan ise, Rusya'nın Pakistan'dan helikopterle DEAŞ militanlarının Afganistan-Tacikistan sınırına getirildiği iddialarına ilişkin açıklama yaptı. Tacik yetkililer yaptığı açıklamada "Tacik-Afgan sınırında militan yok. İki ülkenin sınır birlikleri arasında işbirliği var. DEAŞ üyeleri ortak sınır boyunca görüldüğünde, bilgimiz olacak. Tacik-Afgan sınırı boyunca, Tacikistan'da DEAŞ grubu üyeleri mevcut değil” ifadelerini kullandı.
Yaklaşık 2 yıldır bölge ülkeleri arasında olumlu bir siyasi atmosfer mevcut iken bu süreçte özellikle ABD tarafından Orta Asya'lı yabancı savaşçılar söylemi dikkat çekiyor. ABD tarafından bölgeyi bir çatışma bölgesi şeklinde gösterme çabası mevcut. ABD askerlerinin Afganistan'dan çekilmesi tartışılırken, bölgeye DEAŞ aktarımı iddialarının zamanlaması dikkatlerden kaçmamalıdır.
Özbekistan-Kırgızistan-Tacikistan arasında yıllarca süren sınır problemleri, su kaynakları üzerindeki anlaşmazlıklar, enerji ve güvenlik üzerindeki sorunlar hızla çözüme kavuşmaya başlamıştı. İşbirliğinin sembol zirvelerinden olan ve Mart 2018'de Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan'ın katılımıyla Astana'da gerçekleşen Orta Asya Liderler Zirvesi ile birlikte bölge ülke liderlerinin bir araya gelmişti. Bu zirvenin düzenli olarak yapılması kararlaştırılmış ve bölge ülkelerinin sorunlarının tartışılacağı uygun bir siyasi zemin meydana gelmişti.
Olumlu bir dönüşüm sürecinde olan Orta Asya coğrafyasının, başta ABD tarafından atılacak adımlar ile ABD-Rusya mücadelesinin yeni bir çatışma alanına dönüştürülmesi, bölge için tehlike arz edecektir.
Rus TASS haber ajansına göre, 5 Şubat 2019'da Senato Silahlı Kuvvetleri Komitesindeki konuşmasında ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) komutanı Joseph Votel, “Orta Asya ülkelerini Rusya'dan askeri tedarikten uzaklaştırmaya çalışıyoruz, ancak Amerika silahları için ödenecek yüksek fiyatlar, örneğin Kazakistan gibi ülkeler için bir sorun teşkil etmeye devam edecektir. Moskova'nın Tacikistan'da etkisini ve ülkenin başkenti çevresindeki üssünde askeri varlığını arttırmasına rağmen, bu ülke ile askeri alanda ilişkiler kurmaya devam ediyoruz. Özbekistan askeri malzemelerini çeşitlendirmeye ilgi duyduğunu ve satın almak istedikleri Amerikan silahları ve ekipmanlarının bir listesini verdi. Bu ilgi, Özbekistan'ı Rusya'dan gelen askeri alımlardan uzaklaştırmak ve ilişkilerimizi derinleştirmek için eşsiz bir fırsat sunuyor.” şeklinde konuştu.
Sonuç olarak, ABD tarafından Afganistan'ın kuzeyine yapılacak olası bir DEAŞ aktarımı, bölgedeki istikrar çabalarını baltalayacaktır. Afganistan'ın kuzey bölgesinde meydana gelecek her siyasi gelişme, Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ı doğrudan etkilemektedir.
Yoğun uyuşturucu ticaretinin gerçekleştiği ve yıllarca etnik çatışmaların yaşandığı coğrafyada, bu sorunlara ek olarak bölgedeki olası bir DEAŞ varlığı, bölgeyi hızla eski hale getirecektir. Bu sorunlar Rusya'dan önce, Özbekistan önderliğinde Orta Asya'da esen istikrar havasını tehlikeye atacaktır.
