Sultan Birinci Abdülmecid 25 Nisan 1823 tarihinde doğdu. Babası Sultan İkinci Mahmud, annesi Gürcü Bezm-i Alem Valide Sultan. Sultan Birinci Abdülmecid, babasının arzusu yönünde bir eğitim ve terbiye gördüğü için ıslahatçı fikirlere sahipti. Batı alemine karşı hayranlık besliyordu. Babasının vefatı üzerine, henüz 17 yaşında iken Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Osmanlı kuvvetlerini Nizip'te yenilgiye uğrattığı bir dönemde Osmanlı tahtına oturdu.
Mısır Sorunu, Rus donanmasının Hünkar İskelesi Antlaşmasına uyarak İstanbul'a gelmesi üzerine bir Avrupa sorunu haline geldi.
Başta İngiltere, Avusturya, Prusya ve Rusya olmak üzere Avrupalı devletler, Osmanlı Devleti ile Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa arasındaki Mısır Sorununu çözmek için bir konferans düzenlediler. Avrupa Devletleri Mısır'da güçlü bir yönetim istemiyorlardı. Kavalalı Mehmed Ali Paşa'ya karşı Osmanlı Devleti'nin tarafını tuttular ve bu ortamda 1840 yılında Londra Sözleşmesi imzalandı
Buna göre; Mısır Osmanlı Devleti'ne bağlı kalacak, ancak yönetimi Mehmed Ali Paşa ve oğulları yürütmeye devam edecekti. Mısır 80.000 altın vergi ödeyecekti. Suriye, Adana ve Girit tekrar Osmanlı yönetimine bırakılıyordu.
HÜNKAR İSKELESİ ANLAŞMASI
Hünkar İskelesi Antlaşması'nın süresi bitince, 1841 tarihinde Londra'da bir yeniden bir konferans düzenlendi Toplantıya Osmanlı Devleti'nden başka Rusya, Fransa, İngiltere, Prusya ve Avusturya katıldı. Konferansta alınan kararlara göre, Boğazlarda egemenlik hakkı Osmanlı Devleti'ne ait olacak, ancak barış döneminde hiçbir savaş gemisi boğazlardan geçmeyecekti.
Bu antlaşma ile Fransa ve İngiltere Akdeniz'deki güvenliklerini sağlamış oluyorlar, Osmanlı Devleti'nin boğazlar üzerindeki kayıtsız şartsız haklarına kısıtlama geliyordu. Rusya ise Hünkar İskelesi Antlaşması ile boğazlar üzerinde sağladığı üstünlüğü kaybetmiş oluyordu.
Birinci Abdülmecid bir yandan ıslahat çaılşmalarına da devam ediyordu. Bu çalışmalar doğrultusunda Tanzimat hareketlerine ağırlık vermişti.
TANZİMAT FERMANI
Topkapı sarayının Gülhane Bahçesinde düzenlenen ve yabancı elçilerle, devlet adamlarının hazır bulunduğu bir toplantıda, Mustafa Reşit Paşa tarafından Kasım 1839 tarihinde ilan edildi.
Bu fermanla Müslüman veya gayrimüslim olan herkesin can, mal, namus güvenliğinin devlet garantisi altına alınacağı, vergilerin herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde alınacağı, askerlik belirli bir düzene göre olacağı mahkemelerin herkese açık olacağı ve mahkeme kararı olmadan kimsenin idam edilmeyeceği, herkesin mal ve mülk sahibi olabileceği ve bunu miras olarak bırakabileceği, rüşvet ve iltimasın kaldırılacağı, kanun gücünün her gücün üstünde olacağı taahhüt edildi.
Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'nde anayasal düzenin başlangıç noktası oldu Bu fermanla Sultan Birinci Abdülmecid, kendi gücünün üzerinde bir güç olduğunu kabul ediyordu. Tanzimat Fermanı ile azınlıklara bazı haklar verilmişti. Bu hakları bahane eden Avrupa devletleri Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmaya devam ettiler. Oysa Tanzimat Fermanı, bir anlamda bu tip müdahaleleri önlemek için ilan edilmişti.
Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti içinde gerektiği ilgiyi görmese de, Avrupa'da ses getirdi. Bu sıralarda, Tuna boylarında ilerlemeye başlayan Rusya, Osmanlı topraklarına son vermek ve bu toprakları Avrupalı devletler arasında pay etmek istiyordu.
Ayrıca Rusya, Osmanlı Ortodokslarının haklarının kendisine bırakılmasını da istiyordu. Ancak Rusya'nın hesabı tutmadı. İngiltere ve Fransa bu planı kabul etmeyerek, Rus saldırısı karşısında Osmanlı Devleti'nden taraf oldular. 1855 yılında Ruslar, İngiliz ve Fransız kuvvetlerinden destek alan Osmanlı kuvvetleri karşısında yenilgiye uğradıllar.
ISLAHAT FERMANI
Osmanlı Devleti karşısında uğradığı yenilgiler yüzünden intihar eden Rus Çarı Birinci Nicolay'ın yerine tahta geçen Çar İkinci Alexander, barış istemek zorunda kaldı. 1856 yılında yapılan Paris Antlaşmasına göre; Osmanlı Devleti bir Avrupa devleti sayılacak, toprakları Avrupa devletlerinin kefaleti altında olacaktı. Karadeniz'de her iki tarafın da savaş gemileri bulundurulmayacaktı. Taraflar aldıkları yerleri birbirlerine geri vereceklerdi.
Bu anlaşamdan hemen sonra Sultan Birinci Abdülmecid din ve mezhep özgürlüğü sağlayacağı, okul kilise ve hastane gibi binaların tamiri yapılacağı, Müslümanlarla Gayrimüslimlerin kanun önünde eşit sayılacağı, Patrikhanede yeni meclisler kurulacağını, devlet hizmetlerine, okullara, askerlik görevine bütün uyrukların eşit olarak kabul edileceği gibi azınlıklara bir çok hak tanıyan Islahat Fermanı'nı ilan ettiğini duyurdu. Islahat Fermanı'nın amacı Rusya ve Avrupa'nın iç işlerine karışmasını önlemek olsa da taraflar Osmanlı Devleti'nin içi işlerine karışmaya devam ettiler.
Osmanlı padişahları arasında, ilk Avrupa kültürü alan Sultan Birinci Abdülmecid 25 Haziran 1861 tarihinde 39 yaşında iken İstanbul'da veremden dolayı vefat etti. Sultan Birinci Abdülmecid, Yavuz Sultan Selim'in türbesi yanındaki mezarına defnedildi.
