Hükümdar Cengiz Han asıl adıyla Temucin 1162 tarihinde Moğolistan'da gözlerini dünyaya açtı. 21 yaşındayken 1183 yılında o dönem Kerait Hükümdarı olan Tuğrul Han'ın emri altına girdi. 1204 yılında Chakirmaut Savaşı ile Naymanlar'a büyük bir yenilgi yaşatan Cengiz Han, bu savaştan iki yıl sonra ise hakan ilan edildi ve Cengiz unvanını aldı. Hakan olduktan sonra ise işgallerine devam eden Cengiz Han, 1220'de Buhara'yı ele geçirdi. Buhara'yı ele geçirdikten 7 yıl sonra 1227'de Kuzeybatı Çin'de vefat etti.
Cengiz Han'ın hayatı hep zorluklarla geçmiştir. Babasının zehirlenerek öldürülmesi ve onun kendi kabilesinden dışlanması ve daha sonra kendi kabilesine esir düşmesi ile hayatının bir bölümü var olma mücadelesi ile geçmiştir. Esareti, ileride Cengiz Han Devleti'nin generallerinden biri olan Çilay tarafından sona erdirilmiştir.
Cengiz Han, Cengiz ünvanını alıp Han olduktan sonra birçok yeri Moğol devletinin egemenliğinin altına almıştır. Bunun yanı sıra bölgede dağınık halde yaşayan Moğolları bir araya getirerek muazzam bir Moğol gücü oluşturmuştur.
1211 yılında o dönemin devletlerinden biri olan Çin Devleti'ni ele geçirmeye çalışan Cengiz Han, kendisine barış için sunulan Çin Prensesini kabul etmiştir. Fakat oluşturulan bu barış ortamı çok uzun sürmemiştir. Dört yıl sonra 1215 yılında büyük bir ordu ile Çin toprakları, Cengiz Han liderliğindeki Moğol Devleti'ne dahil edilmiştir. Çin'i fetheden Cengiz Han'ın bir sonraki hedefi ise Harzemşahlar olmuştur. Harzemşahlar da Cengiz Han Devleti'nin gücüne dayanamamıştır.
Anlatılan rivayetlere göre Cengiz Han doğarken elinde bir kan pıhtısı vardır. Bu kan pıhtısı dönemin önemli zatları tarafından Cengiz Han'ın savaşçı biri olacağına delalet ettiğini söylemektedir. Cengiz Han'ın Hazar Kasar, Kaçiun, Temüge, Temulin, Bekter ve Belgütey adında altı tane kardeşi vardır. Bunun yanı sıra Cengiz Han'ın Cuci, Çağatay, Ögeday ve Tuluy adında dört erkek evladı vardır. Fakat kız evlatlarının kim olduğu ve sayısı bilinmemektedir.
Cengiz Han'ın en bilinen özelliklerinden biri de işgal ettiği topraklarda her şeyi yakıp yıkmasıdır. Cengiz Han'ın Bağdat'ı işgal etmesiyle o dönem ilmin merkezi olan Bağdat harap olmuş, kütüphaneleri de yakılmıştır. Bu durumun dönemin bilimini ve sanatını oldukça olumsuz etkilediği söylenir.
Cengiz Han Devleti'nin sınırları Japonya'dan Ön Asya'ya kadar uzanmaktadır. Bilinenin aksine Cengiz Han İmparatorluğu en büyük sınırlara Cengiz Han'ın ölümünden sonra başa geçen oğulları tarafından gerçekleştirilmiştir.
Yaşamı oldukça gizemli olan Cengiz Han'ın ölümü ve defnedilmesi de bir o kadar ilginçtir. Anlatılan hikayelere göre Cengiz Han, mezarının üzerinden atların defalarca geçmesini vasiyet etmiştir. Bunun yanı sıra cenazesine katılan yaklaşık iki bin kişinin öldürülmesini de istemiştir.
Cengiz Han vefat ettikten sonra devletin başına oğlu Ögeday geçmiştir. Ögeday'dan sonra ise Küyük, Mengü ve Kubilay Kağanlar yönetimi ele geçirdi. Kubilay Kağan ile birlikte devlet dörde bölünmüştür. Bu devletler şöyledir;
Çin-Moğol İmparatorluğu
Başkent Pekin olmak üzere Kubilay Kağan tarafından kurulmuştur ve Yuen soyu olarak da bilinir. 1369'a kadar Çin'e hükmetmişlerdir.
Çağatay Hanlığı
XIV. yüzyılın başlarında Çağatay soyundan Duva'nın Kağanlığı ile bu devlet kuruldu. Timur dönemine yakın zamanlarda Hanların otoriteleri kalmadı.
İlhanlı Devleti
Hülegü Han tarafından kuruldu. 1258 yılında Bağdat'ı zapt ederek Abbasî Halifeliği'ni yıkan Hülegü bu arada Batınî Tarikatı'nı da tamamen ortadan kaldırdı.
Altınordu Hanlığı
Cuci'nin oğlu Batu Han (1236-1255) tarafından kurulan bu devlet Berke Han zamanında İslâmiyet'i kabul etti. İslâmiyet Özbek Han zamanında (1312-1340) bütün Altınordu'ya tamamen yerleşti.
Cengiz Han Kimdir nasıl öldü?
18 Ağustos 1227 tarihinde 60 yaşındayken vefat eden Cengiz Han'ın neden öldüğü, günümüzde hala bilinmemektedir. Rivayetlere göre bacağına saplanan bir ok, attan düşmesi ya da o dönemlerde yayılan bir hastalık Cengiz'in ölümüne neden olmuştur.
Cengiz Han soyu ne kadar?
16 milyon Asyalı erkek, yaklaşık 800 yıl önce Moğolistan'da yaşamış tek bir erkeğin soyundan geliyor. Bilim adamlarına göre bu kişi, yüzlerce çocuğu olduğu sanılan Moğol imparatoru Cengiz Han.
Cengiz Han ne kadar insan öldürdü?
Dünya nüfusunun yüzde 11'ini öldürdü.
