Ebussuud Efendi, 30 Aralık 1491 tarihinde Çorum'un İskilip ilçesinde dünyaya geldi. 'Hoca Çelebi' olarak da bilinen Ebussuud Efendi'nin tam adı Mehmed Ebussuud El- İmadi'dir. Mutasavvıf Muhyiddin Mehmed'in oğlu, anne tarafından Ali Kuşçu'nun torunudur. Ebussuud önce babasından, sonra Müeyyedzade Abdurrahman Efendi ile Karamanlı Seyyid Süleyman'dan ders aldı.
1516 yılında İnegöl İshak Paşa Medresesi'nde müderris olarak vazifelendirildi. 1520 yılında bu görevinden alındı. Kısa süre sonra Davud Paşa, 1522'de Mahmud Paşa, 1525'te Gebze, ertesi sene Bursa ve 1528'de de İstanbul Fatih Sahn-ı Seman medreselerinin müderrisliklerine getirildi. 1533 senesinde önce Bursa, sonra İstanbul kadısı oldu. 1537 senesinde Rumeli kazaskerliğine yükseldi.
1545 senesinde şeyhülislamlığa getirildi ve yaşamı boyunca bu görevde kaldı. Osmanlı şeyhülislamları arasında daha çok verdiği fetvalarla tanınır. Özellikle Batıniliği benimseyen mutasavvıflara karşı koydu. Şiirler yazdı. 23 Ağustos 1574 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybetti.
Ebussuud Efendi'nin Türkçe, Farsça ve Arapça 20'den fazla eseri vardır.
* Bunların en ünlüsü İrşadü'l-Akli's-Selim ila Mezaya'l-Kurani'l-Azîm (1858-59, 2 cilt) isimli Arapça Kuran tefsiridir. Boğaziçi Yayınları tarafından yayınlanmıştır.
* Şeyhülislam Ebusuud Efendi Fetvaları (Enderun Yayınları, İstanbul 1972, Yayına Hazırlayan Ertuğrul Düzdağ)
