Mehmet Şimşek, Batman Arıca'da, 1 Ocak 1967 tarihinde dünyaya geldi. 9 Ocak 2010 tarihinde Esra Kara ile evlendi. Şimşek'in üç çocuğu vardır.
Çok iyi derecede İngilizce bilmektedir.
İlkokulun ilk iki sene eğitimini köyünde aldı. Geri kalan eğitimini ise öğretmen ağabeyinin yanında aldı. Ortaokulu İmam Hatip'te okudu. Lise eğitimini ise Gercüş Lisesi'nde tamamladı.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirdi Ardından yüksek lisansını İngiltere University of Exeter'de tamamladı.
Aynı fakültede yaklaşık bir yıl araştırma görevlisi olarak çalıştıktan sonra, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan sınavı kazanarak resmi burslu statüde dil eğitimi ve yüksek lisans öğrenimi görmek üzere İngiltere'ye gitti. Şimşek, 1993 yılında Exeter Üniversitesi'nde finans ve ekonomi dalında yüksek lisans derecesini almaya hak kazandıktan sonra Türkiye'ye döndü. Ankara'da üç ay süre ile Etibank'ta çalıştı.
2000 yılı ortalarında başlayan Merrill Lynch döneminin ilk günlerinde Şimşek'in sorumluluk alanında Türkiye, Yunanistan, Mısır ve İsrail'i içeren Akdeniz bölgesi bulundu. 2001'in ortasından itibaren de sorumluluk alanına Rusya, Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti gibi gelişmekte olan Avrupa ülkeleri de eklendi. Sayın Şimşek 2005 yılı sonunda Merrill Lynch'in Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Bölümü Başkanlığına getirildi.
Adalet ve Kalkınma Partisi'nden 23. dönem milletvekili adayı olmak için Merrill Lynch'deki görevinden Mayıs 2007'de ayrıldı. 22 Temmuz 2007 Genel Seçimlerinde AK Parti Gaziantep 1. sıra milletvekili olarak seçildi. Seçimlerin ardından kurulan 60. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nde Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı olarak görev yaptı. 1 Mayıs 2009 tarihine kadar bu görevi yürüten Şimşek, bu tarihte ilan edilen kabine değişikliği ile Maliye Bakanlığı görevine getirildi.
12 Haziran 2011 tarihinde yapılan seçimlerde AK Parti Batman 1. sıra milletvekili olarak seçildi. Seçimlerin ardından kurulan 61. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nde yeniden Maliye Bakanlığı görevine getirildi. 1 Kasım 2015 Genel Seçimlerinde Ak Parti Gaziantep 1. sıra milletvekili olarak seçilen Şimşek, 64. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nde Başbakan Yardımcılığı görevine getirildi.
Şimşek, Başbakan Yardımcılığı görevinin yanı sıra 2007 yılından itibaren Yüksek Planlama Kurulu, Özelleştirme Yüksek Kurulu, Savunma Sanayi Yüksek Koordinasyon Kurulu üyeliği görevlerini de yürütmektedir.
Şimşek, Milli Güvenlik Kurulu üyesi olup Ekonomi Koordinasyon Kurulu ile Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığını da yürüttü.
Şimşek ayrıca, 2009-2015 yılları arasında Maliye Bakanlığı, 2007-2009 yılları arasında IMF & Dünya Bankası Türkiye Guvernörlüğü, 2008-2011 yılları arasında İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Koordinasyon Kurulu Üyeliği ve 2009-2015 yılları arasında Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu üyeliği görevlerini yürüttü. "Emerging Markets" Dergisi tarafından 2013 yılında "Yükselen Avrupa'da Yılın Maliye Bakanı" seçilen Sayın Şimşek, aynı yıl “Foreign Policy” Dergisi tarafından dünyanın en etkili 500 kişisinden biri olarak gösterildi.