Gerçek adı İbu Ali Hasan'dır. Nizamülmülk, 10 Nisan 1018'de İran'ın, Horasan bölgesinin Tus kentinde dünyaya geldi. Dönemin ünlü hocalarından dersler alan Nizamülkülk, daha sonra yeni kurulmakta olan Selçuklu Devleti'nin hizmetine girerek Davut Bin Mikail, Alp Arslan ve Melikşah gibi hükümdarların baş vezirliğini yaptı. Bunun yanında görev süresi boyunca camii, kervansaray ile okul gibi birçok eser yaptırdı. Ayrıca birçok dile de çevrilen ünlü eser Siyasetname'yi yazdı. Nizamülmülk, 14 Ekim 1092'de Hasan Sabbah'ın kurucusu olduğu Haşhaşi (Suikastçi) tarikatının bir üyesi tarafından sırtından hançerlenerek öldürülmüştür. Adaleti, idari kabiliyeti, cömertliği, bilgeliği ve güzel ahlakıyla tanınan Nizamülmülk halkın hukukuna özen gösteren önemli bir devlet adamıydı. Devlet kapısının şikâyetçilere daima açık olmasını isterdi. Ekonomik açıdan oldukça önemli görülen ikta sistemini geliştiren Nizamülmülk ekonomik refahın sağlanması adına da gayrette bulundu. Vezirliğinin yanı sıra kendisinden sonra gelecek devlet yöneticilerine yol göstermek adına Siyasetname adında oldukça önemli bir eser bıraktı.

Nizamülmülk'ün mezarı bugün İran'ın İsfahan şehrinin kenar mahallerinden birinde, mütevazı bir türbede bulunmaktadır. Bazı kaynaklara göre İran devleti türbeyi kasıtlı olarak bakımsız bırakmıştır.