Timur 8 Nisan 1336 tarihinde Özbekistan'ın Keş şehrinde dünyaya geldi. Babası Barlas oymağının beyi Turagay (Turgay), annesi Tekine Hatun'du. Timur, sağ ayağı aksak şekilde yürüdüğü için kendisine Farsça Timurlenk, Türkçe olarak ise Aksak Timur denilmekteydi.
Barlas boyu Orta Asya'dan gelmiş bir Türk kavmidir. O dönemde Barlas boyu Çağatay Hanlığı'na bağlıydı. Timur aslen Moğol'dur. Moğollar ise Cengiz Han'dan üç kuşak sonra Müslümanlaşıp Türklerle karıştı.
Timur'un babası 1360 yılında hayatını kaybetti, onun yerine geçen amcası Hacı Barlas da 1361'de öldürüldü. Timur ise o dönemde 25 yaşlarındaydı.
Timur, kısa zamanda yükselerek Doğu Türk Hakanlığı'nın tahtına oturacak ve imparatorluğunun sınırlarını İtil'den (Volga) Hindistan'daki Ganj Nehri'ne, Tanrı Dağları'ndan İzmir ve Şam'a kadar uzatacaktı.
Timur 25 yaşlarındayken Çağatay Hanlığı valilerinden Kazgan Han'ın emrine girerek büyük bir birliğin komutanı oldu. Vali Kazgan Han Timur'u kızı Olcay Türkan'la evlendirdi. Sonrasında Kazgan Han pusuya düşürülüp öldürüldü ve bunun üzerine Timur harekete geçip savaş başlattı ve o kişileri öldürdü. Bu başarılarından dolayı Çağatay Hanı onu kendi hizmetine alarak Tümen Beyi olarak görevlendirdi.
1370 senesinde Timur, Belh şehrinde tam bağımsız bir hale geldi. Cengiz hanedanından faydalanmak için Çağatay sülalesinden Soyurgatmış Han'ı tahta çıkardı. Timur, şeklen yeni hükümdara bağlı gözüküyordu fakat mutlak hükümdardı.
Belh'te toplanan kurultay, Timur'a ''Sahib Kıran'' ve ''Kutbeddin'' unvanlarını verdi. Timur bir süre sonra başkenti Belh'ten Semerkant'a taşıdı. Bu dönemde birçok bölgeye başarılı seferler düzenledi.
1371-1377 seneleri arasında Harezm'e üç, Moğolistan'a iki sefer yapan Timur, 1378 senesinde Birinci Altın Ordu Seferi ile adını tüm dünyaya duyurdu.
Timur 1390-1391 seneleri arasında yeniden Altın Ordu Seferi'ne çıktı. Bu sefere çıkılmasının sebebi Altın Ordu hükümdarı Toktamış Han'ın vefasızlığıydı. Timur, Toktamış Han'ı desteklemiş, onun düşmanlarını bertaraf etmişti. Toktamış Han ise bu destek sayesinde güçlenince Timur'a karşı isyan etmişti.
Bu seferinde Doğu Avrupa'ya hakim olan Toktamış'ı yıkmak için onun bütün ülkesini ele geçirmek zorunda kalan Timur, Rusya'nın güçlenerek yayılmasına yol açmıştı. Tarihçiler bu durumdan Timur'u suçlamaktadır.
Timur, 1401 senesine kadar yapılan dört seferle Irak ve Güney Anadolu, 1398-1399 seferleriyle Delhi Sultanlığı'nı, 1401-1402 seferleriyle de Suriye'yi fethetti.
1402 senesinde Ankara Savaşı'nda, Yıldırım Bayezid'i yenerek Osmanlı Devleti'ni 11 sene sürecek Fetret Devri'ne soktu.
''Kıymetli bahadırlar sayesinde pek çok yer fethettim ve 27 ülkenin hakanı oldum'' diyen Timur hükümdarı olduğu ülkeleri şöyle sıralamıştı: ''Turan, İran, Rum (Anadolu), Mağrib, Suriye, Mısır, Irak-ı Arap, Irak-ı Acem, Mazenderan, Geylan, Şirvan, Azerbaycan, Fars, Horasan, Cidde, Büyük Tataristan, Harezm, Hotin, Kabilistan, Bahter, Zemin, Hindistan, Gürcistan, Ermenistan ve Kafkasya''
Girdiği savaşları kaybetmeyen ender komutanlardan biri olan Timur, hepsi zaferle sonuçlanan 17 sefer düzenlemiştir.
Timur küçük yaşta at binmeyi, kılıç ve mzırak kullanmayı öğrendi. Attığı oku yüzük deliğinden geçirebiliyordu. Savaş talimlerinden kalan zamanını dönemin büyük alimlerinden ders alarak geçiriyordu.
Büyük bir stratejist olan Timur, 300 kişilik bir kuvvetle 10 bin kişilik bir orduyu yenmiştir.
Timur, 18 Şubat 1405 tarihinde Kazakistan'ın Otrar bölgesinde Çin'e sefere giderken 69 yaşında kulunç sebebiyle hayata gözlerini yumdu. Cenazesi Semerkant'ta bulunan Gur-e Amir'de defnedildi.