Amerika Birleşik Devletleri'nin West Point kentindeki Modern Savaş Enstitüsü ve Lieber Hukuk ve Kara Harpleri Enstitüsü'ne bağlı İsrail Reichman Üniversitesi'nde yardımcı doçent olan Daphne Barak, Amerikan dergisi Foreign Affairs'teki bir makalesinde, Hamas'ın modern çatışmaları ve savaşların doğasını gizli tünel savaşı yoluyla yeniden tanımlanmasını değerlendirdi.

TEK BENZERİ 1. DÜNYA SAVAŞI'NDA GÖRÜLDÜ

Daphne Barak, Gazze'deki tünel savaşıyla karşılaştırılabilecek tek savaşın, tünelleri açığa çıkarmaya ve kazmaya çalışırken sayısız İngiliz ve Alman askerinin öldüğü 1. Dünya Savaşı olduğunu söylüyor. Savaşta tünellerin başka hiçbir kullanımı buna yaklaşamaz; Usame bin Ladin'in ABD güçlerinden kaçmasına ve fark edilmeden saldırılar planlamasına olanak tanıyan Afganistan dağlarındaki tahkimatları da buna yaklaşamaz.

Hamas'ın tünel kullanımı oldukça ileri düzeyde; Öyle ki ülkelerin komuta kontrol merkezlerini korumak için yeraltındaki beton yapıları kullanma şekline çok benziyor. Hamas'ın yeraltı yeteneklerini güçlendirmesi, İsrail'in savaşlardaki kara tehditlerine ilişkin değerlendirmesini zayıflattı. İsrail bir gün bu büyüklükte gizli bir savaşa bulaşacağını hiç düşünmemişti. Şimdi İsrail, sınırı geçerek İsrail yerleşimlerine ve kasabalarına giden Hamas tünellerini kaldırmaya odaklanıyor.

İLHAM KAYNAĞI OLDU

Barak, Gazze'deki savaşın, yeni bir savaş doktrininin ve bu benzersiz türdeki gizli savaşla başa çıkmak için yeni yöntemlerin geliştirilmesini teşvik etmesinin muhtemel olduğunu söyledi. Hiç şüphe yok ki Hamas'ın tünel sistemi diğer orduların ve düzensiz orduların dikkatini çekti; bunların hepsi tünellerin Hamas'ın Gazze'de hayatta kalması ve dayanıklılığı konusunda ne kadar etkili olduğuna işaret ediyor.

STRATEJİDE DEVRİM

Hamas yeraltı savaşının doğasında olan iletişim, navigasyon, düşük oksijen seviyeleri, klostrofobi ve diğer birçok sorun gibi engellerin çoğunun üstesinden geldiğine göre, bu taktiğin ilham vermeye ve yayılmaya devam edeceğine inanmak için her türlü neden var. Hamas'ın yenilikçi "metro" kullanımı yeraltının stratejik değerini yeniden tanımladı, askeri çatışmaları değiştirdi ve "canlı kalkan kullanımı"nda bir değişikliğe yol açtı.

HAMAS BUNU NASIL BAŞARDI?

İsrailli araştırmacı ve akademisyen Daphne Barak, Rusya'nın 2022'de Mariupol'e saldırısı sırasında Azovstal çelik fabrikasının altındaki tünellerde yaşayan yüzlerce Ukraynalı savaşçıdan aktardığına göre, uzun süre yer altında kalmanın kolay değil. Bu güçlerin yiyecekleri ve içme suyu hızla tükendi. İnternet bağlantısı ve dış dünyayla iletişimi sürdürme yeteneğinin yanı sıra en temel sağlık ve tıbbi düzenlemelerden de yoksunlardı.

Gazze'de bunların hiçbiri Hamas için sorun değildi. Azovstal tünellerinde yaşayan ve savaşan insanlar yeraltında iki aydan fazla hayatta kalamadı, ancak Hamas yeraltındaki askeri varlığını sekiz ay boyunca sürdürdü ve bundan daha uzun süre de hayatta kalabilir. Hamas bu rekor kıran performansını Gazze boyunca uzanan ve tam donanımlı mutfaklar, mobilyalı komuta odaları, son teknoloji veri merkezleri, kiremitli banyolar, çitlerle çevrili gözaltı hücreleri ve belirlenmiş çalışma alanlarını içeren uzun yeraltı geçitlerinden oluşan labirentlere borçludur.

Görünen o ki Hamas'ın gücü, jeolojik kısıtlamalar, mühendislik ve planlama zorlukları ya da hayatta kalma korkusu nedeniyle kısıtlanmıyor. Kassam Tugayları'nın yıllar boyunca becerilerini geliştirmek ve denemek için bolca vakti vardı. Onlarca yıldır her yöne yapılan sondajların buna kesinlikle katkısı oldu.

Barak, Gazze ile İsrail arasındaki sınır kapısı yakınında keşfedilen ve Erez Geçişi olarak bilinen tünelin yaklaşık 10 metre genişliğinde ve 54 metre derinliğinde olduğunu söyledi. Hamas tarafından bir ilk olarak sivil sondaj ekipmanlarıyla kazıldı. Ancak en iyi kazma becerileri bile savaşçıları yeraltında uzun süre çalışmaya hazırlayamaz. Koşullar zorlu, oksijen az ve dış dünyayla iletişim sınırlı. Hamas, yıllarca süren eğitim ve dikkatli planlamanın bu engellerin aşılmasına yardımcı olabileceğini gösterdi.

İsrail'in beklentilerine göre Hamas'ın tünelleri, havalandırma, elektrik, tuvalet, banyo, su tesisatı ve ilkel ama etkili iletişim ağlarıyla donatılmış uyku odaları, toplantı odaları ve diğer yer altı binalarını içeriyor. Altyapı geliştikçe yeraltında yaşamanın ve çalışmanın dezavantajları azaldı. Tünellerdeki geniş yakıt, yiyecek ve su rezervleri yeraltında yaşamayı ve askeri operasyonlar yürütmeyi mümkün kıldı. Kapsamlı yer altı silah üretim tesisleri, savaşçılara silah tedarikinin ve dağıtımının kesintisiz olarak devam etmesini sağladı.

Barak, her taraftaki tünel kullanıcılarının stokları yenilemek, temiz hava solumak ve dış dünyayla iletişim kurmak için tünellerden çıktıklarını, ancak Hamas'ın liderliğinin yer üstünde zar zor görülebildiğini söylüyor. Nisan ayında, Gazze'deki Hamas lideri Yahya Sinvar'ın güçlerini sahadaki ziyaret ettiğine dair haberler çıktı, ancak bu sadece kısa bir süre içindi.

Hamas savaşçılarının ikmal veya toparlanma için tünellerden kaç kez çıktığı belli değil. Ancak Hamas'ın askeri operasyonları kesintisiz olarak yönetebildiği açık. Saldırılara karşı savunmasız olmasına rağmen - özellikle İsrail saldırıları iletişim sistemlerini bozduğunda - genellikle yeraltı askeri üssünden emir komuta zincirinin devamlılığını sağlamayı başardı.

HAMAS'IN 30 YILLIK TÜNEL MÜHENDİSLİĞİ

Hamas'ın gizli beton yapıları kullanması, devletlerin geleneksel olarak yer altı yapılarını kriz zamanlarında komuta ve kontrol merkezi olarak hizmet verebilecek kalıcı, erişilemez sığınaklar olarak kullanma biçimine çok benziyor. Derinlere gömülü bu tesisler komutanlara ev sahipliği yapabilir, silah üretim altyapısını destekleyebilir ve acil durumlarda emir-komuta zincirinin devamlılığını sağlayabilir.

Kanada, Çin, İran, İsrail, Rusya ve ABD'nin bu tür derin gömülü tesislere sahip olduğu biliniyor. Tünellerden daha büyük, daha donanımlı, daha sağlam ve daha derindirler. Barak, İran'ın nükleer tesislerinin yeraltında 300 metre derinlikten daha fazla gömülü olduğunu (tünellerin çoğunun derinliği ise 200 metreden fazla değil) ve sonuç olarak en güçlü silahların bile ulaşamayacağı yerde olduğunu söylüyor.

Bunun aksine, silahlı gruplar tünelleri öncelikle kendilerini gözetleme teknolojisinden korumak ve tespit edilmeden faaliyet göstermek için kullanmışlardır. Bu ilkel tüneller saklanmak ve sürpriz saldırılar gerçekleştirmek için kullanılıyor. Ancak Gazze'de İsrail ordusunun ortaya çıkardığı tünellerin çoğu, boyutları, derinlikleri ve yapım yöntemleri bakımından İran ve Kuzey Kore'de bulunan yer altı yapılarına benziyor.

HAMAS'IN YER ALTI STRATEJİSİ YÜZEYİN ÖNEMİNİ AZALTTI

Çimento kemerli çatı, bu tip tünellerin ayırt edici özelliği haline gelmiştir. 1990'ların sonlarından 2000'lerin başına kadar Mısır sınırına doğru ve Gazze'nin içine kazılan önceki Hamas tünelleriyle karşılaştırıldığında sorunsuz ve engelsiz yaşamaya daha uygundur. Tüneller artık çökmeye daha az eğilimli olduğundan ve daha iyi aydınlatıldığından Hamas'ın tünel mühendisliği büyük ölçüde gelişti.

Hamas ayrıca stratejisinin bir parçası olarak, özellikle tünellere olan bağımlılığını da artırdı. Tünel savaşının sadece İsrail'in istihbarat, gözetleme ve keşif alanındaki yetenekleriyle yüzleşmeye yönelik bir taktik değil, savaşların yönetimini ve savaşta emir komuta zincirini sürdürmeyi amaçlayan uzun vadeli bir stratejik yatırım olduğuna inanıyor. Ordular yer altı stratejik tehditleriyle savaşırken taktik tünellerle savaşamaz. Örneğin sığınak patlatıcı bombalar bu kadar derin, daha güçlü yapıları yok etmeye yeterli olmayacaktır. Tünellerin daha stratejik kullanıma doğru kayması, yer altı savaşlarından ziyade hayatta kalmaya verilen önemi yansıtıyor.

Hamas yalnızca yeraltı ortamını değil aynı zamanda kara savaşının değerini ve doğasını da yeniden tanımladı.

Barak, tünellerin Gazze'deki operasyonların doğasını ve türünü sayısız şekilde şekillendirdiğini, "İsrail'in hızlı zaferi" ihtimalini baltaladığını, operasyonların hızını yavaşlattığını, İsrailli mahkumların kurtarılmasını zorlaştırdığını ve Gazzeli sivilleri tehlikeye attığını ve İsrail'in askeri ortamlarını ve siyasetini karmaşık hale getirdiğini söylüyor. Ancak İsrail'de sıklıkla gözden kaçırılan ve gelecekteki savaşlar açısından sonuçları olan bir husus var: Hamas'ın yer altı stratejisi, yüzeyin önemini azalttı.

İsrailli gazeteci Ron Ben-Yishai, bu yeni türdeki çatışmayı yerinde bir şekilde "iki farklı düzeyde yürütülen bir savaş" olarak tanımladı. Savaşın ilk aşamalarında İsrail ordusu, yüzeyin kontrolünü ele geçirip Hamas'ın tünellerine girmeyi denedi. Ancak operasyonlar ilerledikçe dikkatler yüzeyin altındaki ve altındaki geçitlere çevrildi. Yüzey yalnızca tünellere ve yer altı yapılarına erişim sağlayan bir kanal haline geldi ve artık savaşın odağı değildi. Sonuç olarak Kassam savaşçılarıyla çatışmalar ve yer manevraları değişti.

İSRAİL HER TÜRLÜ BAHANEYE BAŞVURDU

Gizli savaşın rakibi görünmez ve ulaşılmaz hale getirdiği bilinmektedir. Genellikle rakibin sonsuz bir yarışmayla yeraltından çıktığı bir köstebek vurma oyunu olarak tanımlanır. Gazze'de düşman neredeyse tamamen yok oldu ve devasa yer altı tünel kompleksi tarafından yutuldu. Beklemek sonuç vermeyince İsrail ordusu, Hamas savaşçılarını yeraltından çıkarmak için her türlü bahaneye başvurmak zorunda kaldı.

Bu, Hamas savaşçılarının hiç ortaya çıkmadığı anlamına gelmiyor. İsrail kuvvetlerine ölümcül tanksavar füzeleri ateşlediler ve başka türden pusular düzenlediler. Ancak Hamas'ın çalışma şekli, tünel kullanımının yalnızca yer altı ortamını yeniden tanımlamakla kalmayıp, aynı zamanda kara savaşının değerini ve doğasını da yeniden tanımladığını gösteriyor. Diğer tarafla karşılaşmalar giderek azalıyor ve tünellerde olduğu gibi tespit edilmesi de zorlaşıyor.

Örneğin, tünel açıklıklarının yakınındaki bubi tuzakları savaşçıların varlığını gösterir, ancak görünürde savaşçı yoktur ve tuzak haline gelen tüneller aşıldığında, düşman tünel ağının farklı bir yerine taşınmıştır.

Barak, Gazze'deki yeraltı savaşının yerini kara savaşı alırsa bunun başka yerlerde de olabileceğini söylüyor. Düşman taktiksel kullanımdan yeraltındaki stratejik kullanıma geçerken, ordular yüzeyin azalan rolüyle nasıl başa çıkılacağını düşünmelidir. Yüzey, en azından yeraltı yapılarına erişim ve bunların kontrolüne izin verilmesi ve çoğu karşılaşma ve toplantı için nihai konum olması açısından savaşla ilgili olmaya devam edecek. Ancak bu gelişmeler, yeraltı savaşının yalnızca kara savaşının bir alt kümesi olmaktan ziyade ayrı bir savaş alanı olarak çerçevelenmesinin daha iyi olduğunu gösteriyor.

İSRAİL TEKNOLOJİSİNİN SINIRLARI

Gazze'deki çatışmalar, tünel karşıtı teknolojideki ilerlemelerin Hamas gibi grupları tünel savaşına başvurmaktan caydırmadığını gösterdi. İsrail'in tünellerle mücadele konusunda dünyadaki en ileri teknolojiye sahip olduğu söylenebilir. 2018'de Hizbullah tünellerinin İsrail'e yönelmesi tehdidine karşı gelişmiş tespit ve imha teknolojileri kullanıldı.

İsrail ayrıca tünel savaşı konusunda özel birimler eğitti, yer altı eğitim tesisleri inşa etti, sınırlarını korumak için yer altı sensörleri geliştirdi ve insansız hava araçlarını kullanarak tünellerin haritasını çıkarmak gibi zor bir işte ustalaştı. İsrail'in Gazze'de yürüttüğü son uzun savaş olan 2014'teki “Koruyucu Hat Operasyonu” savaşı ile 7 Ekim savaşı arasında İsrail ordusu, eğitim, teçhizat, tünel tespiti ve savaşçılara odaklanarak yeraltı savaşlarındaki yeteneklerini büyük ölçüde geliştirdi.

Ancak İsrail'in üstün teknolojisi ve ileri eğitimi, Hamas'ı gizli tüneller inşa etmek için çok fazla zaman ve insan kaynağı harcamaktan caydırmadı. Aynı zamanda teknolojik ilerlemeler, İsrail'in, tam tersi olmasına rağmen, Hamas'ın gizli faaliyetlerini ezmeyi başardığına inanmasına yol açtı. Basit bir ifadeyle, teknoloji geliştikçe sondaj operasyonları ve teknikleri yoğunlaştı.

Barak, İsrail'in, düşük teknolojili bir tehdit olan tünel savaşının geniş çapta kullanıldığında stratejik sonuçlarını hafife aldığına ve teknolojinin buna karşı koyma yeteneğini abarttığına inanıyor. İsrail, taktiksel yönlere ve sınır ötesi tünellere odaklanarak Hamas'ı benzeri görülmemiş düzeylerde yer altı yetenekleri geliştirme konusunda özgür bıraktı.

Bu paradoksu anlamak son savaştan alınacak önemli bir derstir. Teknoloji ve askeri üstünlük tek başına tünel trendini durduramaz. İsrail teknolojisi yeraltı tehditlerini caydırmakta ve bunlarla mücadele etmekte başarısız oldu.

Hamas, mevcut en ileri teknolojinin bile bu tür gizli yeteneklere karşı yeterli olmayacağının bilincindedir ve bu nedenle bu taktiğe derin bir güven duymaktadır. Hamas, Gazze'de sahip olduğu geniş tünel ağının İsrail'in tepkisini yavaşlatacağının, İsrail'in rekabet avantajını azaltacağının ve Gazze'deki üst düzey Hamas ve Kassam liderlerini koruyacağının farkındaydı.

Daphne Barak, Gazze'deki düşük teknolojili savaşın sonunda büyük bir sonuç verdiğini, her yerde tünel savaşlarını artıracak ve başkalarına ilham verecek bir başarı olduğunu söylüyor.

ArapPostası