Azerbaycan haber sitesi ‘azvision.az'da yayımlanan bir analiz haberde, “Azerbaycan bir yandan Çin, Orta Asya, Kazakistan ve İran'ı Avrupa ve Rusya'ya, diğer yandan Rusya'yı Avrupa'ya bağlayan bir köprü olacak” denildi
‘azvision.az'da “Yeni jeopolitik gerçeklik: Bölgede neler değişecek?” başlıklı yayımlanan analiz haber şöyle:
Dağlık Karabağ'daki savaşın sonunda Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya'nın üçlü açıklamasında ortaya konan şartlar devletimizin kesin zaferini sağlayacak, bölgedeki yeni bölgesel ve jeopolitik güçlerin dengesini belirleyecek ve liderimiz olacaktır.
İfadenin şartlarının analizinin ilk sonucu, Azerbaycan, Rusya ve Türkiye'nin bu hükümler üzerinde uzun vadeli istişarelerde bulundukları ve beyan metninin bir gündür kararlaştırılmadığıdır.
Savaşın son günü cephede yapılan operasyonlar ve ardından barışa ulaşılması olayların tam olarak öngörülere uygun gelişmediğini ve önceden kararlaştırılan planın ayarlandığını göstermektedir. Bu öncelikle Demokrat aday Joe Biden'in ABD başkanlık seçimlerinde kazandığı zaferden kaynaklanıyor.
Rusya, ABD'nin Kafkasya'da herhangi bir bahane ile asker konuşlandırmasını istemiyor. Bu görüş, 14 Ekim'de Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov tarafından kapsamlı bir röportajda doğrulandı. Lavrov, Ermeni yanlısı Rus medya yöneticileri Margarita Simonyan, Roman Babayan ve Vladimir Sungorkin ile yaptığı röportajda "Türkiye'nin bölgeye müdahalesinin Rusya'nın çıkarlarına aykırıdır" sorusuna yanıt olarak ABD'nin bölgeye müdahalesinin Moskova için daha büyük bir tehdit olduğunu söyledi. Lavrov'un röportajı "Ermenistan'a bir Ermeni itirafıydı" ve Rusya'daki Ermeni toplumunu Moskova-Ankara işbirliğine hoşgörülü bir yaklaşıma hazırlamayı amaçlıyordu.
Rusya ile Türkiye arasında Suriye'de mutabık kalınan başarılı askeri operasyonlar ve ABD'nin sürece müdahale etmemesi, hatta Suriye'deki konumundan çekilmesi, Trump-Putin-Erdoğan üçlüsünün dayanışmasına işaret etti. Ancak Joe Biden ile benzer bir dayanışma sorunu, savaştan yararlanarak Washington'un bölgeye askeri müdahale riskini artırdı. ABD, bunun için yasal dayanak olarak Minsk Grubu'na eş başkanlık edebilir ve bölgedeki barışı koruma görevlilerini "anlaşmazlığı çözmek" adına konuşlandırabilirdi.
İlk bakışta ABD'nin bölgeye askeri müdahalesinin sadece Rusya ve İran'ın çıkarlarına aykırı olduğu ve Azerbaycan ve NATO üyesi kardeş Türkiye'nin bu tür gelişmelerden korkmaması gerektiği ilk bakışta görünebilir. Ancak asıl mesele şu ki, Minsk Grubu'nun bir başka eşbaşkanı olan Fransa, Amerika'nın müdahalesi, Washington'un NATO'nun ortak çıkarı için itiraz etmeyeceği bölgeye itecekti. Bu durumda Ankara, geleneksel Minsk Grubu formatı yürürlükte kalacağından, bu kez Fransa'yı dizginlemek ve Türkiye'nin müdahale etme kabiliyetini zayıflatmak zorunda kalacak.
Azerbaycan-Ermenistan-Rusya üçlü bildirisi ile Dağlık Karabağ'ın statüsünün ortadan kaldırılması ve Ermenistan birliklerinin Azerbaycan topraklarından çekilmesi, senaryonun geliştirilmesini imkansız hale getirdi, çünkü Minsk Grubu çatışmanın çözümü için format neredeyse gereksiz.
BBC'nin askeri uzmanların görüşlerine dayanan 44 günlük savaşla ilgili makalesinde, savaşın ilk günlerinde Azerbaycan tarafının ciddi bir direnişle karşılaştığı, ancak 9 Ekim'den sonra Cebrayil bölgesinin ve ardından Hadrut'un yerleşiminin gelgiti değiştirdiği belirtiliyor. ve böylece Ermenilerin genel direnişi kırıldı. Bundan sonra Azerbaycan ordusu güneyden rahatlıkla ilerlemeyi başardı ve bölgeleri birbiri ardına kurtardı.
Şuşa'nın kurtuluşu üzerine Le Monde gazetesinin yayınladığı makaleden, Ermenistan askeri birliklerinin şehri özgürleştiren Azerbaycan askerlerine ciddi bir şekilde direnemeyeceği anlaşılıyor.
Azerbaycan'ın kısa sürede güney bölgelerini özgürleştirmesi ve ardından hızla kuzeye doğru ilerleyerek Gubadlı bölgesini ele geçirmesi, Ermenilerin Hadrut'un zaferinden sonra ciddi bir şekilde direnemediklerini de göstermektedir. Ancak Gubadli'den sonra Azerbaycan ordusunun birkaç gün öncesindeki kesinti muhtemelen siyasi nedenlerden kaynaklanıyor. Çünkü, Ermeni ordusunun yenilgisinin ve kayıplarının arka planına karşın Rusya, Ermenistan'daki mevcut hükümetin hoşnutsuzluğuyla ve Paşinyan'ın devrimle devrilmesiyle ilgileniyordu. Ancak Ermenistan Başbakanı tarafından bilgi manipülasyonu, gerçek kayıplar ve cephedeki durum hakkında Ermeni kamuoyundan bilgi gizlenmesi, Gence ve Barda'daki sivillere yönelik terörist saldırılar, Ermeni toplumunun cephedeki kayıplar karşılığında intikam alma arzusunu körükledi ve Paşinyan'ın konuşmalarındaki saldırgan söylem tercihi Rusya'nın planını gerçekleştirmesine izin vermedi.
Biden'in seçilmesinden sonra savaşın uzaması Paşinyan hükümetinin çıkarına oldu. Savaş bölgesindeki havanın kademeli olarak sıkılaştırılması da operasyonel durumu karmaşıklaştırabilir ve Paşinyan'a fazladan zaman verebilir. Bu nedenle Şuşa'nın kurtarılmasına ve Paşinyan'ın teslim olmaya zorlanmasına karar verildiği varsayılabilir. Hankendi'ye birkaç kilometre uzaklıkta Azerbaycan askerlerinin varlığı ve Moskova'dan gelen baskı, Paşinyan'ı barış anlaşması imzalamaya zorladı.
Paşinyan, Hankendi'nin ele geçirilmesinin siyasi hayatının sonu olduğunu fark etti ve Ermeni toplumunun bu bölgelerde Rus barış güçlerinin kontrolü altında kalmasına izin vermenin, yerli izleyicilerin iktidarda kalmasına yönelik manipülasyonlara izin vereceğini anladı. Bununla birlikte, Ermenistan'daki kitlesel protestoların boyutu şimdiden Paşinyan'ın iktidarının sona erdiğini gösteriyor. Rusya aynı zamanda bu fırsatı kendi etkisi ve gelecekteki siyasi figürün etkisi için kullanacaktır.
Rusya, çatışma bölgesine sembolik 1.960 Rus barış gücü görevlendirerek Kafkasya'daki çatışmayı çözdüğünü dünyaya gösteriyor ve önümüzdeki beş yıl boyunca bölgede hiçbir NATO kuvvetinin konuşlanmayacağını garanti ediyor. Öncelikle Azerbaycan işgal ettiği Kelbecer, Ağdam ve Laçin bölgelerini savaşsız olarak iade edecek, Ermenistan ile sınır hattını olaysız belirleyecek ve karşılıklı karakolların kurulmasını sağlayacaktır.
Bilindiği üzere Ermenistan sınırları Rus ordusu tarafından korunmakta ve Ermenistan ile sınır bölgesinde çatışmanın devam etmesi Rus askerini Azerbaycan aleyhine çekmiştir. Her halükârda, Laçin, Kelbecer ve Gazah illerindeki sınırları çizmek için Rusya ile işbirliğine ihtiyaç duyulacaktır. Türkiye, Rusya'nın bölgeye asker göndermemesini kontrol edecek. Türkiye'nin temel görevi Rusya'nın sınırların dışına çıkmamasını sağlamaktır.
Azerbaycan'ın 44 gün süren savaş sonucunda kazandığı bir diğer önemli avantaj Nahçivan'a ulaşım koridoru inşa etme anlaşmasıydı. Bu koridorun öneminin Azerbaycan ve Nahçıvan'ı birbirine bağlamakla sınırlı olmadığı, aynı zamanda Rusya ile Türkiye'yi birbirine bağlayan önemli bir ticaret koridoru işlevi gördüğünü de belirtmek gerekir. Böyle bir stratejik koridor, Rusya'nın Batı ile çatışması bağlamında Moskova için de önemlidir. Dolayısıyla Batı'nın alternatif enerji kaynağı olarak güney rotasını Rus gazına olan bağımlılığını azaltmak için tercih etmesi, Güney Akımı projesinin Kırım'ın ilhakı nedeniyle Rusya tarafından askıya alınması, Ukrayna ile yaşanan çatışma nedeniyle Rusya'dan gaz arzının imkansız olması. Muhalefet lideri Alexei Navalny'nin zehirlenmesinin ardından, Baltık Denizi'nden Kuzey Akım-2 projesine yönelik tehdit ve ülkenin Belarus'ta devam eden siyasi krizi, Rusya'yı gaz ihracatı için güney rotasına girmeye zorladı.
Güneyden Türkiye'ye ve oradan Avrupa'ya doğalgaz boru hattının inşası için en uygun seçenek Rusya-Gürcistan-Türkiye veya Rusya-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye olmakla birlikte, Tiflis ve Moskova arasındaki gerilimler bu projelerin uygulanmasını engellemektedir. Bu anlamda Rusya için en uygun seçenek, gelecekte Hazar Havzası ülkelerinin de bu projeye katılarak gaz ihraç edebilmesi için Rusya-Azerbaycan-Türkiye rotası inşa etmektir. Bu projenin uygulanmasındaki en büyük engel Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgal edilmesiydi ve Rusya'yı çatışmaya bir çözüm bulmaya sevk eden ekonomik çıkarlardı. Rusya bu yoldan gazı ihraç ederek hem kendi gazını hem de Hazar kıyı devletlerinin gazını kontrol edecek ve Avrupa yine de Rus gazına bağımlı olacaktır.
Nahçıvan'dan ulaşım hattının inşası, onu önemli bir ticaret koridoruna çevirecek ve bölgemizin hızlı gelişimi için koşullar yaratacaktır. Şartlı olarak "TANAP-2" diyebileceğimiz bu projeden sonra Azerbaycan, küresel ulaşım ağının kesiştiği bir ülke olacak ve dünyanın hesaplaşması gerekecek. Azerbaycan bir yandan Çin, Orta Asya, Kazakistan ve İran'ı Avrupa ve Rusya'ya, diğer yandan Rusya'yı Avrupa'ya bağlayan bir köprü olacak. Karadeniz ile Doğu ülkeleri arasında Gürcistan üzerinden Azerbaycan'ın kuzeyinde bir ticaret ve enerji yolu, güneyde ise Türkiye-Nahçıvan ve Akdeniz arasında bir ticaret hattı olacak.
Kaynak: Azvision.az
