Middle East Eye (MEE) haberine göre, Somali'nin başkenti Mogadişu'nun merkezinde, BAE ve Mısır tarafından yaklaşık 3.000 genç Somalili erkeği işe alıp eğitmek için gizli operasyonlar yürütülüyor.
Aylar önce başlayan bir tatbikatta, yaşları 18 ile 28 arasında değişen askerlere yüksek ücretli iş sözü verildi. Parası BAE tarafından karşılanan eğitim için çok sayıda Somalili gencin Mısır'a gönderildiği ortaya çıktı.
Girişimin, Büyük Etiyopya Rönesans Barajı Projesi konusunda Kahire ile kriz yaşayan komşu Etiyopya'da ve son yıllarda Somali'de nüfuz sahibi olan Türkiye ve Katar tarafından tehdit şüphesiyle algılanacağı konuşuluyor.
Mogadişu'nun Damanyo kışlasında kalanlar arasında Mustafa Abdullahi'nin küçük kardeşi de bulunuyor.
Abdullahi, 28 yaşında eski bir çekçek şoförü olan ve ismini vermediği küçük kardeşi için endişeli.
Abdullahi, kardeşinin küçük kızına bakmak için yaptığına inandığı işe ikna edildiği için yetkililere kızgın olduğunu söyledi.
500 DOLAR MAAŞ
Abdullahi, "Onu yetiştiren ağabeyi olarak ayrılırken bana haber vermemişti, onun için endişeleniyoruz. Şimdi bize Mogadişu'daki bir kampta acı çektiği ve askeri eğitim için Mısır'a götürülmesinin beklendiği söylendi" dedi.
Güney Somali'de bir şehir olan Baidoa'da yaşayan Abdullahi, "ayrıca kendisine ayda yaklaşık 500 dolar maaş vaat edildiğini öğrendim."
Adının gizli tutulmasını isteyen bir başka asker olan Muhammed ise kamptan kaçmayı başardı.
Mustafa'nın kardeşiyle birlikte tutulan ve akıllı telefonuna el konulan Muhamed, yeterli yiyecek ve tıbbi tesislerin olmaması da dahil olmak üzere kamptaki zorlu koşullara dayanamadığını söyledi.
KAMPLARDA ÖLENLER
Muhammed, kamp şartların çok kötü olduğunu ve askerlerden beşinin Ekim ortasında öldüğünü söyledi.
Muhammed, MEE'ye verdiği demeçte, "Eylül ayının ortalarında Baidoa'dan yaklaşık 120 kişi işe alındık ve eğitim için Mısır'a götürüleceğimiz konusunda bilgilendirildik. Para kazandırdığı söylendiği için katılmayı seçtim. Kampta yaklaşık 2.000 acemiydik" dedi.
Muhammed, üst düzey bir Somali güvenlik yetkilisinin kendilerine BAE'nin Somali'deki stratejik varlığını canlandırdığını ve yakında eğitim için Mısır'a gideceklerini bildirdiğini de sözlerine ekledi.
Çoğu yoksul ailelerden gelen askerler, askere alınmadan önce kapsamlı bir sağlık ve güvenlik geçmişi kontrolünden geçirildi ve yaklaşık 10 kişiden yedisinin yoksulluk içinde yaşadığı bir ülkede sevdiklerine bakmak için kaydolduğu öğrenildi.
BAE FİNANSMANI
İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan, konuyla ilgili bilgisi olan üst düzey Somali hükümet yetkilileri, sözkonusu kişilerin BAE ve Mısır'dan güvenlik personeli ile işbirliği içinde cumhurbaşkanlığı ofisinde gizlice işe alım gerçekleştirdiğini söyledi.
Üst düzey bir Somalili siyasetçi ise, "Akrabalarımdan 50'den fazla kişiyi işe aldım ve bu süreçten geçmek için başkente uçtular. Yakınlarımın çoğu dahil değil ve bunun Birleşik Arap Emirlikleri'nin süreci tamamen finanse edeceği, Mısır'ın eğitim tatbikatını yürüteceği ortak bir proje olduğunu biliyorum" dedi.
Üst düzey güvenlik yetkilileri, mevcut ve eski bölgesel liderlerin yanı sıra diğer uzmanlar, BAE ve Mısır'ı dahil eden faaliyeti doğruladı.
İşe alım sürecinde yer alan üst düzey bir Somali güvenlik görevlisi, "BAE ve Mısır'ın güvenlik güçleri kırsal alanlardaki klanlardan, polisten ve askeri birliklerden eleman topladığı doğru." dedi.
İsmini vermek istemeyen memur, eğitim tatbikatlarının hem Mısır'da hem de Somali'de, özellikle BAE'nin bir eğitim tesisi bulunan ve daha önce Puntland devlet deniz kuvvetleri kuvvetinin eğitildiği liman kenti Bosaso'da gerçekleştirildiğini söyledi.
Kaynaklar, çok sayıda askerin şimdiden Mısır'a gittiğini söyledi.
MEE tarafından elde edilen görüntüler, Mogadişu'nun Damanyo kışlasına nakledilmeden önce, şimdi bir askeri kamp olan eski bir tatlı fabrikasında mavi eşofman giyen ve kafaları traşlı genç askerleri gösteriyor.
Eş Şebab'ın geçen ay başlarındaki bir intihar saldırısında onları hedef almasıyla kampa yeni gelen yaklaşık 10 kişi öldüğü belirlenmişti.
Ayda yaklaşık 200 dolar ödeyen hükümetin askeri maaş bordrosu ile karşılaştırıldığında, BAE tarafından eğitilmiş kuvvetlerin ayda en az 400 dolar kazandığına inanılıyor, bu da kampa katılmaya karar verenler için cazip bir para olarak değerlendiriliyor.
Abu Dabi ve Kahire'deki yetkililer ise konuya ilişkin henüz açıklama yapmadı.
"RESMEN SATILDILAR"
Türkiye tarafından açıkça duyurulan Somali'deki askeri eğitimlerin aksine, BAE ve Mısır'ın askeri faaliyetleri gizli tutuluyor.
İlgililer, bu tür gizli işe alımların Somali için yeni olmamasına rağmen, işe alım süreciyle ilgili bilgileri başka kimseyle paylaşmamaları konusunda uyarıldı.
2017'den bu yılın Mayıs ayına kadar cumhurbaşkanı olan Muhammed Abdullahi Muhammed, geçen yıl gençleri gizlice askeri eğitim için Eritre'ye gönderdiği için tepki çekmişti.
Onu eleştirenler arasında, mevcut işe alımın gerçekleştiği BAE ve Mısır'ın yakın bir müttefiki olan halefi Hassan Şeyh Mahmud da vardı.
Mahmud, "Ailelerin büyük yatırım yaptığı gençlere, iş bulabilmeleri için orduya yazılacakları bildirildi ve Eritre'ye gönderildiler. Kimsenin nerede olduğuna dair bir bilgisi yok. Halktan gizlendi, resmen satıldılar" dedi.
"SOMALİ BARAJ KRİZİNE TARAF OLMAMALI"
İşe alım sürecine izin vererek, Mahmud'u eleştirenler, onu Somali ile Etiyopya, Mısır ve Sudan arasındaki ilişkileri gerginleştiren Büyük Etiyopya Rönesans Barajı ile ilgili devam eden bölgesel krize dahil etmekle suçladılar.
Somalili milletvekili ve ülkenin eski istihbarat şefi Abdullahi Kulane, "Nil suyu, Afrika Boynuzu bölgesinde potansiyel bir kriz ve Mısır'ın da dahil olduğu Somali güçlerinin herhangi bir eğitimi, Somali'yi krizin ortasına yerleştirecek, çünkü Etiyopya güçleri ülkemizin büyük bir bölümünü kontrol ediyor" dedi.
Kulane, "Kahire ile yakın ilişkilere sahip olmak ve Etiyopya'yı kaybetmek bizim için hiçbir değer taşımaz. Müslüman dünyasının bir şekilde bölünmüş olduğunu da anlıyoruz ve eğer Somali bir taraf olarak algılanırsa, ülkemiz üzerinde gereksiz bir etkisi olacaktır." yorumunda bulundu.
Üst düzey bir Somali güvenlik yetkilisi ise, "Ne yazık ki, BAE ve Mısır'ın güvenlik sistemimize katılımı ülkemizin çıkarına değil, çünkü amaçları rejim değişikliği durumunda Somali'nin güvenlik mimarisinde önemli bir etkiye sahip olmaktır. Dahası, Kahire'nin süreçteki müdahalesi, iki rakip Nil gücü arasında diplomatik bir çatlak olduğu için Addis Ababa'yı kesinlikle çileden çıkaracaktır." diye konuştu.
Güvenlik görevlisi, "Etiyopya ile, yaklaşık 1.600 km'lik en uzun sınır olan ülkemizdeki kuvvetlerinin varlığı ve ayrıca Afrika Birliği ve IGAD gibi sekiz ülkeli Afrika ticaret bloğu dahil, bölgesel ve kıtasal forumlarla çok şey paylaşıyoruz" dedi.
KAHİRE BAĞLANTILARI ve BAE
Daha önce iyi ilişkilere sahip olan BAE ve Somali arasındaki ilişkiler, Mogadişu'nun Katar'a karşı Suudi liderliğindeki koalisyonu desteklemeyi reddetmesi ve bunun yerine tarafsızlığı seçmesi üzerine gerilmişti.
Nisan 2018'de Somali hükümeti, Abu Dabi'den Mogadişu havaalanına gelen bir uçakta yaklaşık 10 milyon dolar taşıyan birkaç çanta paraya el koymuştu.
Hükümet bunu ülkede siyasi istikrarsızlık yaratmayı amaçlayan "kirli para" olarak nitelendirmişti.
Aynı ay, Somali Savunma Bakanlığı, BAE'nin maaş bağladığı kuvvetlerin eğitim, finansman ve yeniden dağıtılması görevlerini Somali hükümetinin devralmasının ardından BAE ile tüm askeri ilişkilerini keseceğini açıkladı.
Bunun üzerine, BAE, askeri eğitmenlerini ve ekipmanını Mogadişu'dan çekti. BAE daha sonra Somali'nin özerk bölgeleri olan Somaliland ve Puntland ile daha güçlü bağlar aradı.
Ekim 2018'den bu yana, BAE'ye bağlı küresel liman işletmecisi DP World, Somaliland'ın Berbera'sında bir liman geliştirmek için en az 442 milyon dolar yatırım yaptı.
Abu Dabi, Afrika Boynuzu'ndaki varlığını, deniz taşımacılığı için önemli bir küresel kanal olan stratejik Bab el-Mandeb Boğazı üzerinden ticaret trafiğinin kontrolünü sağlamanın bir yolu olarak görüyor.
Kahire'deki hükümet hakkında çekinceleri olan Etiyopya'nın, Somali güçlerinin eğitimini ulusal güvenliğine bir tehdit olarak görmesi muhtemel görülüyor.
Bölgeye ilişkin değerlendirmede bulunan güvenlik danışmanı, Somali eski istihbarat şefi yardımcısı Abdisalam Guled, "Etiyopya, diplomatik çatlaklar ve Somali'nin Addis Ababa'nın arka bahçesi olduğu düşünüldüğünde Mısır'ın bu sürece katılımını acil bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görecek. Ancak her ikisine de uyum sağlamak ve her iki tarafın çatışan çıkarlarını sürdürmek Somali'ye düşüyor. Bir bakıma, [BAE ve Mısır'ın] katılımı, Somali komutanları tarafından yönetilen ve sonunda haydutlaşan hatta dağılan güçlerin aksine, disiplini, refahı koruma ve güçleri denetleme konusunda ülke için iyidir. Ancak Mısır ve BAE'nin şu anda Somali'de herhangi bir terörle mücadele operasyonu yürütmemesi nedeniyle bu güçlerin nasıl kullanılacağı sorusu hala cevapsız." ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE KARŞITI GİRİŞİM
Başta Türkiye olmak üzere çeşitli ülkeler tarafından eğitilmiş güçlere sahip olan Somali, Eş-Şebab militanlarına karşı mücadelesini güçlendirmek için farklı bileşenleri bir araya getirmek amacıyla yıllardır mücadele ediyor.
Son on yılda binlerce kuvvet eğiten ve Mogadişu'daki en büyük denizaşırı askeri üssüne sahip olan Ankara'nın, Somalililerin kalbini ve dostluğunu yaygın olarak kazandığı görülüyor.
Afrika Boynuzu Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nde araştırmacı olan Abdiwahab Şeyh Abdisamad, BAE ve Mısır'ın işe alım hamlesini Türkiye ve Katar'ın Somali'deki artan etkisine karşı koyma amaçlı olarak görüyor.
Abdisamad ayrıca, BAE'nin yeni eğitilmiş askerleri, özellikle Berbera ve Bosaso'daki DP World tarafından işletilen limanların yönetilmesine yardımcı olmak için Somali'ye olan ilgilerini ilerletmek için kullanabileceğine inanıyor.
Sonuç olarak Abdisamad, girişimi Somali için olumlu görmediğini belirterek şunları söyledi:
"Somali'de Kahire'yi içeren herhangi bir güvenlik düzenlemesi, Somali'nin istikrarını baltalayabilecek gerilim ve vekiller yaratacaktır. İkili [Mısır ve Etiyopya] Nil suyu konusunda anlaşamadıkları ve bölgede gerilim yaratabileceği için Mısır'ın Mogadişu'nun güvenlik yapısına katılımı konusunda olumlu bir düşünce görmüyorum."
MEE
