Cezayir'de Fransız şirketlerinin dönemi sona eriyor, Türkiye de yeni aday

Analiz-Çeviri

Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, Paris'in Cezayir'deki ekonomik egemenliğine son vermeyi başaracak mı?

Ekim 2020'den itibaren, Cezayir metrosunun işletilmesi ve bakımından sorumlu Fransız şirket, yetkililerin Cezayir metrosunun işletmesini RATP DEV'den çekip yerine yüzde yüz Cezayir şirketi ile değiştirmeye karar vermesinin ardından ülkede faaliyet göstermeyecek.

2011 yılından bu yana faaliyet gösteren Fransız firmasının görevlerinin sona ermesi, Cezayir'de iş sözleşmesi olan Fransız firmaların çoğunun şu anki cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun'un gözünde düştüğü düşünüldüğünde, sözkonusu şirketlerin geleceği hakkında soru işaretleri uyandırıyor.

Fransız şirketlerinin dönemi sona erdi

Görünüşe göre şu anki cumhurbaşkanı ülkede bazı sektörleri ve büyük projeleri yerleştirme yolunda ilerliyor. Ekonomi analisti Abdulnur Cihanin Arabi Post'a yaptığı açıklamada Fransız şirketlerinin Cezayir'de sahip olduğu "hoşgörünün" geçtiğini söyledi.

Cezayir'in Fransız bakım şirketi ile olan sözleşmesini açıkça feshetmek ve metroyu projelerini takip etmek için attığı adımın, "Yeni Cezayir" olarak anılan bir çağda, otoritenin kendi mantığını ve iş haritasını dayatma arzusu olmadan mümkün olamayacağını düşünülüyor.

İktisatçı "Cezayir'deki Fransız şirketlerinin benimsediği tavizleri ve çarpık yolları kesmek için açık bir niyet olduğunu" açıkça ifade eden iktisatçı Faris Mesdur'a göre, mevcut Cezayir cumhurbaşkanının stratejisi, istifa eden Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika döneminde olanla tamamen zıt gibi görünüyor.

Ve birçok Fransız şirketi, son yirmi yılda sahip oldukları ayrıcalıklardan ve kayırmacılık mantığından izole edilirlerse Cezayir pazarını kaybedecekler.

Ulusal Kalkınma ve Yatırım Ajansı'na göre hedef, 2017'nin sonuna kadar Cezayir'deki Fransız yatırımlarının değeri yaklaşık 2,5 milyar dolar tutarında ve Cezayir piyasasındaki en büyük ekonomiyi Fransız hegemonyasından kurtarmaktı.

Cezayirli bir şirket metroyu devrede

Öte yandan Cezayir Metro Corporation, 053-2007 numaralı "EMA-RATP-Developpent" anlaşmasının sona ermesi beklentisiyle, Cezayir metrosunun işletme ve bakımının, inşaat sürecine yaklaşmakta olan Cezayir Metro Şirketi "EMA"ya ait yeni bir şirket tarafından sürdürüleceğini duyurdu. Proje Kasım 2020'de tamamlanacak.

Cezayir gazetesi El Habar'a göre kurumun söz konusu anlaşmadaki düzenlemelerine göre, mevcut bayinin yerine yükümlülükler ve haklar bakımından Cezayir Metro Şirketi "EMA", Cezayir metrosunun işletilmesinden sorumlu ve tüm Cezayirli işçiler için imkân tanıyan özel yasal hükümlere uygun olarak çalıştırmayı taahhüt edildiği açıkladı.

Fransız şirketleri artık geçerli değil

Tebbune'un Cezayir sektörlerini yerelleştirme arzusuna ek olarak, Fransız şirketinin sözleşmesini feshetme nedenlerinden biri de özellikle iklim koşulları ile ilgili olarak yılların gösterdiği feci hatalar.

Şirketin sözleşmesini gözden geçirmenin ve sözleşmeyi feshetme kararının verilmesinin nedeni ise, projenin başlatıldığı sırada Cezayir devlet hazinesine yaklaşık 2 milyon dolarlık bir maliyet getirmesi. Demiryolu hattının arkeolojik alanlar da dahil olmak üzere eski mahallelerde ve yer altındaki tünellerden geçmesi için gereken özen, dikkat ve odaklanma dikkate alındığında zararın katlandığı görünüyordu.

Bununla birlikte, metronun durumu zamanla çok kötü hale geldi ve yağmurlu havalarda istasyonların çoğunu su bastı. Bu da çok büyük miktarda harcamaların doğmasına yol açtı.

Cezayir'de Cumhurbaşkanı Abdülaziz Buteflika döneminde, 2018 sonbahar yağmurlarının yol açtığı su baskınlarında metro araçları bir gemi gibi suda yüzer durumda bulunmuş, ancak kimse özel imtiyaz gören Fransız firmasını eleştirmeye cesaret edememişti.

Cezayirli ekonomist Faris Mesdur'un ifadelerine göre, Cezayirli metro işletmecisinin yararlandığı bu ayrıcalıklar, "Buteflika hükümetinin o dönemde Fransız ve Cezayir hükümetleri arasındaki yakın ilişkinin bir sonucudur. Anlaşmanın arkasında durulup durulmadığı göz ardı edilmemiştir."

O dönem iflasla tehdit edilen şirketin atanması, yolsuzluk dosyaları, Buteflika hükümetinin yolsuzluk yapan üyelerinin duruşmaları, üst düzey Cezayirli yetkililer tarafından yürütülen yolsuzluk davalarına karıştıkları kanıtlandı.

Buteflika metro şirketini iflastan kurtardı ve kovmak istedi

Öte yandan, eski Cumhurbaşkanı Abdelaziz Buteflika, 31 Ekim 2011'de Fransız sömürgeciliğine karşı Kasım devriminin patlak vermesinin yıldönümünün arifesinde Cezayir metro projesinin başlatılmasına nezaret etti. 2003 yılından itibaren metro projesi tüm yeraltındaki tünelleri ve istasyonlarını da kapsayacak şekilde uzatıldı. Yaklaşık 10 km uzunlukta, bir milyar avro maliyetle Mağrip'te ilk, Afrika'da Kahire metrosundan sonra ikinci metro olması planlanıyor.

Fransız şirketleri de düşecek

Uluslararası ilişkiler uzmanı Murad Selam, Arab Post'a verdiği demeçte, 40'tan fazla Fransız şirketinin iş sözleşmelerinin Cezayir'de özellikle rüzgar enerjisi, petrol, ulaşım, su ve otomobil alanlarında hayati sektörlerin başında yer aldığını söyledi.

Başkentte içme suyu dağıtımından sorumlu Fransız "Siaz" şirketi ve Tipasa'nın iş sözleşmesi hükümet tarafından feshedilebilecek şirketler listesinde yer alıyor.

Yetkililer, özellikle 13 yetkilisinin görevden alınmasına neden olan şirketin neden olduğu art arda krizlerden sonra şirketin performansına memnuniyetle bakılmıyor.

Selam'a göre, Fransız şirketlerinin Cezayir'deki iş sözleşmelerini feshetme adımı, "Cezayir ile Fransa arasındaki siyasi ilişkiler üzerinde bir etki yaratacak çünkü yılda milyarlarca dolar üreten anlaşmalar olmadan, sorunsuz ve yüksek ayrıcalıklar vermeyen bir Cezayir düşünülemez."

Fransız şirketleri yerine Çin, Rusya ve Türkiye

Gazeteci ve ekonomi analisti Abdulnur Cihanin'e göre Cezayir pazarı, özellikle ülkeyi kontrol eden Fransa'yı rahatsız eden bir konu olan yatırım, araştırma ve teknolojide dünyaya açık hale geldi.

Cezayir, İpek Yolu projesini Fransızların onaylamamasına rağmen imzalayan Cezayir için net bir stratejik ortak haline gelen Çin başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde ekonomik ve siyasi işbirliğini güçlendirmeyi hedefliyor.

Cezayir pazarı, Cezayir'deki iş sözleşmelerini gözden geçirdikten sonra Fransız şirketlerinin “sınır dışı edilmesinin” yarattığı boşluğu telafi etmek için yüzlerce Çinli, Rus ve Türk şirketi için bir cennet olacak.

Son buğday ithali anlaşmaları, Cezayir'in Fransız buğdayını terk ettikten sonra Rusya pazarına daha fazla yöneldiğini de ortaya koydu. Bu da Rusya'yı sahadaki önemli bir oyuncu haline getiriyor. Cezayir'in geleneksel müttefiki ve eski sömürgecinin sahadaki tüm planlarını bozacak.

İki ülke arasında önemli bir sayfa açan gaz anlaşmalarının yanı sıra son yatırım anlaşmaları göz önüne alındığında, gözlemcilerinin görüşüne göre Cezayir'de Türkiye'nin rol alacak. “Türkiye'nin Afrika ilişkilerinin Mağrip ülkelerinde yayılması bahanesiyle bir kafa karışıklığı var.”

Kaynak: Arap Postası