Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah el-Sisi, Pazar günü Katar'da düzenlenen Dünya Kupası açılış töreninden hemen önce ilk kez el sıkışırken, Katar Emiri Tamim bin Hamad Al Sani'nin arka planda gülerek resmedilmesi tesadüf değildi.
Görüşmeye tanık olan birkaç kaynak, Middle East Eye'a Doha'nın yazdan beri iki eski zıt lider arasında kısa bir görüşme sağlamaya çalıştığını söyledi.
Bir Türk kaynak, Erdoğan'ın daha önce "katil" ve "diktatör" olarak adlandırdığı biriyle tokalaşma fikrine başlangıçta pek sıcak bakmadığını söyledi. Erdoğan'ın Sisi düşmanlığı, ülkenin demokratik olarak seçilmiş hükümetini deviren ve kendisini eleştirenlere kanlı bir darbe indiren 2013 Mısır askeri darbesine bir yanıttı.
Aynı kaynak, "Katar, iki ülke arasındaki tüm sorunların çözülmesini istedi ve Katar emiri, bu el sıkışmanın Dünya Kupası sırasında olmasını istedi" dedi.
Türkiye ile Mısır arasında bir yıldır süren uzlaşma müzakerelerine rağmen, ilişkiler hâlâ bir dizi sorunla dolu:
Libya'daki çıkar çatışmalarından, Müslüman Kardeşler liderlerinin Türkiye'deki varlığına kadar. Yine de Türk yetkililer, Kahire'nin asıl peşinde olduğu şeyin, Erdoğan'la Sisi'nin Mısır'ın meşru cumhurbaşkanı olduğunun tamamen kabulüne işaret edecek bir el sıkışma olduğuna inanıyor.
Beklendiği gibi, Mısır cumhurbaşkanlığı bugün yaptığı resmi açıklamada, karşılaşmanın "ikili ilişkileri geliştirmenin başlangıcı" olacağını söyledi.
Böyle bir uzlaşma için Katar'ın motivasyonunu açıklayan birkaç teori var.
Atlantic Council'in kıdemli araştırmacısı olan Ali Bakir, Katarlıların "el sıkışma girişiminin" hiçbir siyasi amacı olmadığını söylüyor ve "daha çok spor diplomasisine dayanıyor. Katarlılar sporun bunu yapabileceğini göstermek istediler. Çatışmaya mecbur olanlar da dahil olmak üzere tüm uluslara barışı, istikrarı ve refahı teşvik etmek için harika bir aracı olun" diyor.
Bakir, Doha'nın başlangıçta, şu anda diplomatik ilişkileri olmayan sert rakipler olan Fas kralı ile Cezayir cumhurbaşkanı arasında başka bir el sıkışma düzenlemek gibi başka benzer girişimlerde bulunmayı planladığını da sözlerine ekledi. Ancak Bakir'e göre Kral VI. Muhammed'in yokluğu bunun olmasını engelledi.
Katar'ın da iki ülkeyi bir araya getirmekte siyasi çıkarı var. Katar'a yönelik ablukanın Ocak 2021'de sona ermesinden bu yana Doha, Mısır ile kendi bağlarını kuruyor. Son aylarda Mısır Merkez Bankası'na 3 milyar dolar aktararak ve Sisi'yi Katar başkentine davet ederek oyununu hızlandırıyor.
Kahire, ekonomik olarak onsuz yaşayamayacağı Körfez alacaklıları portföyünü de çeşitlendirmek istiyor. Ankara'dan bazı kaynaklar, son aylarda bir tarafta Suudiler ve Mısırlılar, diğer tarafta BAE olmak üzere daha önce Katar'ı hedef alan blok içinde gerilimler olduğunu söylüyor.
Bakir, Türkiye-Mısır yakınlaşmasının Katar-Suudi ilişkilerini güçlendireceğine ve bunun BAE'yi Türkiye ile son zamanlarda çözülen bağlarını daha da derinleştirmeye sevkedebileceğine inanıyor.
Katar'ın faydalanmak istediği bir konu daha var: Libya.
King's College London'dan Andreas Krieg, “Katar'ın, bölgedeki bağların Libya'ya yönelik özel bir bakış açısıyla onarılmasında çıkarı var. Katar, daha kalıcı bir siyasi anlaşmaya zemin hazırlamak için Libya'daki dış güçleri buluşturmaya çalışıyor." diyor.
Doğu Libya güçlerinin Trablus'ta uluslararası meşru kabul edilen hükümete başarısız bir şekilde saldırdığı 2019'dan bu yana Türkiye, saldırıyı destekleyen BAE ve Mısır ile rekabete girdi.
Bu ayın başlarında Kahire, Türk hükümetinin Libya Ulusal Birlik Hükümeti ile yakın zamanda imzaladığı hidrokarbon arama anlaşmasını protesto etti ve Trablus'un görev süresinin sona ermesi nedeniyle bu konuda yetkisi olmadığını söyledi.
Krieg'e göre, son yıllardaki düşmanlığa rağmen artık hem Türkiye hem de Mısır Katar'a güveniyor ve bu güven nihayetinde Sisi-Erdoğan el sıkışmasına yol açtı.
Middle East Eye
