Iraklı vatandaş, 14 Ocak 2023'te Bağdat'ın Shorja pazarındaki bir para borsasında ABD dolarını Irak dinarıyla takas ediyor... (Foto: AP)
Iraklı yetkililer Middle East Eye'a verdiği demeçte, Irak'ta ortaya çıkarılan "yüzyılın hırsızlığı"ndan bu yana ABD Merkez Bankası'nın yolsuzluk ve dolar kaçakçılığına yönelik baskıları nedeniyle kamu maliyesinde derinleşen bir açıkla karşı karşıya olduğunu söyledi.
Önümüzdeki birkaç hafta içinde daha da kötüleşmesi beklenen kriz, Irak Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği döviz ihalesi yoluyla günlük dolar alımının çökmesinden kaynaklandı.
Irak hükümeti, petrol gelirlerinden elde ettiği dolarları Irak dinarına çevirmek için müzayedeye bel bağlıyor. Geçen yıl, müzayede yoluyla özel bankalara ve şirketlere günde ortalama 200 milyon dolar satılıyordu.
Şimdi hükümet, kamu sektörü maaşlarını ödemekte ve diğer aylık yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanmasına neden olan bir dinar kıtlığıyla karşı karşıya.
Adının açıklanmaması koşuluyla konuşan Irak Merkez Bankası'ndan üst düzey bir yetkili, MEE'ye şunları söyledi: "Irak'ta şu anda karşı karşıya olduğumuz sorun, dolar değil, Irak dinarının kıtlığıdır."
Ülkede tüketim mallarının fiyatı arttı. Bu hafta, pirincin fiyatı kilo başına 1.850 dinardan (yaklaşık 1.25 dolar) 2.350 dinara (yaklaşık 1.57 dolar) yükselirken, yemeklik yağın maliyeti litre başına 1.250 dinardan satılırken (yaklaşık 0.85 dolar) iki kattan fazla arttı (3.000 dinar)(yaklaşık 2 dolar).
Irak Başbakanı Muhammed Şii el-Sudani Ekim ayında yaptığı açıklamada, paranın çoğunun Irak'tan kaçırıldığına inanıldığını söyledi.
Petrol satış geliriIrak hükümetinin kamu çalışanları, emekliler, sosyal yardımdan yararlananlar, terör kurbanları ve diğerlerinin maaşlarını ödemek için ayda en az sekiz trilyon dinara (yaklaşık 5.5 milyar dolar) ihtiyacı var ve bu büyük ölçüde döviz müzayedesi yoluyla güvence altına alınıyor.
Bu miktarın çoğu, 2003'ten beri New York'ta Federal Rezerv Bankası tarafından tutulan bir hesaba dolar olarak ödenen Irak'ın petrol gelirinden geliyor.
ABD Hazinesi, döviz dengesini güçlendirmek için Irak Merkez Bankası'na petrol satışlarından yılda 10 milyar dolar aktarıyor.
Bu tutar dört taksitte peşin olarak teslim ediliyor. Yetkililer, tüm dolarların yeni olduğunu ve kolay takip için Federal Rezerv'e kayıtlı paranın seri numaralarına sahip olduklarını belirtti.
Irak Merkez Bankası daha sonra dolarları döviz müzayedesi ve diğer kanallarla satarak Maliye Bakanlığı'na dinar temin ediyor.
Şimdi dolar satışlarındaki düşüş, Irak Merkez Bankası'nın dinar sıkıntısı çekmesine neden oldu. En yoğun olduğu dönemde bile, müzayede genellikle hükümetin her gün ihtiyaç duyduğu 275 milyon doları karşılamaya yetmiyor.
Bu açık genellikle Merkez Bankası tarafından tutulan döviz stoklarından, banka ile hükümet arasındaki iç krediler yoluyla, daha fazla para basarak veya diğer finansal faaliyetlerle karşılanıyor.
MEE
