İtalya'nın Floransa kentinde dün düzenlenen basın toplantısında tanıtılan “Caterina's Smile” adlı romanda, Leonardo da Vinci'nin annesinin kökeninde köle çocuğu olduğuna dair kanıtlara dayanan tarihi görüşler ileri sürüldü.
Yüzyıllardır akademisyenlerin ilgisini çeken ve kafalarını karıştıran bir gizem: Leonardo da Vinci'nin annesi tam olarak kimdi?
Birkaç gerçek biliniyor. Annesinin adı Caterina'ydı ve 1451'de noterlik yapan Piero da Vinci ile bir ilişkisi vardı. 15 Nisan 1452'de evlilik dışı doğan ve Leonardo'yu vaftiz eden bir erkek çocuk doğurdu. Sanatçının doğumunun kaydedildiği bir tablet, vaftiz töreninin büyük olasılıkla İtalya'nın Floransa kentine yaklaşık 30 mil uzaklıktaki Vinci kasabasında bulunan Santa Croce Kilisesi'nde gerçekleştiğini gösteriyor.
Yıllar geçtikçe, araştırmacılar arasında, sanatçının annesinin yerel bir köylü, öksüz ve yetim bir genç, Yahudi veya Çin kökenli bir kadın olabileceği konusunda spekülasyon yapıldı.
VECCE: LEONARDO'NUN ANNESİ KÖLEYDİ
Tartışmayı körükleyen başka bir teori, Floransa'da yeni bir tarihi romanın ön gösteriminde kamuoyuna açıklandı. Romanın yazarı tarihçi Carlo Vecce, Leonardo'nun annesinin Orta Asya'nın dağlık Kafkasya bölgesinde bir kız çocuğu olarak kaçırılıp köleleştirildiğine inanıyor.
"Il Sorriso di Caterina" veya "Caterina'nın Gülümsemesi" adlı romanına merkez olan akademik iddia, Profesör Vecce'nin Floransa Devlet Arşivlerinde ortaya çıkardığı, Leonardo'nun babası tarafından el yazısıyla yeni bulunan bir belgeye dayanıyor.
Kitap üzerine Napoli'deki Orientale Üniversitesi'nde ders veren Profesör Vecce, okuyucuyu Floransa'ya giden anne Caterina'ya ve daha sonra Azak Denizi üzerinden Konstantinopolis'e (İstanbul) giden da Vinci'ye götüren çalkantılı hikayesinde gerçek ve kurguyu birleştirdi. Annenin hayatı, yerel mahkemede çalışan oğluyla Milano'da buluşmasının ardından ölümüyle sona erer.
Bir Leonardo uzmanı ve Floransa'daki Galileo Müzesi'nin eski yöneticisi Paolo Galluzzi, “Bunu bir belgesel-kurgu olarak tanımlardım. Bu kitabı açıklamak için bir tezat gerekiyor, çünkü geleneksel olarak farklı iki türün bir birleşimi" dedi.
Galluzzi, bugün çıkacak olan kitabın, karakterlere kimlikler, yüzler ve tutku kazandırdığını, bu unsurların akademik anlatılarda eksik olduğunu, ancak araştırmanın sağlam olduğunu söyledi.
Profesör Vecce tarafından toplanan belgelerle ilgili konuşan Galluzzi, "tartışmayı teşvik etmeye" yönelik "bir hipotez" olsa bile bunun ikna edici olduğunu söyledi.
DA VİNCİ'NİN "KÖLE ÇOCUĞU" OLDUĞUNU GÖSTEREN BELGE
Profesör Vecce'nin bulduğu belge, Leonardo'nun doğumundan yaklaşık altı ay sonra, 1452 sonbaharına tarihlenmiş. Belge, Caterina adlı köleleştirilmiş Çerkes bir kadının sahibi tarafından özgürleştirilmesini kaydediyor.
Profesör Vecce dünkü basın toplantısında, belgenin özellikle Leonardo'nun annesine atıfta bulunduğuna dair kanıtın, tümü Leonardo'nun babasıyla bağlantılı olan Caterina ile bir sahiplik ve tanışıklık zincirinin izini süren diğer belgelerle desteklendiğini söyledi.
Belgeden hareketle ortaya çıkarılan hikayeye göre, Leonardo'nun babası genç bir Floransalı kadınla evlendi ve Leonardo'nun doğumundan bir yıl sonra Piero da Vinci, Caterina ile Vinci'nin varoşlarında yaşayan bir çiftçi ve fırın işçisi arasında bir evlilik ayarladı. Caterina'nın dört kızı ve başka bir oğlu oldu.
Leonardo'nun doğumunun onun lehine sonuçlandığı söylenebilir. Yazar Walter Isaacson, sanatçının 2017'de yayınlanan biyografisinde şu ifadelere yer veriyor: “Leonardo da Vinci, evlilik dışı doğma şansına sahipti. Aksi takdirde, en az beş kuşak geriye uzanan ailesinin ilk meşru çocukları gibi noter olması beklenirdi.”
Profesör Vecce ise, "Hikayeyi farklı bir şekilde anlatmanın aciliyetini hissettim" dedi.
"ÇİNLİ ANNE" İDDİASI
Vecce'nin teorisi, Caterina'nın Leonardo'dan önceki hayatına dair en son teori. Araştırmacı Angelo Paratico, 2014 yılında Leonardo'nun annesinin köleleştirilmiş bir Çinli kadın olduğunu kamuoyuna açıkladıktan sonra kendisini medyanın ilgi odağında bulduğunu söyledi.
Paratico, "Sigmund Freud'un bir zamanlar yazdığı gibi, Leonardo'nun Mona Lisa'yı annesinden sonra çizdiği doğruysa, o zaman Mona Lisa'nın Çinli olduğunu söylemiştim. İnsanların nasıl tepki verdiğini tahmin edebilirsiniz" dedi.
Paratico, teorisinin, yıllar önce Caterina'nın Vanni di Niccolo di Ser Vann'ın evinde yaşayan köleleştirilmiş bir kadın olduğunu varsayan Vinci'deki Leonardo Kütüphanesi'nin ilk kütüphanecisi Renzo Cianchi tarafından yapılan daha eski bir araştırmaya dayandığını söyledi.
Leonardo uzmanı ve sanatçının torunlarını tespit eden bir dernek olan Leonardo da Vinci Heritage'ın yöneticisi Alessandro Vezzosi ise, Leonardo'nun soyağacı hakkında yakında yayınlanacak bir kitabın, Leonardo'nun annesinin Caterina olduğu fikrini tekrar öne süreceğini söyledi.
"Belgelerin Caterina'ya gittiğine ikna olduk," diyen Vezzosi, notları karşılaştıracaklarını söyleyerek Profesör Vecce'nin kitabını okuyacağını söylüyor.
Profesör Vecce ise, Cianchi ve Vezzosi'nin önceki araştırmasının, Caterina'nın kimliği konusunda hemfikir olmasa bile çalışmasına "yol gösterici" olduğunu söyledi.
Venedik Üniversitesi'nde konu hakkında yazılar yazan bir başka profesör olan Giulia Bonazza, İtalya'nın 19. yüzyılda birleşmesinden önce köleliğin yaygın olmasına rağmen, İtalya'da daha fazla araştırmanın gerekli olduğu bir alan olmaya devam ettiğini söyledi.
ORTA ASYA KÖKENLİ HRİSTİYANLAŞTIRILAN KÖLELER
Araştırmalara göre, Orta Asya'dan insan ticareti 13. yüzyılda başlamış ve esas olarak Cenevizli ve Venedikli tüccarlar tarafından gerçekleştirilmiş. İnsanların çoğu kadın ve Hristiyan olmayan kişilerdi. Çocukları yasal olarak köle kabul edilmedi.
Köleler Avrupa'ya vardıklarında vaftiz edildiler. Genellikle Maria veya Caterina olmak üzere Hıristiyan isimleri verildikten sonra varlıklı ailelere hizmetçi olarak satıldılar.
Cagliari Üniversitesi'nde kölelik hakkında yazılar yazan ortaçağ tarihi profesörü Sergio Tognetti, "Ancak köleleştirilmiş kişilere sahip aileler olsa bile, bu standart değildi. Bazıları en sonunda, genellikle bir vasiyetin parçası olarak sahipleri tarafından serbest bırakıldı." dedi.
Birkaç yıl önce, bir Leonardo uzmanı olan Martin Kemp, İtalyan bir araştırmacıyla birlikte, Leonardo'nun annesini yerli bir genç yetim olarak tanımlayan bir kitap yayınladı, ancak Vecce'nin esaret teorisinin de "düşünülebilir bir model" olduğunu söyledi.
Kemp, sanatçının çok çeşitli konularda "binlerce sayfa" yazmış olmasına rağmen, kişiliğinin bir tür muamma olarak kalması nedeniyle insanların Leonardo'nun annesinin kim olduğunun merak edilmesinden etkilendiğini söyledi.
"Caterina'nın kim olduğunu bilmek "gerçekten önemli miydi?" diyen Kemp, "Sanatını, bilimini, mühendisliğini anlamak açısından asıl soru şu: Ne olmuş yani?"
NYT