Kavga, Pazartesi günü yetkililerin Chabad-Lubavitch sinagoguna giden gizli tüneli kapatmak için harekete geçmesiyle çıktı. Hareket tarafından "küçük bir haydut genç grubu" olarak tanımlanan Yahudiler, Haham Mendel Schneerson Menachem'in isteklerini yerine getirmeyi amaçladıklarını söylediler.
Haham Schneerson ve onun Ortodoks Yahudiliğin Chabad-Lubavitch hareketi içindeki ve dışındaki etkisine ilişkin bazı ayrıntılar dikkat çekiyor.
HAHAM SCHNEERSON KİMDİR?
Haham Schneerson, 1951'den 1994'teki ölümüne kadar Chabad-Lubavitch cemaatine liderlik etti. Kendisi, Lubavitcher Rebbe olarak bilinen hareketin yedinci lideriydi.
Avrupa'da laik bir eğitim aldıktan sonra 2. Dünya Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi. Ardından New York'ta hızla Chabad-Lubavitch sinagogunu yeniden inşa etmeye ve daha geniş Yahudi cemaati kurmaya girişti.
Schneerson'un derin konuşmaları ve yazıları geniş çapta yayılırken, destekçileri tarafından derlenip incelenmeye devam ediliyor.
CEMAATE DOLAR DAĞITIYORDU
Dünyanın dört bir yanına, genellikle Yahudilerin çok az olduğu veya hiç olmadığı yerlere elçiler göndererek Yahudi ibadetini genişletmeye çalıştı.
Pazar günleri Schneerson, onu görmek için saatlerce kuyruk bekleyen insanlara dolar banknotları dağıtıyordu.
Associated Press'in 1994'teki ölüm ilanına göre, bunların hayır kurumlarına verilmesi gerekiyordu ancak çoğu kişi bunları hatıra olarak sakladı. Onunla şahsen tanışanların çoğu, onun karizması ve ansiklopedik hafızasındaki isimleri ve detaylı hikayelerini dinledi.
Yale University için Schneerson'un biyografisini yazan Ezra Glinter, "Bu doğrultuda Rebbe'ye (haham) saygı, herhangi bir Hasidik toplulukta standarttır. Fakat onun Hasidik isyancıların çoğundan daha geniş bir etkisi vardı. Bu tür hikayeler gerçekten kendi topluluğunun sınırlarını aşıyordu." dedi.
Ölümünden önce bile bazı takipçiler Schneerson'u bir "mesih" olarak görüyordu ve bazıları onun gerçekten ölmediğine ya da işini tamamlamak için diriltileceğine inanıyor.
CHABAD-LUBAVITCH NEDİR?
Chabad hareketi, Schneerson'un mesih olduğuna dair her türlü öğretiyi reddediyor. Yine de onun anısı hareket boyunca ve sonrasında onurlandırılıyor. Chabad'a göre Queens'teki mezarını yılda yaklaşık 400.000 kişi ziyaret ediyor.
Ölümünden bu yana geçen 30 yıl içinde Schneerson'un yerini hiç kimse rebbe olarak alamadı, ancak hareket genişlemeye devam ediyor. Hasidik veya katı Ortodoks Yahudi grupları arasında en dışa dönük olanı haline geldi.
Hareketin Brooklyn'deki küresel genel merkezi, uluslararası öğrenciler ve dini liderler de dahil olmak üzere yılda binlerce kişi tarafından ziyaret edilen, çok saygı duyulan bir Yahudi sitesidir.
Hareket, daha az dindar olan Yahudileri daha dikkatli olmaya teşvik etmek için üniversite kampüslerine, meydanlara ve diğer mekanlara temsilciler göndermeye devam ediyor. Büyük Hanuka kutlamaları, ABD ve diğer yerlerde, arabaların üzerinde ve diğer halka açık ortamlarda sergilenen dev panolarla yıllık bir gelenek haline geldi.
Shluchim olarak bilinen karı-koca elçiler, dünyanın dört bir yanında çalışıyor ve normalde çok az Yahudi olan yerlerde bile Yahudi varlığı sağlıyor. Devasa grup fotoğrafları New York'taki yıllık toplantıların ardından haber oluyor.
ŞABAD'DA NELER OLDU?
Yetkililer ve yerel halk, hareketin bazı genç üyelerinin bodrumdaki sinagoga gizlice 20 metrelik bir tünel kazdığını söyledi. Polis tüneli kapatmaya çalıştığında engel olan Yahudi grup, tutuklanmak üzere harekete geçildiğinde büyük bir kavga çıktı.
New York yetkilileri, yasadışı yer altı tünelinin bölgede yapısal hasara yol açmış olabileceğinden endişe ederek sinagogu ve komşu yapıları stabilize etmek için acil çalışma emirleri yayınladı. Yetkililer, güvenlik endişeleri nedeniyle bazı binaların boşaltılmasını emretti, bina sahiplerine ihtarname verdi.
Tünele sahip çıkanlar, Schneerson'ın mesih olduğuna inandıklarını, onun hâlâ hayatta olduğunu ve sinagogun genişletilmesini desteklediğini iddia etti.
Glinter, haham Schneerson için Brooklyn'deki binanın kendisi ve selefinin ders verdiği yer olarak "çok sayıda sembolik ve dini öneme" sahip olduğunu söyledi. Glinter, Rebbe'nin 1980'lerde ve 1990'larda bu topluluığu genişletme yönünde hedefleri olduğunu ve bunu "mesih'in gelişine yönelik ek bir hazırlık eylemi" olarak gördüğünü belirtti.
Ancak bu genişlemenin meyve vermediğini söyleyen Glinter, "Bana öyle geliyor ki bunu yapan insanlar aslında haham Schneerson'un isteklerini yerine getirdiklerine inanıyorlardı." dedi.
Şabad'ın sözcüsü Haham Motti Seligson, tünelin kazılmasında ve ardından ortaya çıkan kargaşada rol oynayanları "genç kışkırtıcılar" olarak nitelendirerek, "Bu, ne yazık ki muazzam bir acıya ve hasara neden olan küçük bir haydut genç grubudur" dedi.
Bununla birlikte herkesin bir noktada cemaatin genişlemesini desteklediğini söyleyen Seligson, "Burası, Rebbe'nin bir nesle daha nazik olmayı, daha iyi olmayı, kendilerinin en iyi versiyonu olmayı öğrettiği ve ilham verdiği bir yer. Bunun bu kutsal alanda gerçekleşmesi inanılmaz derecede acı verici." dedi.
AP