Rauf Mammadov'un Al Araby'de yayınlanan, “Rusya ve Türkiye, Libya'daki çatışmada çarpışma rotasında” başlıklı analiz haberinde, “Moskova ve Ankara, Libya'da nüfuz sahibi olmak için yarışıyor, ancak rekabet eden ekonomik çıkarları çatışabilir” uyarısında bulunuyor.
Rauf Mammadov'un analiz haberi şöyle:
Libya iç savaşı, birçok bölgesel ve harici oyuncunun taraf olduğu bir savaş alanı haline geldi. Ayrıca Türkiye ve Rusya'nın çıkarlarının çatıştığı Suriye'den sonraki ikinci çatışma bölgesi.
Moskova ve Ankara Libya'daki stratejik çıkarlarını sürdürürken, özellikle hedefleri çakıştığı için ekonomik teşvikleri hafife almamak önemlidir.
Rusya ve Türkiye milyarlarca doları Kaddafi öncesi ve sonrası Libya'ya batırdı ve her ikisi de çatışmanın siyasi çözümünde önemli oyuncular haline gelerek bu yatırımları telafi etmeyi umuyor.
Türkiye, eski diktatör Muammer Kaddafi'nin yönetimi boyunca tarihi olarak Libya'nın iş sektöründe faaliyet göstermektedir ve inşaat sektörü Ankara'nın yatırımları için en cazip alan olmuştur. Libya, Türkiye Müteahhitler Birliği TMB'nin 1972'de yatırım yaptığı ilk yabancı ülkeydi.
O zamandan 2020'ye kadar Doğuş, Enka ve diğerleri gibi büyük Türk inşaat şirketleri 29 milyar dolar değerinde projeler üstlenerek Libya'yı Rusya ve Türkmenistan'dan sonra Türk inşaat yatırımlarında üçüncü ülke haline getirdi.
Türk şirketleri, siyasi ortam uygun olduğunda Libya'ya dönmeyi hedefliyor. Türkiye Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Libya Konseyi Başkanı Mustafa Karanfil'e göre, Türk yatırımcılar 120 milyar dolarlık yatırımdan yararlanmayı hedefliyor.
Karanfil ayrıca Libya'da yaklaşık 19 milyar dolarlık tamamlanmamış proje ve teminat, makine ve teçhizat dahil olmak üzere zararlardan kaynaklanan toplam 4 milyar dolar alacak kaydetti.
Rusya'nın Libya'daki ekonomik angajmanı ise daha çok enerji sektöründeydi. Gazprom, Lukoil ve Tatneft gibi Rus şirketleri, Kaddafi'nin ölümünden önce ülkede faaliyet gösteriyordu. Tatneft ve Gazprom, 2000'li yıllarda ülkede arama ve geliştirme anlaşmaları imzaladılar.
Putin 2008'de Trablus'u ziyaret eden ilk Rusya başkanı oldu ve burada ekonomik, teknik ve askeri işbirliği için 10 milyar dolar değerinde çok sayıda sözleşme imzaladı.
Kaddafi sonrası dönemde Rus şirketleri Libya'ya dönmeye çalıştı. 2017'de Rus petrol devi Rosneft, Venezuela ve Irak Kürdistan'ında yapılan işlemlere benzer uzun vadeli bir ön ödeme modeli kullanarak Libya Ulusal Petrol Şirketi'nden (NOC) petrol satın almak için bir anlaşma imzaladı.
Moskova ayrıca Kaddafi'nin devrilmesinin ardından uğradığı kayıpları telafi etmenin yollarını arıyor. Rusya, inşaat projelerinden 150 milyon dolar, demiryolu inşaatından 3 milyar dolar, silah satışlarından 4 milyar dolar ve Libya'daki enerji anlaşmalarından 3.5 milyar dolara kadar kazanmayı bekliyor.
Türkiye'nin Libya'nın petrol ve gaz endüstrisine daha aktif katılımı, Rusya'nın hem karada hem de taktiksel planlarını bozabilir. Örneğin geçen Aralık ayında Tatneft, Hamada havzasında arama faaliyetlerine yeniden başladığını duyurdu. O zamandan beri bölge Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (GNA) tam kontrolü altına girdi.
Tatneft, Libya'ya dönüşünü Trablus merkezli hükümetin meşruiyetini destekleyen Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) ile kabul etse de, GNA'nın Rus şirketinin kendi topraklarındaki angajmanını engellemeye karar vermesi durumunda GNA'yı suçlamak zor olacak. Libya Ulusal Ordusu (LNA) tarafından kontrol edilen petrol ve gaz alanlarında Rus paralı askerlerinin varlığı dikkat çekiyor.
Ankara'nın Libya'nın karasularına aktif katılımı Moskova'nın Akdeniz havzasındaki pozisyonlarını güçlendirme planlarını rayından çıkarabilir. Moskova, gelecekteki bir Libya hükümetinde zemin kazanmayı ümit ederek, Kuzey Afrika petrol ihracatı için önemli bir müşteri ve aynı zamanda giderek daha rekabetçi bir pazar olan güney Avrupa üzerindeki etkisini genişletmeyi hedefliyordu.
Türkiye'nin Libya ile denizcilik anlaşması ve Libya'nın karasularındaki petrol ve gaz sahalarını geliştirme konusundaki ilgisi, Moskova'nın planları için bir tehdit oluşturuyor.
Türkiye'nin uluslararası alanda tanınan Trablus merkezli hükümetle denizcilik anlaşması ve ardından General Halife Hafter'in LNA'sına karşı askeri başarılar, hiç şüphesiz Ankara'nın petrol ve gaz sektörleri de dahil olmak üzere ülkede daha fazla iş fırsatı elde etme pozisyonunu güçlendirecektir.
Rus enerji şirketlerinin Libya NOC ile yaptığı anlaşmalar, meşruiyetlerini korumaya devam edecek. Bununla birlikte, Libya petrol sahalarındaki Rus özel askeri şirketleri (PMC) hakkındaki raporlar, Moskova'nın MOK ile ilişkilerini etkileyebilir ve Rus şirketlerinin Libya'ya dönüşüne meydan okuyabilir.
*İçerik özetlenerek verilmiştir. Bu makalede yer alan görüşler yazarına aittir
Yazarı hakkında:
Rauf Mammadov, Orta Doğu Enstitüsü'nde enerji politikası konusunda uzman akademisyen ve Gulf State Analytics'te kıdemli danışman.
Kaynak: https://english.alaraby.co.uk/english
Çeviri: Feyza Akyıl
