Alexey Navalny, Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyindeki bir hapishane kolonisinde, Rusya'nın "kışkırtıcı faaliyetlerde bulunmak" suçlamasıyla 19 yıllık hapis cezasını çekmekteyken öldüğünde 47 yaşındaydı.
Batı'da Kremlin'i eleştiren kişi, Rusya'nın "muhalefet lideri" olarak müjdelendi. Ukrayna'da ise Rus milliyetçisi olmakla suçlandı.
1976'da doğan Navalny, 1998'de hukuk fakültesinden mezun oldu. 2001'de finans alanında diplomasını aldı. Kariyeri boyunca hukuk, yatırımlar ve aktivizmle uğraştı ancak siyasi faaliyetlerinde devam etti.
2009'da Rus Kommersant-Money kanalına "Her zaman siyasete takıntılıydım" dedi.
MİLLİYETÇİLİK DÖNEMİ
Navalny, 'Narod' adlı etnik milliyetçi hareketin kurucularından olmadan önce 2000 ile 2007 yılları arasında liberal Yabloko partisinin bir üyesiydi.
Grubun tepki çeken YouTube videolarında göründü. Videolardan birinde "sinekler ve hamamböcekleriyle" savaşmak için silah haklarını savunuyordu (güney Kafkasya'daki Müslüman isyancıların resimleriyle birlikte), diğerinde ise Müslüman bölgelerinden gelen göçmenleri "çürük diş" olarak nitelendiriyordu.
Ağustos 2008'de Navalny, Rusya tarafından kuşatılan Güney Osetya adına Rusya'nın Gürcistan'a müdahalesini savunan konuşma yaptı. Etnik milliyetçilik yanlılarıyla birlikte her yıl düzenlenen üç 'Rus Yürüyüşü' mitingine katıldı.
Aktivist Evgenia Albats daha sonra, Kremlin'e karşı etnik milliyetçiliği güçlendirmenin bir yolu olarak Navalny'yi mitinge katılmaya çağırdığını söyledi. 2010 yılında Albats, Yale World Fellows programı aracılığıyla Navalny'nin ABD'de altı aylık misafirliğine ortak sponsorluk yaptı.
YOLSUZLUKLA MÜCADELE EDEN BLOG YAZARI
Bu noktada Navalny, Rosneft, Gazprom, Lukoil ve diğerleri gibi büyük Rus şirketlerini sarsmaya çalışan "Azınlık Hissedarları Birliği" adlı bir yatırım aktivisti grubu kurmak için finans uzmanlığını ileri sürmüştü.
Kurduğu şemsiye STK ağı olan Yolsuzlukla Mücadele Vakfı (FBK), Eylül 2011'de tescil edildi. Navalny, Moskova'daki hükümeti, bölge valilerini ve şirketleri dolandırıcılık, yolsuzluk ve rüşvetle suçlamaya devam ederken sıklıkla hakaret ve iftira suçlamasıyla dava ediliyordu.
'MUHALEFET LİDERİ'
Şubat 2011'e gelindiğinde Navalny siyasetle de ilgileniyordu. İktidardaki Birleşik Rusya partisine "dolandırıcılar ve hırsızlar" topluluğu diyerek saldırdı. Aralık ayında ise partinin milletvekili seçimlerinde oyları çaldığını iddia etti. Batı medyası, ardından gelen hükümet karşıtı protestolarda bir dizi konuşma yaptıktan sonra onu "Rus muhalefet lideri" olarak adlandırdı.
Navalny'nin siyasi kariyerinin doruk noktası, oyların %27,24'ünü kazandığı ancak Sergey Sobyanin'e yenildiği Temmuz 2013'teki Moskova belediye başkanlığı seçimleriydi. 2018 başkanlık seçimlerinde aday olma girişimi ise suç kaydı nedeniyle engellendi.
KİROVLES VE YVES ROCHER DAVALARI
Navalny'nin ilk mahkumiyeti, bir devlet ormancılık şirketi olan Kirovles'ten zimmete para geçirmekten kaynaklanıyordu. 2013 yılında beş yıl hapis cezasına çarptırıldı ancak bu ceza daha sonra denetimli serbestliğe dönüştürüldü. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 2016 yılında yaptığı açıklamada, eylemlerinin "meşru ticari faaliyetlerden ayırt edilemez" olduğunu açıklarken Navalny'yi savundu.
Duruşmada Navalny, suçlamaların siyasi amaçlı olduğunu ve "yüz ailenin Rusya'yı yağmaladığını" iddia ederek sistemi "iğrenç feodal sistem" olarak niteledi.
Navalny ve bir posta memuru olan kardeşi Oleg, Fransız kozmetik devi Yves Rocher'in Rusya şubesini dolandırmaktan dolayı 2012 yılında daha fazla zimmete para geçirme suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. Kardeşler Aralık 2014'te suçlu bulundu, ancak Alexey hakkında bir kez daha denetimli serbestlik kararı verildi.
2019'da Rus hükümeti, Navalny'nin Yolsuzlukla Mücadele Vakfı'nı "yabancı ajan kuruluşu" olarak işaret ederek faaliyetlerini ciddi şekilde sınırladı.
'ZEHİRLENME' VE TUTUKLAMA
Ağustos 2020'de Navalny, Tomsk'tan Moskova'ya giden bir uçakta hastalandı ve tedavi için Almanya'ya nakledildi. Batılı doktorlar onun 'Novichok' sinir gazıyla hedef alındığını iddia ederken, Moskova bu iddiayı "provokasyon" olarak reddetti. Rusya'ya döndükten sonra Navalny, denetimli serbestlik şartlarını ihlal ettiği için tutuklandı ve bir hapishane kolonisine gönderildi.
Kendisine ek dolandırıcılık ve mahkemeye itaatsizlik suçlamaları yöneltildi ve 2022'de dokuz yıl daha hapis cezasına çarptırıldı. Ağustos 2023'te Navalny, aşırılık yanlısı faaliyetleri kışkırtma, finanse etme, yürütme ve "rehabilite etme" suçlamalarıyla 19 yıl daha hapis cezasına çarptırıldı. Nazi ideolojisini yaydığı iddia edilen FBK ise hükümetin emriyle kapatıldı.
Aralık 2023'te Navalny, kuzey Sibirya'nın Yamalo-Nenets Bölgesi'ndeki bir ceza kolonisine transfer edildi. Cuma günkü ölüm nedeni hâlâ araştırılıyor.
ÖLMEDEN ÖNCEKİ SON GÖRÜNTÜLERİ
ABD merkezli The Washington Post'un 16 Şubat'ta yayımlanan haberinde, Moskova'daki yetkililerin ölümünün duyurulmasından bir gün önce Navalny'nin görüntülü arama yoluyla mahkemeye çıktığı, daha sonra hakim olduğu görülen bir kişiye şaka yapıp konuşurken gülümsediği videoya yer verildi.
Rus Sota ajansının yayınladığı video klipte ise, zekası ve karizmasıyla tanınan Navalny'nin, 15 Şubat 2024 Perşembe günü davasına bakan hakimle görüştüğü sırada, Navalny'nin gülerek kendisine söylediği şu sözler yer alıyor: "Bekliyorum, Sayın Yargıç. Size kişisel hesap numaramı göndereceğim. Böylece devasa federal maaşınızı kişisel hesabımı beslemek için kullanabilirsiniz."
Navalny videoda gülümseyerek, "Param tükeniyor ve sizin kararlarınız sayesinde daha da hızlı tükenecek, bu yüzden lütfen bana biraz para gönderin, gözaltı merkezlerindeki siz de öyle" demişti.
Hapishane yetkilileri 16 Şubat Cuma günü, Navalny'nin yürüyüşe çıktıktan sonra "kendini iyi hissetmediğini" ve "hemen hemen bilincini kaybettiğini" bildirdi.
Yetkililer sağlık ekibinin onu hayata döndürmede başarısız olduğunu söylerken, raporlar Navalny'nin ölümünün duyurulmasından önceki günlerde sağlık durumunun nispeten iyi göründüğünü belirtti.
Russian Today
