TİMETURK I HABER MERKEZİ
Melahat KEMAL
Enerjinin iki ülke arasındaki anlaşmada kapsamlı bir şekilde bahsedilmedi. ancak imzadan hemen önce enerjinin tarafların ajandasındaki en önemli içerik olacağına dair resmi bir anlayış oluştu. Bu da İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun iki sene önce reddettiğine çok benzer bir anlaşmayı neden onayladığını açıklıyor.
LEVİATHAN GAZ SAHASI
Türkiye ile İsrail'i işbirliğine yönelten temel nokta Akdeniz sahilinde İsrail Leviathan gaz sahası oldu. Sahada yaklaşık 600 milyar metre küp gaz rezervi olduğu tahmin edilirken İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz Leviathan ve çevresinde 2.200 milyar metreküpten fazla gaz rezervi olabileceğini iddia etti.
İsrail, 2019 yılından itibaren Leviathan'dan gaz akışı gerçekleşmesini ümit ediyor.
13 Ekim'de iki ülke enerji bakanları normalleşme sürecinin başlamasının ardından ilk kez bakanlıklar düzeyinde bir görüşme gerçekleştirdi.
İsrail Enerji Bakanı Steinitz, Türkiyeli mevkidaşı Berat Albayrak ile görüştükten bir ay sonra " İsrail'den Türkiye'ye uzanan gaz ihracını mümkün kılacak bir boru hattı inşasına başlamaya karar verdik" açıklamasında bulundu.
482 km uzunluğundaki bu projenin hayata geçirilmesi için yaklaşık 7 milyar dolar bütçe gerekiyor.
İsrail gazının alınması Türkiye'nin iki büyük gaz tedarikçisi olan Rusya ve İran'a olan enerji bağımlılığını sonlandıracak. Araştırmalara göre bu boru hattı ile İsrail, 9-12 milyar metre küp ile Türkiye'nin hali hazırdaki gaz tedariğinin beşte birini karşılayacak.
Leviathan'dan çıkarılacak gazın bir kısmı da Rus gazına bağımlı olan Avrupa'ya ihraç edilmesi planlanıyor.
"KIBRIS SORUNU"
Türkiye ve İsrail arasındaki anlaşmanın ve projenin hayata geçirilmesi önündeki en büyük etken "Kıbrıs sorunu" olarak görülüyor.
Türkiye-İsrail boru hattı için en elverişli rota Münhasır Ekonomik Bölge'den geçiyor. Bu proje kendisine önemli bir üstünlük kazandıracak olmasına rağmen Güney Kıbrıs içinde olmayı reddetti. Güney Kıbrıs, Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs'tan vazgeçmesi ve bölgenin kendisine bağlanması durumunda ancak projeye onay vereceğini belirtti.
İsrail, Kıbrıs'ın itirazlarına rağmen Türkiye ile boru hattı çalışmalarında ilerlemesi durumunda ilişkilerinin giderek sağlamlaştığı bu ülke ve Yunanistan ile arasındaki bağları riske atabilir.
Yahudi lobisinin oldukça kuvvetli olduğu ABD de, Kıbrıs sorununun çözülmediği bir ortamda sorunlar oluşabilir. ABD bir yandan Türkiye-İsrail ilişkilerinin düzelmesini ve Avrupa'nın Rus enerjisine bağlılığının azalmasına sıcak bakarken diğer yandan ABD'deki Yunanlıları tedirgin ve Kongre'deki İsrail-Yunanistan kanadı rahatsız edebilir. Ayrıca ABD'nin uzun zamandır destek verdiği Kıbrıs "çözümü"nü de tehlikeye sokabilir.
ABD: KIBRIS ÇÖZÜLMEDEN TÜRKİYE İSRAİL'DEN GAZ ALMAZ
ABD Dışişleri Bakanlığının Uluslararası Enerji Konularından Sorumlu Koordinatörü ve Özel Temsilcisi Amos Hochstein, “pratik anlamda konuşmak gerekirse, Türkiye'nin Kıbrıs sorununda bir çözüm olmadan, İsrail'den doğal gaz almayacağını” öne sürdü.
Hochstein, “Kıbrıs üzerinden (geçecek) bir İsrail-Türkiye boru hattına ilişkin planlama olup olmadığı” sorusuna karşılık ise, “böyle bir boru hattının önemli bir planlamadan ibaret olacağına inandığını, ancak muhtemelen bunun öncesinde siyasi bir çözüm olması gerektiğini düşündüğünü” ifade etti.
DOĞALGAZ MI KIBRIS SORUNUNU YOKSA KIBRIS MI DOĞALGAZ SORUNUNU ÇÖZECEK?
“Doğal gaz Kıbrıs sorununu çözecek mi sorusuna” ise olumsuz yanıt veren ve bütün diğer zor meselelerde anlaşma olması gerektiğine işaret eden Hochstein, ancak doğal gazın bir motivasyon olduğuna inandığını ve bir uzlaşma ararken, bunu yapmak için de, bir motivasyon olması gerektiğini söyledi.