Yunan haber sitesi ‘Greek City Times'da, “Almanya-Türkiye: Ebedi jeopolitik aşk doğrulandı” başlıklı analiz haberde, “Türkiye - Almanların gözünde - birlikte çalışabilecekleri bir oyuncu. Tarih ışığında, iki ülke arasında bugün de geçerliliğini koruyan yakın ilişkiler kurulmuş gibi görünüyor” denildi.
Türk-Alman ilişkileri üzerine yazılan analiz haber şöyle:
Berlin'in, Türkiye'ye karşı etkili yaptırımları önlemeye yönelik ısrarlı girişimi (Oruç Reis araştırma gemisini Yunanistan'ın kıta sahanlığından çekmeyi reddetmesi nedeniyle) Almanya'yı Osmanlı-Türk faktörüne bağlayan ebedi jeopolitik aşkı yeniden gündeme getiriyor.
Bu ilişkiyi son yıllarda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Yunanistan ve Avrupa'ya şiddetli bir şekilde geçmek için Yunanistan-Türkiye sınırındaki Evros'a ve Küçük Asya kıyılarına toplu halde binlerce kaçak göçmen gönderme kararı aldığında gördük. Bugün de görüyoruz.
Savaş sonrası Almanya için (bir anlamda 1871'de kurulduğundan beri Alman İmparatorluğu içinde) ekonomik ilişkiler, ulusötesi düzeyde çok önemli bir karşılıklı bağımlılık faktörüdür. Almanlara göre, ekonomik güç, diğer ülkeler üzerindeki hakimiyetlerini pekiştirmek için olağanüstü bir verimlilik faktörüdür.
Alman-Türk ilişkileri, Alman İmparatorluğu ve buna karşılık gelen Osmanlı İmparatorluğu dönemine (19. yüzyılın sonlarına) dayanmaktadır ve günümüze kadar devam etmektedir. İlişkileri politik, askeri ve ekonomiktir. O zamanlar iki imparatorluk, stratejik tamamlayıcılıklarına dayanarak, ancak farklı bakış açılarıyla bir arada yaşadılar.
Orta Avrupa'da yükselen bir güç olan Wilhelm'in yeni Alman İmparatorluğu, İngiltere ve Fransa ile rekabet etmeye çalıştı. Diğer imparatorluk, "Avrupa'nın hasta adamı", yaklaşmakta olan siyasi ve ekonomik çöküşten kaçınmaya çalışıyordu. Ancak Osmanlı İmparatorluğu, Süveyş Kanalı'nı kontrol ettiği için o dönemde stratejik bir coğrafi konuma sahipti. 1896'da İmparator Wilhelm, imparatorluğun “güneşte bir yer bulması” için Almanya'nın yeni sömürge politikasını (Şansölye Bismarck'ın sınır dışı edilmesinin ardından) başlattı. Bu bağlamda Almanya, desteğine ihtiyaç duyduğu Osmanlı İmparatorluğu'na özel bir ilgi gösterdi.
Sultan Abdülhamid, İmparator Wilhelm'in Anadolu üzerinden Bağdat'a demiryolu hattının uzatılması talebini kabul etti ve Doğu Ekspresi, 1889'dan beri Batı Avrupa'yı Konstantinopolis'e bağladı. Amaç, Basra Körfezi'ne ulaşmak ve Hindistan'a erişim sağlamak için Basra'ya doğru genişlemekti. Basra'da İngiltere'yi zor durumda bırakacak bir Alman deniz üssü kuracaktı.
Aynı zamanda Şam'a, Medine'ye devam edecek bir şube planlandı. Ağ, Almanya'nın Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ekonomik emellerine hizmet edecek, ancak aynı zamanda Doğu Afrika'daki Alman kolonilerine erişimi de kolaylaştıracaktı. Ayrıca, hızla büyüyen Alman endüstrisinde ihtiyaç duyulan hammaddelere kolay erişime sahip olacaktı.
Planın Sultan Abdülhamid tarafından kabul edilmesine, Almanya'nın, sömürge politikası izleyen ve ülkenin kamu borcunun en büyük payına sahip olan İngiliz ve Fransızların aksine, yalnızca ekonomik işbirliği arayan bir eşit ekonomik ortak olarak ortaya çıkması yardımcı oldu. Almanya kapılarını açtı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki ilk ekonomik ortağı oldu. Bu işbirliği yakın bir savunma anlaşmasına dönüştü ve Osmanlıların Birinci Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri safında katılmasıyla sonuçlandı.
Almanların, Tanzimat reformlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın ortalarından itibaren modernize etme girişiminde önemli bir rol oynadığı söylenmelidir. Daha spesifik olarak, Osmanlı ordusunun örgütlenmesinde ve genel olarak burjuva ve milliyetçi bir yönelimle yükselen sosyal sınıfların yaptığı modernleşme taleplerinde rol oynadılar. I.Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle her iki imparatorluk da bilinen sonuçlarla Cumhuriyetlere dönüştü. Yine Türkiye'ye
2. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından Federal Almanya Cumhuriyeti, toplumunun ve ekonomisinin inşası bağlamında yeniden Türkiye'ye döndü. Fransa, İngiltere ve Hollanda sömürgelerindeki işgücünü kullanabilirlerken, Almanya bir yandan güney Avrupa ülkelerinin işgücüne, 1961'den itibaren de Türk işgücüne yöneldi. 1969'a gelindiğinde, Alman sanayisinde yaklaşık 1.000.000 Türk işçi çalışıyordu.
2001 yılına kadar Alman vatandaşlığı yasası, jus sanguinis kavramına dayanıyordu. Bu yıl yasa değiştirildi (Schroeder hükümetinin reformu) ve Türk göçmenlerin çoğu (2010'da yaklaşık 3,5 milyon) Alman vatandaşlığı ve oy hakkı aldı. Bu gerçek, elbette Türk azınlığa öncekinden daha fazla ağırlık verdi.
Almanya, Türk ihracatı için en önemli destinasyondur (2017'de 17,4 milyar dolar olarak gerçekleşti). Türkiye'nin Almanya'ya ihracatı, araçlar, çeşitli otomobil parçaları ve aksesuarları ile tekstil ürünlerinden oluşmaktadır. Sırasıyla, Almanya'dan ana ithalatlar makine, elektronik, taşıtlar, ilaçlar, optikler ve araba motorlarının üretimi için çeşitli parçalar ve bileşenler ile demiryolları için malzemelerdir. Almanya'dan silah sistemlerinin ithalatı da önemli. 2019'un ilk sekiz ayı 250,4 milyon Euro olarak gerçekleşti.
Türkiye için de söylediğimiz gibi, ihracatta ilk ülke Almanya olurken, Almanya için sırasıyla Türkiye 16. sırada yer almaktadır. Almanya'nın 2018 ihracat hacmi 22,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yani iki ülke arasındaki ticarette açıkça Almanya lehine bir asimetri var.
Bu asimetri iki ülke arasındaki Doğrudan Yabancı Yatırım hacminde de görülmektedir. Almanya, 2002-2018 döneminde Türkiye'ye Doğrudan Yabancı Yatırıma 9.469 milyar dolar yatırım yapmıştır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre Türkiye, Doğrudan Yabancı Yatırıma sırasıyla 2.443 milyar dolar yatırım yaptı.
Bu yatırımların arkasında, Almanya'da faaliyet gösteren ve yıllık cirosu yaklaşık 52 milyar Euro olan yaklaşık 80.000 Alman-Türk şirketi var. 50 farklı ekonomik sektörde yaklaşık 500.000 kişi istihdam edilmektedir. Öte yandan Türkiye'de yaklaşık 7.500 Alman şirketi faaliyet gösteriyor.
İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2017 yılında yaklaşık 40 milyar dolar olarak gerçekleşti ve Alman uluslararası ticaretinin yaklaşık yüzde 1.5'ini ve buna karşılık gelen Türk ticaretinin yaklaşık %10'unu temsil ediyordu.
Almanya'nın 2017'deki toplam ihracatı yaklaşık 1,4 trilyon dolar olarak gerçekleşti. Türkiye'nin ihracatı sırasıyla 156 milyar dolar oldu. Aynı zamanda Almanya, Doğu Akdeniz'in jeopolitik olarak yeniden yapılanmaya başladığını görüyor. AB aracı aracılığıyla
Almanlar Akdeniz'deki gelişmelerden dışlandıklarını görüyor. Bir kez daha AB'yi hedeflerine ulaşmak için bir araç olarak kullanmaya çalışıyorlar. Bu durumda Libya'ya pencereden girmeye çalışıyorlar. Berlin, Paris'in Akdeniz'deki baskın Avrupa gücü olmaya çalıştığına inanıyor. Alman nimetleriyle başlamayan herhangi bir girişimin Berlin tarafından kınanması dikkat çekicidir. Almanya'nın doğal kaynakların yanı sıra büyük bir kıyı şeridine de sahip olmadığını unutmayalım.
Akdeniz'in kontrolü bu nedenle Almanya için bir önceliktir. Almanya, İtalya'dan ve hatta Fransa'dan gelen herhangi bir tepkiyi dizginlemek için, Euro bölgesi ve mali uyum konusunda pazarlıklara başvuruyor. Yani Almanya, Doğu Akdeniz'deki gelişmelere meşhur “barışçıl girişimler” ile müdahale etmeye çalışıyor. Bu bağlamda Almanya, 2020'nin başlarında Libya barışı için başarısız girişimi üstlendi.
Bütün bu planlamalarda Türkiye - Almanların gözünde - birlikte çalışabilecekleri bir oyuncu. Tarih ışığında, iki ülke arasında bugün de geçerliliğini koruyan yakın ilişkiler kurulmuş gibi görünüyor. Aslında, hem Berlin hem de Ankara'nın ilişkilerinin 20. yüzyılın başlarına dönmesini istediğini söyleyebiliyorum. Ve Berlin'in şu anki tavrına bakılırsa, bu zaten oluyor.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak verilmiştir. Bu analiz haberde yer alan görüşler, 'Greek City Times' haber sitesine aittir.
Kaynak: Greek City Times