Filistinli mültecilere ev sahipliği yapan Lübnan ve diğer ülkeler, ABD'nin Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Ajansına (UNRWA) mali yardımları durdurma kararının arkasında yatan sebep ve yol açacağı vahim sonuçlardan endişe ediyor.

Lübnan'ın kuzeyinden güneyine uzanan Akkar, Trablusşam, başkent Beyrut, Sayda ve Sur vilayetlerinin yanı sıra doğu kesiminde yer alan Beka kenti olmak üzere ülkede bulunan toplam 12 mülteci kampında yaklaşık 500 bin Filistinli yaşıyor.

Dolayısıyla Filistinli mültecilere ev sahipliği yapan ülkelerin başında gelen Lübnan, ABD'nin UNRWA'ya mali yardımları tamamen durdurma kararından son derece endişe ediyor.

ABD'nin kararı, tamamen siyasi ve Yüzyılın Anlaşmasıyla bağlantılı bir adım

Lübnan-Filistin Diyalog Komitesi Başkanı Hasan Muneymine, konuya ilişkin AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, "UNRWA'ya yönelik yardımlara gelen kısıtlamalar, Filistinli mültecilerin kaldığı kamplarda gerginliğin çıkmasına sebep olacak. Bu nedenle biz Lübnanlılar olarak, UNRWA'yı savunma konusuna büyük ilgi duyuyoruz." dedi.

ABD'nin üzerinde çalıştığı ve "Yüzyılın Anlaşması" olarak yansıtılan projeyle Filistinli mültecilere bulundukları ülkelerde vatandaşlık verilmesinin hedeflendiğini söyleyen Muneymine, ABD'nin UNRWA'ya mali yardımları durdurma kararının ise tamamen siyasi ve Yüzyılın Anlaşmasıyla bağlantılı bir adım olduğunu savundu.

Filistinli mültecilere ev sahipliği yapan ülkeler arasında istikrar başta olmak üzere en çok zararın Lübnan'da görüleceğine dikkati çeken Muneymine, Lübnan ve diğer komşu ülkelere sığınan Filistinli mültecilerin çoğunun, hayatlarını UNRWA'nın yardımlarıyla sürdürdüğünü kaydetti.

ABD'nin Filistinli mültecileri UNRWA'dan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin (BMMYK) himayesine alma yönündeki planına karşı uyarıda bulunan Muneymine, söz konusu planın arkasında Filistinli mültecilerin topraklarına dönüş hakkını iptal etme hedefinin yattığını söyledi.

Lübnan'ın, ülkedeki Filistinlilere vatandaşlık verme projesini kaldıramayacağına dikkati çeken Muneymine, Filistinlilerle ilgilenme işinin BMMYK'ye devredilmesi halinde de şartların değişeceği ve krizin daha karışık hale geleceğine vurgu yaptı.

Filistinlilerin ülkelerine dönüş hakkını ellerinden alma yolundaki planların işlediğini savunan Muneymine şunları söyledi:

"Filistinli mültecilere ilişkin 3 ihtimal söz konusu: Birincisi, geldikleri vatanlarına geri gidecekler ki bu mümkün değil. İkincisi, bulundukları ülkenin vatandaşı olacaklar ve Lübnan da anayasada zikredildiği üzere bunu kesin olarak reddediyor. Üçüncü ve son ihtimal ise Filistinli mültecilerin taşınacağı yeni bir toprak arayışına girilecek, bu da şu anda mümkün görünmüyor."

"Sizler Yüzyılın Anlaşması'yla değil, Yüzyılın Tokadı'yla karşı karşıyasınız"

Lübnan Meclis Başkanı Nebih Berri ise Lübnan'daki Filistinli grupların temsilcileriyle görüşmesi sırasında Arap Birliği'ne acil toplanma çağrısında bulundu.

Arap Birliği'nin, ABD'nin yardımları askıya alma kararından sonra UNRWA'ya yeni finans kaynağı bulma arayışlarına girilmesini isteyen Berri, Filistinli grupların temsilcilerine hitaben "Sizler Asrın Anlaşması'yla değil, Asrın Tokadı'yla karşı karşıyasınız." dedi.

Meclis Başkanı Berri, ABD'nin Kudüs'ü "İsrail'in başkenti" olarak tanıma ve UNRWA'ya mali yardımları durdurmaya kadar aldığı tüm kararların, Filistinli mültecilerin topraklarına dönüş haklarını ellerinden almayı ve Filistin davasını bitirmeyi hedeflediğini kaydetti.

UNRWA'nın Lübnan Müdürü Claudio Cordone ise kuruluşun Lübnan'daki faaliyetlerinin durdurulması halinde Filistinlilerin kaldığı mülteci kamplarında olayların patlak vereceği ve bütün bölgeyi etkileyecek sonuçlara yol açacağı uyarısında bulundu.

Lübnan'ın tepkisi

Lübnan Dışişleri Bakanlığından birkaç gün önce yapılan yazılı açıklamada, uluslararası toplumun ihmalkarlığından istifade eden İsrail'in uyguladığı "öldürme mekanizması" sebebiyle Filistinlilerin mülteci durumuna düştüğüne dikkat çekilerek, "UNRWA'ya yapılan yardımlar, hiç kimsenin iyilik veya minneti olarak görülmemeli. Bunun, Filistin topraklarında İsrail devletinin kurulmasına onay verenlerin görevi olduğu"na vurgu yapılmıştı.

Lübnan Dışişleri Bakanı Cibran Basil de Filistinli mültecilere ev sahipliği yapan ülkelerin yanı sıra donörler ve diğer ilgili ülkelerin büyükelçileriyle başkent Beyrut'ta gerçekleştirdiği toplantının ardından basın toplantısı düzenleyerek, ABD'nin UNRWA'ya mali yardımlarını tamamen durdurma yönündeki kararını kınamıştı.

UNRWA'nın çalışmalarına devam etmesinin Lübnan için ölüm kalım meselesi olduğunu ifade eden Basil, UNRWA çalışmalarının durdurulmasının yol açacağı birtakım olumsuzlukların radikalizmi artıracağına işaret etmişti.

Lübnan'daki Filistinlilerin sayısı ve tanınan haklar

UNRWA'nın raporlarına göre, Lübnan'da ikamet eden Filistinli mültecilere sosyal haklar tanınmadığı gibi, belirli bazı sektörlerin dışında çalışmalarına da izin verilmiyor.

Lübnan'daki Filistinli mülteciler, resmi olarak herhangi bir ülkenin vatandaşı olmadıklarından dolayı yabancılara tanınan haklardan da mahrum kalıyorlar.

Lübnan İçişleri ve Belediyeler Bakanlığı'nın 2016 yılına ait verileri, ülkedeki Filistinli mültecilerin sayısını 592 bin 711 kişi olarak gösteriyor.

UNRWA'nın Mart 2016 verileri ise Lübnan'daki Filistinli mültecileri, 495 bin 292 kişi olarak yansıtıyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, 31 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, ABD'nin UNRWA'ya mali yardımları tamamen durdurma kararı aldığını bildirmişti.

UNRWA, BM Genel Kurulunca 1949'da Ürdün, Suriye, Lübnan, Batı Şeria ve Gazze'deki Filistinli mültecilere yardım amacıyla kuruldu. Halihazırda Filistin içinde ve dışında 5,9 milyon Filistinli mülteci bulunuyor.

BM Genel Kurulunun 1948'de aldığı 194 sayılı karar, Filistinli mültecilerden evlerine geri dönmek isteyenlere izin verilmesini, geri dönmemeye karar verenlere de toprakları için tazminat ödenmesini öngörüyor.

UNRWA, yaklaşık 760 milyon dolarlık bütçesiyle Filistinli mültecilere eğitim, sağlık ve sosyal çalışmalar gibi çeşitli alanlarda yardım ediyor.

Lübnan'daki kamplarda kalan Filistinli mültecilere yardımlarını sürdüren UNRWA ayrıca, Suriye krizi ve bölgesel yansımaları dolayısıyla 2017 yılında Lübnan'a ekstradan 60,5 milyon dolar yardım yapmıştı. UNRWA'nın Lübnan'da 2017'de Filistinli mültecilerin eğitimi için ayırdığı bütçe ise 40,5 milyon doları bulmuştu.

Ülkede 27 sağlık merkeziyle Filistinli mültecilere sağlık hizmeti veren UNRWA, söz konusu sağlık merkezlerinden ayrıca Lübnanlı ihtiyaç sahipleri de istifade ediyor.