Küba'nın Guantanamo Körfezi'nde ABD deniz kuvvetleri üssünde bulunan Guantanamo cezaevi, 11 Eylül saldırıları sonrasında ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından açıldı.
Dönemin ABD Başkanı George Bush tarafından ilan edilen "terörle küresel savaş" çerçevesinde yakalanan terör zanlılarının getirildiği Guantanamo'ya ilk tutuklular, "çok tehlikeli acımasız katiller" nitelendirmesiyle 11 Ocak 2002 tarihinde konuldu.
ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, açıldıktan bir yıl sonra 680 zanlıyı Guantanamo'ya gönderirken, zamanla cezaevinde tutulanların sayısı 800'e kadar yükseldi.
Guantanamo'daki işkence Kongre raporlarına girdi
Guantanamo'daki ihlaller ABD Senatosu'nun raporlarına da yansıdı. Suda boğulma hissi yaratma, cinsel işkence, duvara fırlatma, aşırı ışık ve sesle duyuları etkisiz hale getirme gibi geliştirilmiş sorgulama yöntemlerinin kullanılması, ABD kamuoyunda da tepki gördü.
Hem ABD'de hem de uluslararası toplumda Guantanamo için "ABD'nin utanç kaynağı ve yüz karası" nitelendirmesi yapılırken, Bush yönetimi eleştirilere kulaklarını tıkadı.
İnsan hakları örgütleri, Guantanamo'da savaş hukukuna ilişkin kuralları belirleyen Cenevre Sözleşmeleri'nin ihlal edildiği görüşünde.
Hala çok sayıda tutuklu var
Guantanamo'da sorguları tamamlananların hapishaneden nakillerine devam ediliyor.
Pentagon, cezaevindeki tutuklulardan 15'inin önceki gün Birleşik Arap Emirlikleri'ne gönderildiğini bildirdi.
Guantanamo'dan son olarak 12 Yemenli ve 3 Afganın transferi, bugüne kadar tek seferde en yüksek sayıda tutuklunun gönderildiği nakil oldu. Cezaevinde, bu son nakilin ardından 61 tutuklu kaldı.
Obama sözünü tutmak istiyor
ABD Başkanı Obama, "ABD'nin imajında kara bir leke" olarak değerlendirdiği Guantanamo'yu kapatmak istediğini 2007 yılındaki başkanlık seçimleri kampanyası esnasında açıklamıştı.
Başkanlık görevini almasından birkaç gün sonra imzaladığı kararnameyle Guantanamo'nun bir yıl içinde kapatılması talimatı veren Obama, sekiz yıllık başkanlık döneminin sona ermesine aylar kala hala bu vaadini gerçekleştiremedi.
Kongrenin her iki kanadından gelen baskılar Obama'nın bu sözünü yerine getirmesine engel oluşturuyor.
Kongre, yönetimin planına karşı çıkıyor
Obama son olarak Şubat 2016'da Guantanamo'nun kapatılmasına dair yönetiminin planını, Yardımcısı Joe Biden ile Savunma Bakanı Ashton Carter'ı yanına alarak Beyaz Saray'da kameralar karşısında açıkladı.
Yönetim, plan kapsamında, kalan tutukluların bir kısmını ülkelerine ya da onları kabul eden üçüncü ülkelere göndermek, tehdit olarak görülen tutukluları ise ülke içindeki hapishanelere yerleştirmeyi amaçlıyor.
Ancak Kongre'de özellikle Cumhuriyetçilerin önde gelen isimleri terör suçlaması ile hapiste bulunanların ABD topraklarına getirilmesine karşı çıkıyor.