'Araplar ve biz'

TİMETURK | HABER MERKEZİ

Yeni Şafak Yazarı Taha Kılınç, bugünkü köşesinde Türkiye olarak Arap dünyasına "yaklaşımımızı" , "politikalarımızı" ve "geliştirmemiz gereken bakış açısını" yazdı.

İşte yazısının ilgili bölümü:

ELİMİZDNE İLK ÇIKAN TOPRAKLAR...

Yavuz Sultan Selim, Çaldıran'la İran'a boyun eğdirdikten sonra, 1516-17'deki ünlü seferleriyle Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlarını Arap coğrafyasına doğru genişletmişti. Tarihin garip bir cilvesiyle, Yavuz'un muharebe yoluyla kontrol altına aldığı bölgeler, devlet zayıflamaya başladığında Osmanlı'dan ilk kopan coğrafyalar oldular. Önce İran, sonra (Kavalalı Mehmed Ali Paşa döneminde, resmen olmasa da fiilen) Mısır ve ardından Arap Yarımadası.

RAKİPLERİMİZİN BU ÜLKELER OLMASI TESADÜF DEĞİL

Modern Türkiye'nin İslâm dünyasında ciddi rekabet yaşadığı üç ülkenin İran, Mısır ve Suudi Arabistan olması, bu bağlamda tesadüf değildir. Tarihsel sürtüşme şuur altında devam etmiş, ana bünyeyle uyum bir türlü sağlanamamış gibidir adeta.

"BOŞLUK" YILLARI

Atatürk'le İran Şahı Rıza Pehlevi'nin ve Ürdün Kralı Abdullah'ın kişisel temasları dışında, Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra Arap coğrafyasıyla temasımız kesildi. İsrail'in kuruluş sürecinde, sonrasındaki savaş ve çatışmalarda, Türkiye bölgede yoktu. Buna mukabil, Araplar da Kıbrıs gibi temel meselelerimizde yanımızda olmadılar.

TÜRKİYE, ARAP COĞRAFYASINI BATI KULİSLERİ ÜZEİRNDNE OKUDU...

Türkiye, on yıllar boyunca Arap coğrafyasını Batı başkentlerindeki kulisler üzerinden okudu. Bölgeyi İngilizce ya da Fransızca yayınlardan takip ederken, Arapça bilmek ya da Arap kültürüne dair malumat edinmek hem gereksiz, hem de ayıp görüldü. Bunun sonucunda, Arap başkentlerine giden diplomatlarımız, görev yaptıkları ülkelere Müslüman bir ülkenin bölgesel refleksleriyle değil, Batılı ülkelerin perspektifiyle baktılar.

DUYGUSAL ve SİYASİ MESAFE...

Bu uzun ve zor dönem boyunca, Türkiye, Arapları ilgilendiren temel meselelerde inisiyatif almayışını ve kenarda duruşunu, “Büyük devletler, önemli olaylar karşısında hemen tepki göstermezler, soğukkanlılıklarını korurlar” şeklinde savundu. Oysa bu, bölgeye karşı duygusal ve siyasi mesafenin itirafından başka bir şey değildi.

2000'LER: GÜNEYİMİZDE ARAPLARIN YAŞADIĞINI KEŞFETTİK

Nihayet, 2000'lerin başından itibaren, özellikle de AK Parti'nin iktidara gelişiyle bu yaklaşım kökünden değişmeye başladı. Güneyimizde Arapların yaşadığını yeniden keşfettik; onların boğuştuğu problemlerin aslında bizi de yakından ilgilendirdiğini, sorunlara gözümüzü kapatmanın bizi kurtarmadığını fark ettik. Geç kalmışlığın verdiği telaşla, bölgenin dört bir yanına elimizi uzattık, kaçırdığımız fırsatları tekrar yakalamak için uğraşmaya giriştik. Son 15 yıldır bu çabamızı da sürdürüyoruz. Elimizden ne kadarı gelirse…

SAMİMİ ADIMLARIMIZIN BOŞA ÇIKMAMASI İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

Evvela, “Arap halklarını ve ülkelerini vaktiyle yönetmiş olduğumuz” gerçeğini aklımızda daha gerilere itmemiz gerekiyor. Onlara yaklaşımda bu şuuraltının tesirinde kalırsak, sağlıklı bir diyalog kuramayız. “Bizden koptunuz, iki yakanız bir araya gelmedi. Huzur için yeniden sizi biz yönetelim” vurgusunu hisseden bir Arap'ın, kalbinden neler geçireceğini tahmin edebiliriz. Onlara öğreteceğimiz şeyler olsa bile, bunu denklik ve eşitlik esası üzerinden kurgulanacak bir dille yapabiliriz. Ayrıca, onlara öğreteceğimiz şeyler kadar, onlardan öğreneceğimiz şeyler de olacaktır.

Arap dünyasıyla ilgili bilgi eksiğimizi hızla tamamlamak, ikinci görevimiz. Arapça bilen, bölgeyi her yönüyle derinlemesine çalışan uzmanlarımız olmalı. Sadece “Osmanlı'yla ilgisi yönünden” Arap coğrafyasını tanıma saplantısından kurtularak, karşımızda duran devasa okyanusta kulaç atmaya başlamalıyız. Bizi bölüp parçaladığından şikâyet ettiğimiz 'dış güçler'in, bu coğrafyayı bütün unsurlarıyla ciddi şekilde etüt ettiğini, enstitüler kurduğunu, tarihçi ve diplomatlar yetiştirdiğini unutmadan…

Bir not olarak: Türkiye'nin, Arap coğrafyasında Araplarla kendi dillerinden anlaşacak diplomat eksiği hâlâ had safhada.

Üçüncü bir nokta olarak, bölgesel meselelerimizi illâ siyasi perspektiften ve güncel sıcak gelişmeler ışığında okuma ısrarından vazgeçmek şart.

...Yapılabilecek tonlarca iş var. Buna, bu köşede sıklıkla Kudüs'ü gündeme getirerek işaret etmeye çalışıyorum. İşgale takılıp kalmak yerine, eldeki mevcut şartlarla yapılabilecek olana kafa yormak… Vazifemiz bu.