ASEAN üyesi ülkelerin dışişleri bakanları tarafından yayımlanan 46 sayfalık ortak bildiride, Çin'in hemen hemen tüm stratejik su yollarında tarihsel hak iddialarını geçersiz kılan geçen yılki uluslararası tahkim kararına da üstü kapalı atıfta bulunuldu.
Güney Çin Denizi'ne ilişkin hususların görüşüldüğünün bildirildiği raporda, bazı bakanların, bölgede güveni zedeleyen, tansiyonu arttıran ve barış, güvenlik ve istikrarı baltalayabilecek arazi ıslahları ve eylemlere ilişkin endişelerinin dikkate alındığı vurgulandı.
Bildiride, Güney Çin Denizi'nde ve üzerinde barışın, güvenliğin, istikrarın, emniyetin ve navigasyon özgürlüğünün sürdürülmesinin ve desteklenmesinin öneminin yeniden tasdik edildiği ifade edildi.
Bildiride ayrıca eskiden olduğu gibi Çin'in ismine direkt yer verilmedi.
Birliğe üye ülke dışişleri bakanlarının dün yaptıkları toplantının ardından yayınlanması beklenen ortak bildiri, Kuzey Kore ve Güney ÇinDenizi konularında yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle ertelenmişti.
Kore Yarımadası'ndaki artan gerilimlerin yanı sıra Güney Çin Denizi'deki egemenlik ihtilaflarının ve Filipinler'in Marawi kentinde yaşanan çatışmaların ana gündem maddeleri olduğu toplantıda, Güney Çin Denizi'ndeki güvenlik kaygılarına bildiride hangi ifadelerle değinileceği konusunda da uzlaşmaya varılamadığı belirtilmişti.
Vietnam'ın, bildiride, Pekin'in Güney Çin Denizi'ndeki takımadalarda yürüttüğü inşaat ve askeri altyapı faaliyetlerinin bölgesel güvenliği tehdit ettiğinin açıkça dile getirmesini istediği kaydedilmişti.
Diplomatlar her iki konudaki görüş ayrılıklarında da Çin'in etkisinin hissedildiği yorumunda bulunmuştu.
ASEAN'ın asli üyesi olmamakla birlikte birlik ülkeleriyle derin ekonomik ve ticari bağları bulunan Pekin'in, Kamboçya gibi müttefikleri aracılığıyla birlik siyasetine ağırlığını koymaya çalıştığı değerlendirmesi yapılmıştı.
Dünyanın en önemli deniz güzergahlarından olan ve zengin hidrokarbon rezervleri bulunduğu belirtilen Güney Çin Denizi üzerinde, Çinbaşta olmak üzere Filipinler, Vietnam, Malezya, Brunei ve Tayvan hak iddia ediyor.
Pekin'in, tartışmalı sularda inşa ettiği yapay adalar üzerinde kurduğu üsleri silahlandırdığı iddiaları, bölge ülkeleri ve Çin arasında gerginlik yaşanmasına neden oluyor.
