Türkiye'de siyasi ve ekonomik açıdan bu yıl sert geçeceğini öne süren Asia Times, bütün olumsuzluklara rağmen Türklerin, 2023'ün, yeni biten yıldan daha iyi olacağı inancını taşıdığını yazdı.
İngilizce yayın yapan Hong Kong merkezli Asia Times gazetesinde, Alexandra De Cramer imzalı yayımlanan, “Türkiye'nin hüzün kışı” başlıklı makale şöyle:
Psikolog Cliff Arnall, 'Mavi Pazartesi' olarak adlandırdığı Ocak ayının üçüncü Pazartesi gününü, bayram tatili yerini kuzey kışının monotonluğuna bıraktığı için 'yılın en iç karartıcı günü' olduğu söylüyor.
Çoğumuz için 'Mavi Pazartesi 2023', artık tarih kitaplarında. Bununla birlikte, birçok Türk için ‘hüzün' günlük bir olaydır.
Türkiye, en iyimser vatanseverin bile moralini sınayan mali ve psikososyal bir kısır döngüye saplanmış durumda. Siyasi ve ekonomik açıdan vahim bir tahminle bu yıl, Türklerin ruh sağlığı açısından çetin geçecek şekilde şekilleniyor.
Türkiye Sağlık Bakanlığı'na göre, şu anda ülkenin %9'u kronik olarak depresyonda ve antidepresan tüketimi son beş yılda %56 arttı. 2017'de 13 milyon psikolojik muayene yapılırken, 2013'te bu sayı 9,5 milyon civarındaydı. Bir de sessizce acı çekenler var. Türkiye'de ruh sağlığına ihtiyacı olan her altı kişiden sadece biri yardım istiyor.
Covid-19 bu krizi şiddetlendirdi. Pandemi başladığından beri birçok ülkede depresyon ve anksiyete artarken, Türkiye en çok etkilenen ülkeler arasında yer aldı.
The Lancet tıp dergisinde, 2020 yılında yapılan bir araştırma, Türkiye'nin tüm Avrupa'da Covid ile ilişkili depresyonda en büyük artışı yaşadığını ortaya koydu.
Son rakamlar daha da rahatsız edici bir tablo çiziyor.
Gallup'un 2022 Küresel İşgücünün Durumu Raporu, Türklerin %66'sının her gün stresli hissettiğini, %43'ünün aşırı endişeli olduğunu, %46'sının kendini kızgın olarak gördüğünü ve %40'ının ise sürekli üzgün olduğunu ortaya koydu.
Şehrin planlama ajansı tarafından yayınlanan Aralık 2022 İstanbul Barometresi, bir İstanbullu'nun ortalama stres düzeyini 10 puanlık bir ölçekte 7,3 olarak tahmin ediyor. Ankete katılanların yarısı sıkıntılarından ekonomiyi sorumlu tutarken, %47'si aylık faturalarını ödeyemediğini söyledi.
Artan konut maliyetleri, buna katkıda bulunan ana faktörlerden biridir. İstanbul'da kentsel ev fiyatları geçen yıl %212'den fazla arttı. Bu Londra merkezli bir emlak danışmanlığı olan Knight Frank tarafından izlenen 150 küresel şehirdeki en büyük artış. Ankara %196 ile ikinci, İzmir (%185,8) ile üçüncü oldu. Listede 4 numara olan Miami, Florida nispeten mütevazi bir şekilde %28,6 büyüdü.
Tüketim malları enflasyonu da Türkleri vuruyor. Kasım ayında bir kalıp kaşar peyniri, bir kilo kırmızı etin fiyatına denk geliyor. Aralık ayında Türkiye'nin 12 aylık Tüketici Fiyat Endeksi %137'den fazla artarken, insanların mücadele etmesine şaşmamalı.
Akıl sağlığı ihmal edildi
Hükümet, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 2013 yılında başlattığı küresel ruh sağlığı eylem planına uymakla birlikte, önemli kilometre taşlarına ulaşamadı. Yeni başlayanlar için, Türkiye hiçbir zaman ruh sağlığı mevzuatını kabul etmedi. Türkiye Psikiyatri Derneği'nin 2014'te hazırladığı bir ruh sağlığı kanun tasarısı 2022'de hâlâ beklemede.
Ek olarak, duygusal, psikolojik ve sosyal esenliğe hitap eden kurum ve hizmetler ne yazık ki yetersizdir. Türkiye'de 100.000 kişiye düşen ruh sağlığı alanında çalışan sayısı 16,33'tür. Avrupa ortalaması ise 43.5'tir
Akıl sağlığı krizini ele almamanın yüksek bir maliyeti var.
2018'de Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye'de günde ortalama dokuz intihar bildirdi. Enstitü o zamandan beri intihar istatistiklerini açıklamayı bırakmış olsa da, sayıların düşmediği varsayımı var.
Kötü ruh sağlığı da mali bir yük taşır. Depresyon, DSÖ tarafından dünya çapında engelliliğin önde gelen nedeni olarak tanımlanmıştır. Türkiye'de henüz hesaba katılmamış olsa da, ABD'de çalışan nüfusun yaklaşık %6'sını etkileyen depresyon, yılda 210 milyar dolarlık tıbbi maliyet ve üretkenlik kaybına neden oluyor.
Genel olarak, Türkler geçen yılı bir ‘felaket' olarak gördüler. Pazar araştırma şirketi Ipsos tarafından yapılan bir ankette, %83 gibi şaşırtıcı bir oran 2022'nin ülkeleri için kötü bir yıl olduğunu söylerken, %71 Türkiye'nin yanlış yöne gittiğini söyledi.
Yine de geleceğe dair umut var
Ve yine de, daha güneşli günlerin geleceğine dair umut var. Ipsos tarafından 2023'ün yeni biten yıldan daha iyi olup olmayacağı sorulduğunda, Türklerin %54'ü aynı fikirde.
Bu iyimserliğin devam etmesi için Türkiye için çok şeyin yolunda gitmesi gerekecek; ruh sağlığı hizmetlerinin iyileştirilmesi başlamak için iyi bir yerdir. Hükümetin sürdürülebilir ve işlevsel bir plana ihtiyacı var ve buna göre hareket etmek için güvenilir veriler toplaması gerekiyor.
Siyasi ve ekonomik alanların günlük hayatı dikte ettiği bir ülkede, zor durumda olanlara yardım etmek için iyi kaynaklara sahip bir ruh sağlığı sistemine ihtiyaç vardır.
Türkler her zaman karamsar değildir ama karamsar olanları suçlamak zordur. Hükümet evini ne kadar çabuk düzene sokarsa, hepimiz kötü günleri o kadar çabuk geride bırakabiliriz.
Alexandra De Cramer kimdir?
Alexandra de Cramer, İstanbul'da yaşayan bir gazetecidir. Milliyet Gazetesi Orta Doğu muhabiri olarak Beyrut'tan Arap Baharı haberlerini yaptı. Güncel olaylardan kültüre kadar uzanan çalışmaları Monocle, Courier Magazine, Maison Francaise ve Istanbul Art News'de yer aldı.
