Filibe ya da diğer adıyla Plovdiv, Bulgaristan'ın başkent Sofya'dan sonra en büyük ikinci şehri. Roma ve Osmanlı dönemi yapılarının yan yana durduğu, 2019'da da Avrupa Kültür Başkenti olan Plovdiv, BBC Travel tarafından kıtanın en sakin kenti seçildi. Hatta BBC Travel, Filibe için bu tanımı yaparken Filibelilerin de kullandığı "aylak" kelimesini tercih etti.
Büyük İskender'in babası 2. Filiip tarafından kurulan ve adını ondan alan Filibe günümüzde Avrupa'nın en sakin şehri olarak da tanımlanıyor. Edirne'nin fethinden hemen sonra Osmanlı hakimiyetine giren ve Türk mimarisinin çok güzel örneklerine ev sahipliği yapan Filibe'ye yakından bakalım.
Filibe ya da Bulgarcadaki adıyla Plovdiv, Bulgaristan'ın güneyinde Türklerin de yaşadığı bir şehir. Başkent Sofya'dan sonra Bulgaristan'ın en kalabalık ikinci kenti olan Filibe, ülkenin önemli bir sanat ve kültür merkezi.
Geçtiğimiz yılı Avrupa Kültür Başkenti olarak geçiren Filibe'de bu kapsamda çok sayıda etkinlik de gerçekleştirilmişti. Adını Büyük iskender'in babası Makedonya Kralı 2. Filip'ten alan Filibe, Avrupa'nın sürekli yaşanılan en eski bölgelerinden biri.
Bölgedeki ilk yaşam izleri yedi bin yıl öncesine kadar gitmekte. Roma döneminde de Balkanlardaki önemli bir kent olan Filibe, Edirne'nin fethinden hemen sonra 1361 yılında Osmanlı hakimiyetine girdi. Balkan Harbi'ne kadar da beş yüz yılı aşkın bir süre imparatorluk toprağı olarak kaldı.
Yüzlerce yıl önce Trak kabilelerinin yaşadığı ve o dönemde Pulpudeva olarak anılan ancak milâttan önce 342 yılında 2. Filip tarafından bugünkü yerinde bir kent olarak kurulan Filibe'de günümüzde en çok Osmanlı dönemi eserlerinin etkisi hissedilmektedir.
Bunun yanı sıra kentte milâttan sonra 1. yüzyılda Roma İmparatoru Titus Flavius Vespasianus döneminde inşa edilmiş bir amfitiyatro da günümüze kadar ulaşmıştır. Hatta, kentteki en eski ve görkemli yapılardan biri olma özelliği de taşımaktadır.
15. yüzyılda Osmanlı hakimiyeti döneminde yeniden imar edilen Filibe'ye Anadolu'dan çok sayıda Türk yerleştirilir. Bu sayede kent yeni bir kimlik kazanır ve Balkanlardaki en büyük Türk yerleşimlerinden biri haline gelir. Üstelik bu durum yüzyıllar boyunca devam eder.
Ancak önce Balkan Harbi, ardından da Bulgaristan'daki Jivkov rejiminin baskıları nedeniyle kentteki Türk nüfus büyük oranda Türkiye'ye göç eder. Günümüzde Filibe'de 16 bin dolayında Türkün yaşadığı tahmin edilmektedir.
Sokaklarında yürürken kültürel çeşitliğine tanıklık edeceğiniz Filibe'ye Türkiye'den de çok sayıda turist gelmekte. Bunların önemli bir bölümü de ataları Filibeli olan Türkiye vatandaşları.
Pek çoğu burada ailelerinin geçmişte yaşadığı ve hâlâ ayakta olan tarihi evleri de ziyaret eden Türkler kentin tarihi dokusuna hayran kalıyor. Filibe'nin eski şehir bölgesinde Osmanlı döneminde kalma çok sayıda sivil mimari eser bulunmakta.
Bunun yanı sıra Filibe'de Osmanlı döneminde inşa edilmiş ve günümüze kadar da ulaşabilen Cuma Camii gibi önemli yapılar da bulunmaktadır. Ne yazık ki 20. yüzyıl boyunca önce Bulgar Krallığı ardından da gelen Todor Jivkov'un yönetiminde pek çok Osmanlı eseri yıkıldı ya da kaderine terk edildi.
2019'da Avrupa Kültür Başkenti olan Filibe, bu dönemde kıta basınının da ilgisini çekmeyi başardı. Avrupa basınında geniş yer bulan Filibe'nin kent kültürü bu noktada medyanın en çok dikkat çeken yönlerinden biri oldu.
"Aylyak" yani aslında bildiğimiz "aylak" kelimesiyle kendilerini ifade eden kimi kent sakinlerinin yaşam tarzı BBC Travel'ın da dikkatinden kaçmamış.
Öyle ki kendine has, sakin ve yavaş tempolu bir gündelik rutine sahip olan kentte bu tavır bir yaşam biçimine dönüşmüş durumda. Trafiğin sakin aktığı, gürültünün hiç hoş karşılanmadığı Filibe'de insanlar koşturmacayı reddediyor.
Sakin bir hayatı benimseyen Filibelilerin bu yaşantısını gözlemleyen BBC Travel ekibi tarafından da yine kendilerinin de kullandığı şekilde "avare" olarak tanımlandı.
Kapana gibi kafelerin yoğun olduğu ve sadece yayalara açık olan bölgelerde günün önemli bölümü sosyalleşerek geçiren Filibelilerin bu yaşam tarzı yer yer İspanya ve İtalya'daki gündelik hayatla da benzerlik kuruluyor.
Pandemi nedeniyle şu anda sınırlar kapalı olsa da Filibe, gelecekte yeniden turistleri ağırlama konusunda oldukça hevesli. zira şehir, Bulgaristan'ın en önemli turizm rotalarından da biri olma özelliği taşıyor.
