1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması sonucunda bağımsızlığını elde eden ve toplam 33.846 kilometrelik bir alan üzerinde konumlanan Avrupa'nın en küçük ülkesi Moldova, bugünlerde çok tedirgin.
Ukrayna ile Rusya arasında yer alan Moldova, olası bir Rus saldırısı yüzünden diken üstünde.
Amerikan haber kanalı CNN'de, 'Rob Picheta' imzalı yayımlanan, “Moldova neden Putin'in sıradaki hedefi olabileceğinden korkuyor?" başlıklı analiz şöyle:
Rusya'nın ülkeyi Kremlin'in savaşına sürükleyebilecek bir darbenin zeminini hazırlamakla suçlandığı, Ukrayna'nın güneybatı sınırındaki küçük bir ülke olan Moldova'da gerilim tırmanıyor.
Moldova Devlet Başkanı Maia Sandu, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin benzer uyarılarını yineleyerek, Rusya'yı siyasi istikrarsızlık döneminde huzursuzluk çıkarmak için sivil kılığına girmiş “sabotajcıları” kullanmakla suçladı.
Bu arada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kiev'i Moskova'nın askeri dayanağının bulunduğu Moldova'daki Rusya yanlısı bir bölgeye kendi saldırısını planlamakla asılsız bir şekilde suçlayarak, Kırım tarzı bir ilhak için bahane yarattığına dair korkuları artırıyor.
ABD Başkanı Joe Biden, Rusya'nın işgalinin birinci yıl dönümü münasebetiyle geçen hafta Varşova'ya yaptığı gezi sırasında Başkan Sandu ile bir araya geldi.
Ziyaret davetini kabul ettiğine dair bir işaret olmamasına rağmen Beyaz Saray, Moldova'nın "egemenliği ve toprak bütünlüğüne" verdiği desteği yeniden teyit ettiğini söyledi.
İşte bilmeniz gerekenler. Moldova'da neler oluyor?
Bu ayın başlarında Zelenski, Ukrayna istihbaratının Rusya'nın Moldova'da zaten istikrarsız olan siyasi durumu daha da istikrarsızlaştırmaya yönelik bir planını ortaya çıkardığı konusunda Kişinev yönetimini uyardı.
Moldova Başbakanı Natalya Gavrilitsa, yükselen benzin fiyatları ve yüksek enflasyonun başını çektiği bir kriz döneminden kısa süre sonra istifa etmek zorunda kaldı.
Moldova'nın yeni başbakanı Dorin Recean da, hükümetin AB yanlısı politikasını sürdürdü, ancak o zamandan beri başkent Kişinev'de Moskova yanlısı bir siyasi parti tarafından desteklenen Rusya yanlısı protestolar düzenlendi.
Gerginliğin ortasında, Moldova Devlet Başkanı Maia Sandu, Rusya'nın durumdan yararlanmaya çalıştığı yönünde doğrudan bir suçlama yayınladı.
Sandu, “Sözde muhalefet" kılığına giren kişilerin "şiddetli eylemler" yoluyla Kişinev'de bir güç değişikliğini zorlamaya çalışacaklarını iddia etti.
Moldova'nın eski dışişleri bakan yardımcısı ve şimdi Kişinev merkezli Avrupa Politikaları ve Reformları Enstitüsü'nün Direktörü Iulian Groza, CNN'e verdiği demeçte, "Rusya'dan gelen bu tehditlerin ve bize karşı savaşı tırmandırma iştahının çok yüksek olduğu açık. Moldova, Ukrayna'dan sonra savaştan en çok etkilenen ülkedir. Hâlâ az gelişmiş bir ekonomiye sahip küçük bir ülkeyiz ve bu çok fazla baskı oluşturuyor” dedi.
Rusya ne planlıyor?
Moskova'nın masum olduğunu iddia etmesine rağmen, Moldova ile ilgili eylemleri, 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi ve geçen yıl Ukrayna'yı tam ölçekli işgali öncesinde yaptığı hamlelerle çarpıcı bir benzerlik taşıyor.
Reuters'e göre Salı günü Putin, Moldova'nın bağımsızlığını kısmen tanıyan 2012 tarihli bir dış politika kararnamesini iptal etti.
Ardından Perşembe günü, Rusya Savunma Bakanlığı Ukrayna'yı Moldova'nın Rusya yanlısı ayrılıkçı Transdinyester bölgesine karşı "yakın bir gelecekte" "silahlı bir provokasyon hazırlamakla" suçladı.
Bakanlığın suçlamasını destekleyecek hiçbir kanıt veya daha fazla ayrıntı sunulmadı ve bu suçlama Moldova tarafından çöpe atıldı.
Ancak bu iddia, Putin'in Rusların Donbas'ta (Moskova'nın 2014'ten beri ayrılıkçı militanları desteklediği Ukrayna'nın doğu kanadı) hedef alındığına dair benzer, asılsız iddialarda bulunmasından neredeyse tam bir yıl sonra, meşru müdafaa meselesi olarak Ukrayna'nın işgali Batılı liderleri alarma geçirdi.
Moldova Cumhuriyeti Avrupa Politikaları ve Reformları Enstitüsü (IPRE) Direktörü Lulian Groza, "Daha önce de böyleydi. Rusya'nın Moldova'daki bilgi alanını propaganda kullanarak keşfetmeye ve kullanmaya çalıştığını sürekli olarak gördük. Savaşla birlikte Rusya'nın daha önce kullandığı tüm bu araçlar çoğaldı ve yoğunlaştı. Gördüğümüz, Moldova'daki Rus siyasi vekillerinin yeniden faaliyete geçmesidir" dedi.
Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki geçen Pazar günü CBS'ye verdiği demeçte ise, "Moldova'da Rus kuvvetlerine ve Rus servislerine ait çok sayıda parmak izi görüyorum. Burası çok zayıf bir ülke ve hepimizin onlara yardım etmesi gerekiyor” dedi.
Rusya'nın Moldova'da neden bir dayanağı var?
Rusya'nın Moldova'daki çıkarlarının merkezinde, ülkenin doğu kanadı boyunca uzanan ve onlarca yıldır Rus birliklerini barındıran ayrılıkçı bir bölge olan Transdinyester var.
Dinyester Nehri'nin doğu kıyısında 1.300 mil karelik bir yerleşim bölgesi olan bölge, Soğuk Savaş'ın son yıllarında bir Rus askeri karakolunun bulunduğu yerdi. 1990 yılında kendisini bir Sovyet cumhuriyeti ilan etti ve Moldova'nın Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsız bir devlet olma veya Romanya ile birleşme girişimlerine karşı çıktı.
Ertesi yıl Moldova bağımsızlığını kazandığında, Rusya sözde bir “barış gücü” olarak Transdinyester'e hızla girdi ve oradaki Moskova yanlısı ayrılıkçıları desteklemek için asker gönderdi. Moldova güçleriyle, ayrılıkçı güçler arasında savaş çıktı ve çatışma 1992'de çıkmaza girdi. Transdinyester uluslararası alanda, Rusya tarafından bile tanınmadı, ancak Moldova güçleri onu fiilen ayrılıkçı bir devlet olarak bıraktı. Bu kuşatma, bölgeyi ve tahminen 500.000 sakinini belirsizliğe mahkûm etti ve Kişinev bugüne kadar bölge üzerinde neredeyse hiçbir kontrole sahip değil.
Moldova neden önemli?Moldova, doğu ile batı arasında bir kavşakta bulunan bir ülkedir. Hükümeti ve vatandaşlarının çoğu AB ile daha yakın ilişkiler istiyor ve ülke geçen yıl adaylık statüsü kazandı. Ama aynı zamanda, Moskova'nın hevesle kışkırtmaya çalıştığı ayrılıkçı bir fraksiyona da ev sahipliği yapıyor.
Rus füzelerinin bu ayın başları da dahil olmak üzere birkaç kez Moldova hava sahasına düşmesiyle, geçtiğimiz yıl Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin çevresinde bir parlama noktası oldu.
Moldova İçişleri Bakanlığı, geçen ay Ukrayna güçleri tarafından bir Rus füzesinin kentin kuzey kesimini vurması sonrasında Moldova'nın Naslavcea köyünde çok sayıda evin hasar gördüğünü söyledi.
Geçen Nisan ayında Transdinyester'de meydana gelen bir dizi patlama, Putin'in bölgeyi işgaline sürüklemek istediğine dair endişeleri artırdı.
Moldova'daki yetkililer ise Batı'yı, ülkelerinin Ukrayna'dan sonra Putin'in listesinde ilk sıradaki ülke olabileceği konusunda uyarıyorlar.
Moldova İçişleri Bakanlığı, geçen ay Ukrayna güçleri tarafından bir Rus füzesinin kentin kuzey kesimini vurması sonrasında Moldova'nın Naslavcea Köyü'nde çok sayıda evin hasar gördüğünü söyledi.
Geçen ay, Moldova Güvenlik Servisi Başkanı, Rusya'nın bu yıl içinde Moldova'nın doğusunda yeni bir saldırı başlatma riskinin "çok yüksek" olduğu konusunda uyardı. Moldova'nın NATO üyesi olmaması, onu Putin'in gündemine karşı daha savunmasız hale getiriyor.
Rusya, Ukrayna'nın güneyini merkez alan bir Bahar saldırısı başlatırsa, tekrar Odesa'ya doğru ilerlemeyi deneyebilir ve ardından Transdinyester ile bağlantı kurabilir. Rusya, esasen güney Ukrayna'yı içine alan ve NATO topraklarına birkaç santim daha yaklaşan bir kara köprüsü oluşturabilir.
