TIMETURK| HABER MERKEZİ

Avrupa ülkelerinin sömürgeci geçmişi ayaklarına bağ olmaya devam ederken, yaşlı kıta bugün bile geçmişiyle yüzleşmeyi başaramıyor. Dün iki Avrupa ülkesinden sömürgeci geçmişleriyle ilgili haberler geldi: Buna göre Hollanda sömürgecilikteki rolüne ilişkin özür dilerken, Belçika'daki partiler özür konusunda anlaşmaya varamadı.

HOLLANDA: SIĞIR GİBİ MUAMELE GÖRDÜLER

Hollanda Başbakanı Mark Rutte yaptığı konuşmada, “Hollanda'nın kölelik tarihindeki rolü genellikle çirkin, acı verici ve hatta düpedüz utanç vericidir. Sayısız insanın acı çekmesine neden olan bir suç sistemi olarak bugünün dünyasında yaşayan bizler, köleliğin kötülüklerini mümkün olan en açık ifadelerle kabul etmeli ve onu bir insanlık suçu olarak kınamalıyız” dedi. 1814'de köleleştirilmiş 600 binden fazla Afrikalı kadın, erkek ve çocuğun Hollandalı köle tüccarları tarafından içler acısı koşullarda Amerika kıtasına gönderildiğini ifade eden Rutte, “Ailelerinden koparıldılar ve insanlıkları ellerinden alındı. Sığır gibi nakledildiler ve muamele gördüler” dedi.

Köleleştirilen insan sayısının hayal edilemez olduğunu belirten Rutte, insanlara yaşatılan ıstırabın daha da hayal edilemez olduğunu vurguladı. Surinam'da köleliğini kaldırılmasından sonra bile insanların 10 yıl boyunda devlet gözetimi altında çalışmaya zorlandığını hatırlatan Rutte, “Uzun bir süre Hollanda'nın kölelik konusundaki rolünün geçmişte kaldığını, geride bıraktığımız bir şey olduğunu düşündüm. Ama yanılmışım. Yüzyıllarca süren baskı ve sömürünün etkisi bugün de devam ediyor” dedi.

Bugün hayatta olan hiç kimsenin kölelik için herhangi bir kişisel suçluluk taşımadığını ifade eden Rutte, fakat Hollanda devletinin köleleştirilenlere ve onların soyundan gelenlere yapılan muazzam acıların sorumluluğunu taşıdığını vurguladı. Rutte, “Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti ve temsilcileri köleliği mümkün kıldığını, teşvik etti ve bundan kazanç sağladı" ifadelerini kullanarak, “Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti adına insan metalaştırıldı, sömürüldü ve istismar edildi. İnsan onuru olabilecek en korkunç şekilde ihlal edildi” dedi.

RUTTE: HOLLANDA DEVLETİ ADINA ÖZÜR DİLERİM

Ülkesinin kölelikteki rolü nedeniyle Hollanda hükümeti adına özür dileyen Rutte, “Özür dilerim. Bugün, geçmişte dünyanın her yerinde bu eylemler sonucunda acı çeken köleleştirilmiş insanlardan, onların kızlarından, oğullarından ve tüm torunlarından Hollanda hükümeti adına, Hollanda devletinin geçmiş eylemleri için özür dilerim” dedi.

“Sadece bir geçmişi paylaşmıyoruz, bir geleceği de paylaşıyoruz. Yani bu özürle nokta koymuyoruz, virgül atıyoruz” ifadelerini kullanan Rutte, özür için Hollanda hükümetinin Surinam'ın yanı sıra değişen derecelerde özerkliğe sahip Hollanda'nın bir parçası olan Karayipler'deki Curacao, Sint Maarten, Aruba, Bonaire, Saba ve Sint Eustatius adalarına da temsilciler gönderileceğini belirtti. Sint Maarten Başbakanı Silveria Jacobs, geçen hafta danışma komitesi tarafından tartışılmadan bir özrü kabul etmeyeceğini ifade etmişti.

BELÇİKA'DA SİYASİ PARTİLER ANLAŞAMADI

Belçika'da ise siyasi partiler, ülkenin sömürge geçmişinden dolayı özür dilemesini tavsiye eden teklif üzerinde anlaşamadı. Ülkenin sömürge geçmişiyle yüzleşmesi ve özür dilemesi konusunda 2 yıldan uzun süredir devam eden çalışmalarda sona gelindi.

ABD'de 2020'de başlayan ve Avrupa'ya sıçrayan ırkçılık karşıtı gösterilerden sonra kurulan parlamento komisyonu, ırkçılıkla mücadele ve ülkenin sömürge geçmişiyle ilgili 2 yılda 300'den fazla toplantı yaptı, iki uzman raporu hazırlattı ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ruanda ve Burundi gibi ülkelere misyonlar gönderdi.

Ancak bu çalışmalar sonunda hazırlanan teklifler bugünkü meclis komisyonu toplantısında kabul görmedi.Ülkenin siyasi partilerinden Liberaller ve Hristiyan Demokratlar, teklifin özellikle özür içeren kısmına karşı çıkarak komisyon oturumunu terk etti. Bu iki partinin milletvekilleri oturumu terk edince oylama için gerekli çoğunluk sağlanamadı.

Belçika'nın sömürge geçmişiyle yüzleşmesi için hazırlanan 128 maddelik teklif, bir anma günü ve sömürge geçmişi yılı ilan edilmesi, özellikle "hayvanat bahçesinde sergilenir gibi halka sergilenen siyahiler" gibi sömürge geçmişi mağdurları için anıt dikilmesi, arşivlerin taranması ve sınıflandırılması, bu konuda çalışmalara burs sağlanması, ırkçılık karşıtı ulusal eylem planı oluşturulması gibi başlıkları içeriyordu.

Belçika'daki 7 partili koalisyon hükümetinde özür ve tazminat gibi konularda anlaşmazlık bulunuyor. Özür konusunu gündeme getiren Yeşiller Partisi, Kongo, Ruanda ve Burundi halkından özür dilenmesini, sembolik tazminatlar için harekete geçilmesini istiyor. Yeşiller Partisi, bunun yasal bir bağlayıcılığı olmayacağını, dolayısıyla mali tazminat yolunu açmayacağını savunuyor.

AVRUPA'NIN SÖMÜRGECİ TARİHİ

1096-1099 tarihleri arasında Müslüman dünyaya karşı ilk Haçlı seferlerini düzenleyen Avrupa, ilerleyen yüzyıllarda dünyanın bir çok kısmında sömürge kolonileri oluşturdu. 14 ve 15. Yüzyıllardan başlamak üzere Hollanda, Portekiz, İspanya, Fransa ve İngiltere sömürgecilik faaliyetlerinde bulundu. Bu kapsamda Avrupa'da Belçika gibi az sayıda sömürgesi olan ülkeler bile Kongo'daki gibi facia niteliğinde suçlara imza attı. Sömürge coğrafyaları ise ağırlıklı olarak Hindistan ve Asya toprakları, neredeyse tüm Afrika kıtası ve Latin Amerika ülkeleri oldu.