İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında enerji alanında Süveyş Kanalı pahasına art arda imzalanan anlaşmalar, Mısır'ın enerjiyi Orta Doğu'daki kaynaklardan Avrupa pazarına ulaştıran bir bağlantı noktası olma hayalini yavaş yavaş yok ediyor.
BAE ve İsrail arasındaki normalleşme anlaşmasının üzerinden sadece bir buçuk ay geçmesine rağmen iki ülkenin şimdiye kadar imzaladığı ekonomik anlaşmaların öne çıkanlarından biri de enerji sektöründe "ortak strateji geliştirme" anlaşması oldu.
BAE Altyapı ve Enerji Bakanı Suheyl el-Mezrui ile İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, eylül ayında video konferans yoluyla düzenledikleri toplantıda, iki ülke arasında başta yenilenebilir enerji olmak üzere enerji alanında iş birliği konusunu ele aldı.
İsrail ile BAE, iki kutbunu Mısır ve İsrail'in oluşturduğu bölgedeki enerji ittifaklarını alt üst edecek bir planı ortaya koymak için yenilenebilir enerji alanında iş birliğinin ötesine geçti. Bunlar, Türkiye'nin topraklarından Avrupa'ya gaz nakli projelerinde istikrarlı bir şekilde ilerlediği bir zamanda meydana geliyor.
Ekim ayının başında ABD, BAE ve İsrail, enerji alanında ortak strateji geliştirme konusunda anlaştı. Bu anlaşma, Asya ve Orta Doğu'dan Avrupa'ya gaz ve petrolün nakli konusunda altyapıyı geliştirmeyi de kapsıyor.
Eilat Aşkelon Boru Hattı
Anlaşmayı uygulamaya başlamak için halihazırda mevcut olan altyapının bileşenlerinden biri, Kızıldeniz kıyısındaki Eilat limanı ile Akdeniz kıyısındaki Aşkelon terminali arasındaki Eilat Aşkelon Boru Hattı.
ABD merkezli "Foreign Policy" dergisinde, İsrail'in 1960'lı yıllarda İran'la gizlice inşa ettiği boru hattını BAE ile yaptığı anlaşmayla güçlendirerek, bölgedeki enerji ticareti ve petrol politikasında daha büyük bir rol oynamaya başlayacağı değerlendirmesi yapıldı.
BAE ile İsrail arasında imzalanan anlaşmanın ardından İsrail'e ait Asya-Avrupa Boru Hattı Şirketi (EAPC) ile BAE'ye ait MED-RED Land Bridge Körfez ülkeleri arasında ham petrol taşımacılığı alanında iş birliği için mutabakat zaptı imzaladı.
Bu mutabakat zaptıyla, Körfez ülkelerindeki petrolü Avrupa piyasasına nakletmek için yeni ve mevcut altyapıyı geliştirmek amaçlanıyor. Eilat Aşkelon Boru Hattı'nın uzunluğu 254 kilometre, doğal gaz için 42 ve petrol için 12 inç çapında iki ayrı hat bulunuyor.
Günde 1,2 milyon varillik ihracat kapasitesi olan hat, tersine çevrilebilir pompalar sayesinde Eilat ve Aşkelon limanları arasında karşılıklı petrol taşınmasına imkan veriyor.
Aşkelon Limanı'nda 2,3 milyon varil kapasiteli petrol deposu bulunuyor. Ayrıca 300 bin ton ham petrol taşıyan tankerleri karşılayabiliyor, bu da Süveyş Kanalı'nın kapasitesinden daha fazla.
BAE-İsrail anlaşması Süveyş Kanalı'nı da vurdu
İsrail kurulduğu 1948 yılından bu yana, Mısır için turizmden sonra ikinci en büyük döviz kaynağı ve dünyadaki en önemli petrol koridorlarından biri olan Süveyş Kanalı'na alternatif düşünmeyi bırakmadı.
Hidiv İsmail döneminde 1869 yılında törenle açılan 193 kilometre uzunluğundaki Süveyş Kanalı'nda, 2015'de Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi döneminde çift yönlü ulaşım ile daha büyük gemilerin geçişine imkan sağlamak amacıyla, 72 kilometre uzunluğunda, maliyeti yaklaşık 4 milyar dolar olan paralel bir kanal açıldı.
Bununla Süveyş Kanalı gelirinin yüzde 250 artırılması amaçlanmasına rağmen, geçen haziran ayında sona eren 2019/2020 mali yılında gelirler 32 milyon dolar azalarak 5,72 milyar dolara geriledi.
"Foreign Policy" dergisine göre, İsrail ve BAE anlaşmasının ardından Eilat Aşkelon Boru Hattı'nın işletilmesiyle Süveyş Kanalı'ndaki ticaret hareketinin yüzde 17'den fazla azalması bekleniyor.
Gelecekteki projeler
İsrail raporları iki aydır, Suudi Arabistan ve Ürdün üzerinden İsrail limanlarına petrol ve doğal gaz taşımak için bir boru hattı ağı inşa etmek gibi BAE-İsrail anlaşmasının sağlayacağı başka enerji projelerinden bahsediyor.
BAE'nin gümrük işletmeleri konusunda en büyük şirketi olan DP World'den yapılan yazılı açıklamaya göre, İsrail hükümetiyle Doğu Akdeniz'in en önemli limanlarından biri olan Hayfa Limanı'nın BAE yatırımıyla geliştirilmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Bu proje, petrol ve doğal gazın Körfez ve Doğu Akdeniz'den Avrupa'ya taşınmasının en iyi ve en ucuz alternatifi.
İsrail, Doğu Akdeniz'de doğal gaz keşfettiğinden beri, Avrupa'ya ihracatının önündeki en önemli engel nakliye konusu oldu. Uzmanlar, siyasi nedenlerle Yunanistan, Rum yönetimi ve İsrail'in üzerinde anlaşmaya vardığı EastMed'in (Doğu Akdeniz Doğal Gaz Boru Hattı Projesi) inşaasının uygulanabilirliğini sorguluyor. Özellikle Türkiye-Libya deniz yetki alanı anlaşmasının ardından bu boru hattının yapımı için Türkiye'nin onayının gerektiğini vurguluyor.
