Jonathan Amos/ BBC Bilim Muhabiri
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gezegenin hava durumunu ve iklimi üzerinde çalışmalar yapmak için Mars'a bir uydu yollamaya hazırlanıyor.
1,3 tonluk Hope (Umut) adı verilen uydu, Japonya'nın Tanegaşima uzay üssünden bir H-2A roketiyle fırlatılacak.
Uydu, 500 milyon kilometrelik yolculuk sonunda, Şubat 2021'de BAE'nin kuruluşunun 50. yıldönümünde Mars'a ulaşabilir.
Fırlatmanın, Perşembe günü Türkiye saatiyle 22:43'te yapılması planlanıyor.
Uydunun Çarşamba günü fırlatılması planlanıyordu, ancak kötü hava koşulları tahmini nedeniyle ertelendi.
Hope, bu ay Mars'a gönderilecek üç araçtan biri. Hem ABD hem de Çin'in Mars'ın yüzeyinde dolaşacak araçlarındaki hazırlıklarda son aşamaya gelindi.
Hope uydusunun yapımı altı yıl sürdü.
BAE neden Mars'a gidiyor?
BAE'nin uzay aracı tasarlamak ve üretmekteki deneyimi sınırlı. Ancak yine de ABD, Rusya, Avrupa ve Hindistan'ın başarıyla gerçekleştirdiği bi şeyi deniyorlar. Bu da BAE'nin bu konudaki arzusunu gösteriyor.
Amerikalı uzmanların yetiştirdiği mühendisler, sadece altı yıl içinde karmaşık bir uydu geliştirdiler. Ve uydu Mars'a gittiğinde, gezegenin atmosferiyle ilgili yeni bilgiler sağlayacak.
Uzmanlar, özellikle Mars'ın havasını ve suyunun çok büyük bir bölümünü nasıl kaybettiği konusundaki bilgilerimizi geliştirebileceğini söylüyor.
Hope, ilham verecek bir araç olaraak görülüyor. BAE'deki ve Arap dünyasındaki daha çok sayıda gencin okulda ve yüksek öğrenimde bilimi seçmelerini sağlaması umuluyor.
Uydu aynı zamanda BAE hükümetinin, petrol ve doğalgaza bağımlılıktan kurtulmak ve ülkeyi bilgi temeli bir ekonomiye doğru yöneltmek için giriştikleri çok sayıda projeden biri.
Ancak Mars'ta riskler büyük. Kızıl Gezegen'e yollanan uzay araçlarının yarısı başarısız oluyor.
Hope'un proje direktörü Umran Şerif tehlikelerin farkında ancak ülkesinin bunu denemekte haklı olduğunu söylüyor.
BBC'ye konuşan Şerif "Bu bir araştırma geliştirme misyonu ve evet, başarısızlık da bir ihtimal. Ama ülke olarak ilerlemekte başarısız olma şanmız yok. Burada önemli olan, BAE'nin bu misyondan kazandığı kapasite ve kabiliyet ve ülkeye getirdiği bilgi birikimi" dedi.
Hope uydusu, Mars'ın atmosferini inceleyecek.
BAE bunu yapmayı nasıl başardı?
BAE hükümeti proje ekibine, büyük, yabancı bir şirketten uzay aracı satın alamadığını ve uyduyu kendilerinin yapmaları gerektiğini söyledi.
Bu da, gerekli deneyime sahip Amerikan üniversitleriyle ortaklık yapmak anlamına geliyordu. BAE'li ve Amerikalı mühendisler ve bilim insanları, uydu sistemlerini ve gezegen üzerinde çalışacak üç cihazı tasarlamak ve yapmak için birlikte çalıştı.
Uydunun büyük kısmı Colorado Üniversitesi'nin Atmosfer ve Uzay Fiziği Laboratuvarı'nda (LASP) yapılırken, işin kayda değer bir bölümü de Dubai'deki Muhammed Bin Raşid Uzay Merkezi'nde (MBRSC) gerçekleştirildi.
LASP Kıdemli Sistem Mühendisi Brett Landin, BAE'nin bir sonraki uzay misyonunu kendi başına yapmak adına çok iyi bir noktada olduğunu söylüyor.
"Birine bisiklet sürmeyi anlatmayı düşünün, bisikleti kendiniz sürene kadar nasıl olduğunu gerçekten anlayamazsınız. Uzay araçları da böyle. Size bir uzay aracına yakıt koyma sürecini verebilirim, ancak koruyucu kıyafeti üzerinize giyip, 800 kiloluk çok dengesiz roket yakıtını depolardan uzay aracına koyana dek, gerçekten nasıl olduğunu anlayamazsınız.
"İtici güç mühendisleri bunu yaptı ve bir sonraki sefere uzay aracı yaptıklarında, nasıl yapacaklarını artık biliyorlar"
Yüzey özellikleri, Mars'ta bir zamanlar bol akarsu bulunduğunu gösteriyor.
Hope, Mars'ta ne tür bilimsel veriler toplayacak?
BAE'liler "ben de" bilimi yapmak istemediler, yani Kızıl Gezegen'e gidip, başkalarının yaptığı ölçümleri tekrar yapmak istemediler. Bu nedenle NASA'nın Mars Keşif Programı Analiz Grubu'na (MEPAG) gidip, BAE uydusunun mevcut bilgilere neler katabebileceğini sordular.
Hope'un amaçları MEPAG'ın tasviyeleriyle şekillendi. BAE uydusu bir yandan enerjinin, yukarıdan aşağı, günün her saati ve yılın her mevsimi atmosferde nasıl dolaştığı üzerine çalışacak.
Diğer yandan da Mars'ta dolaşan ve atmoserin ısısında büyük rol tozun davranışlarını inceleyecek.
Aynı zamanda, atmosferin en yüksek noktasında nötr hidrojen ve oksijen atomlarının davranışlarını takip edecek. Bu atomların, güneşten kopan enerji partiküllerinin Mars'ın atmosferini erozyona uğratmasında rol oynadığı şüpheleri var.
Bu da, geçmişte su bulunduğ açık olan gezegende, neden şimdi olmadığını açıklayabilir.
Hope, bu bilgileri toplayabilmek için gezegenden 22 ila 44 bin kilometre uzaklıkta, bir yörüngeye oturtulacak.
Sarah El Emiri kimdir?
El Emiri Hope'un bilim ekibi başkanı BAE'nin ileri bilimlerden sorumlu bakanı ve birçok açıdan misyonun görünen yüzü.
MBRSC'de ilk olarak yazılım mühendisi olarak çalışmaya başladı ve şimdi uzay tutkusunu yaymaya çalışıyor.
Hope projesinde çalışanların yüzde 34'ü kadın.
Ancak Bakan "Ama en önemlisi, misyonun lider kadrosunda, Umran'ın altındaki tüm proje müdürü yardımcısı konumlarındaki cinsiyet eşitliği" diyor.
Kaynak: BBC
