Irak güvenlik güçleri, Kerkük'te başlattığı operasyonlardan sonra gözler tekrar petrol zengini Kerkük'e çevrildi. 3 yıldır peşmergenin elinde olan kent, Irak'ta statüsü tartışmalı noktalar arasında yer alıyor.
Kuzey Irak'taki bağımsızlık referandumunda sandığın kurulduğu noktalardan biri de Kerkük'tü. IŞİD'in bölgeyi ele geçirmek için saldırıya geçmesinin ardından Kerkük'teki Iraklı askerler bölgeyi terk etmiş, Irak Ordusu'nun çekilmesinin ardından kentin güvenliği peşmergeye geçmişti. Kent o tarihten beri fiilen Kürt güçlerin kontrolünde.
MİSAK-I MİLİ VE KERKÜK
2013 yılları arasında Türkiye'nin, "Irak'ın toprak bütünlüğü" sağlanması şartı ile Misak-ı Milli sınırlarından vazgeçtiği 1926 anlaşmasındaki "toprak bütünlüğünün bozulması" şartına dayanarak Kerkük ve Musul'a girme hakkı gündeme geldi.
Türkiye'nin Musul ve Kerkük üzerindeki haklarıyla gündeme gelen Misak-ı Milli haritası ilk kez o yıllarda gazete manşetlerinde yer almıştı.
Milli Yemin anlamına gelen Misak-ı Milli, Osmanlı Mebusan Meclisi'nin 28 Ocak 1920'deki gizli oturumunda kabul edildi, 18 Şubat günlü oturumda Edirne Mebusu Şeref Bey'in önergesiyle tüm dünyaya ilan edildi.
Sınırın nereden geçeceği, şehir, dağ ve tepe adları sayılarak belirtilmeyen Misak-ı Milli haritası ilkesel olarak tanımlandı. Bu haritada Arap çoğunluğun bulunduğu yerler Mısak-ı Milli sınırlarının dışında kaldı.
MUSTAFA KEMAL'İN MİSAK-I MİLLİ TARİFİ
Mustafa Kemal Paşa, ilk defa 1 Mayıs 1920'deki Meclis konuşmasında ve son defa 30 Ocak 1923 tarihli açıklamasında olmak üzere, çeşitli beyanlarında Musul vilayetini dahil ederek Misak-ı Milli sınırlarını tanımladı:
"Bu hudut İskenderun körfezinin güneyinden, Antakya'dan, Halep ile Katma istasyonu arasında Carablus köprüsünün güneyinde Fırat nehrine ulaşır. Oradan Deyrizor'a iner, oradan doğuya uzatılarak Musul, Kerkük ve Süleymaniye'yi içine alır."
HARİTA TÜRKLER İÇİN DE KÜRTLER İÇİN DE ÖNEMLİ
Türkiye'de yıllardan beri var olan Kerkük hissiyatı, Kürtlerde de "Türk - Kürt federasyonunun" bir parçası olarak mevcut. Mustafa Kemal Paşa, Misak-ı Milli sınırlarını tanımlarken "bu hudut ordumuz tarafından silahla müdafaa olunduğu gibi aynı zamanda Türk ve Kürt unsurlarıyla meskun vatan parçasıdır" diye konuşmuştu. Mustafa Kemal'in bu sözlerinden hareketle, Kerkük ve Musul hassasiyeti Türkler'de olduğu gibi Kürtler'de içinde önemli.
PETROL ZENGİNİ KERKÜK
Irak'ın en zengin petrol yataklarından bir kısmı Kerkük'te bulunuyor. Büyük bir ekonomik gücü elinde tutan Kerkük, Irak'taki petrol üretiminin yaklaşık yüzde 40'ını sağlıyor.
Günde 600 bin varil petrol üreten K. Irak'ın petrol üretiminin 250 bin varili Kerkük vilayetindeki petrol arazilerinden gidiyor.
2003 yılından bu yana demografik yapısında büyük değişimin yaşandığı ve 14 yıl içerisinde sistematik göç sonucu nüfusunun çoğunluğunu Kürtlerin oluşturmaya başladığı kentte, Türkmenler ve Araplar da yaşıyor. Tüm grupların üzerinde hak talep ettiği Kerkük, farklı etnik yapısı nedeniyle Irak'ta statüsü tartışmalı kentler arasında yer alıyor. Irak'ta ABD işgali sonrası yazılan anayasa, Kerkük'ün statüsüne ilişkin kararın 2007 yılında yapılacak bir referandumla alınmasını öngörüyordu. Ancak bu referandum, 10 yıldır düzenlenmedi.
TÜRKİYE'NİN KERKÜK KONUSUNA YAKLAŞIMI
Kerkük, kentte yaşayan Türkmen nüfus nedeniyle Türkiye'nin bölgede yakından izlediği kentler arasında yer alıyor. Türkiye, Kürtlerin Kerkük üzerinde hak talep etmesine net bir dille karşı çıkıyor. Cumhurbaşkan Recep Tayyip Erdoğan, bağımsızlık referandumu sonrası yaptığı açıklamada, "İyi biliyoruz ki Kürtlerin orada hiç bir hukuku yok. Onlar aslında şu anda orada işgalci konumundalar. Atılması gereken adımlar neyse atılacak. Kerkük için de atacağız, Musul için de atacağız. Biz oralarda yaşayanların, oraların gerçek sahiplerinin yanında olacağız" demişti.
Kerkük'teki resmi kurumlara, IKBY bayrağının asılması da Türkiye'nin tepkisiyle toplamıştı. Erdoğan bu hamleyi "Kerkük Kürtlerindir safsatasına Türkiye olarak biz asla uymuyoruz. Böyle bir iddianın içine girmeyin onun bedeli de ağır olur" sözleriyle eleştirmişti.
Türkiye'nin Kerkük'teki gelişmeleri yakından izlemesinin bir diğer nedeni ise PKK'nın Kerkük'teki varlığı. PKK'nın Kerkük'teki bürolarında ve çeşitli tesislerinde 400 civarında PKK'lı olduğu belirtiliyor. Kerkük genelindeki PKK'lıların sayısının son dönemde artarak, 700'e ulaştığı aktarılıyor.
KERKÜK'TE SON DURUM
Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı girdiği Kerkük'te ilerlemeye devam ediyor. Bu kapsamda Kerkük Havaalanı ve Tuzhurmatu Irak Ordusu'nun eline geçerken, Talabani Peşmergeleri geri çekildi. Erbil'den aynı oranda KDP Peşmergeleri Kerkük'e gelirken, Talabani Peşmergelerinin çekildiği şehir içi mevzilerine PKK yerleşti.
PKK'NIN ŞEHRE GİRMESİNİN SEBEBİ
Ayrıca KYB Peşmergeleri ve KDP Peşmergeleri arasında yaşanan güven sorunu sebebiyle Barzani'nin, KYB Peşmergeleri'nin çekilme ihtimalini her daim değerlendirdiği yorumları da yapılıyordu. Zira bugün de KYB Peşmergeleri'nin çekildiği bölgelere, şehir içi mevzilerine ilk yerleşen unsurlar PKK'lılar oldu.