Brüksel çok hareketli bir haftayı geride bıraktı. İngiltere'nin AB üyeliğinden ayrılmasıyla (Brexit) ilgili müzakerelerin açılışıyla başlayan hafta, AB liderler zirvesiyle kapandı. Brüksel'de haftanın gündemini, Brexit ile liderler zirvesinde ele alınan özellikle göç ve güvenlik konusundaki yeni kararlar oluşturdu. Ancak Brüksel'de resmi gündemlerde çok görünmese de gayrıresmi gündemin en üst sıralarında, Türkiye'de demokrasi ve insan haklarının durumuna yönelik kaygıların artmasının ardından ilişkilerin geleceği yer aldı. Bununla bağlantılı olarak da Brexit sonrası İngiltere için, Türkiye'nin Gümrük Birliği'ne benzer bir ilişki türünün gündeme gelip gelmeyeceği ya da İngiltere için bulunacak formülün Türkiye'ye uyarlanıp uyarlanamayacağına yönelik tartışmalar başladı. Zira İngiltere, AB'den ayrılmasının ardından bir serbest ticaret anlaşması yapmak istiyor. Ancak AB, bu anlaşmanın, İngiltere'nin Birlik'in rekabet normlarına uymadan Ortak Pazar'a erişiminin yolunu açarak haksız rekabete neden olmasından endişe ediyor. Bu nedenle de AB'ye üye olmadan, Ortak Pazar'a üye olan Norveç formülünün Brüksel'de pek destekçisi bulunmuyor. Bu da gözleri durumu daha farklı olan Türkiye'ye çeviriyor. AB'ye üye olmadan Gümrük Birliği'ne üye olan Türkiye'ninkine benzer bir formülün İngiltere'ye uyarlanıp uyarlanamayacağı sorusu Brüksel'de yüksek sesle dillendirilmeye başlandı.
BBC Türkçe'nin haberine göre AB Diplomatları, İngiltere'nin serbest ticaret anlaşması yapmak istiğini, ancak Ortak Pazar'a üye olmadan erişimle doğabilecek rekabetle ilgili kaygılardan dolayı, Türkiye ile yapılmış olan Gümrük Birliği'nin bir çeşidinin uyarlanmasının gündeme gelebileceğini söylüyor. Zira uzmanlar mevcut Gümrük Birliği'nin günün koşullarını karşılamadığını güncellenmesinin nasıl olacağının beklenmesi gerektiğini belirterek aynısı omasa da mevcut modelin önümüzdeki aylarda gündeme gelebileceğini ifade ediyor. Öte yandan Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği şu anda sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerini kapsıyor. Türkiye, kapsamının zaman içerisinde yavaş yavaş hizmetlerin serbest dolaşımı ve tarım ürünleri gibi farklı alanlara da genişletilmesini istiyor.
27 ÜLKE GELECEĞİNE ODAKLANMALI
Brüksel'deki zirvenin ardından Almanya Başkanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron basın toplantısı düzenledi. Merkel zirvenin ‘yeni bir geleceğe güven ruhu ortaya koyduğunu' belirterek İngiltere'nin AB'den ayrılmasından sonra geri kalan 27 üyenin kendi geleceklerine odaklanmaları gerektiğini söyledi. Almanya Başbakanı, zirvenin dünya üzerinde korumacılık eğilimlerinin arttığı bir dönemde net bir biçimde özgür, fakat kurallara bağlı ticaret anlayışına ve Paris İklim Anlaşması'na bağlı kalma yönünde görüş belirttiğini de vurguladı. Macron ise “Almanya ile Fransa'ya uygun olmayan, Avrupa açısından da bir çözüm olamaz” dedi. Macron iki komşu ülke arasındaki birlikteliğin Avrupa'nın ilerlemesi için gerekli bir ön şart olduğunu da belirtti.
TARAFLAR BU FORMÜLE TEMKİNLİ
Gümrük Birliği formülünün geleceğiyle ilgili Türkiye ile AB arasında başlaması beklenen görüşmelerin sonucu takip edilirken, Brexit görüşmelerinde ilişkilerin geleceğine dair formülün Türkiye'ye uyarlanma ihtimali ise en azından şu aşamada daha az kabul gören bir seçenek olarak belirtiyor. Bunun temel nedeni de katılım müzakerelerinde yaşanan sıkıntılara rağmen, ne Türkiye'nin ne de AB'nin üyelik dışı bir alternatifi gündeme getirmek istemesi. Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Kati Piri, Brexit ile Türkiye üyelik sürecinin birbirini doğrudan etkilemeyeceğini savundu. Piri ayrıca, Türkiye'nin katılım müzakereleri yürüten bir aday ülke olduğunun, İngiltere'nin ise AB'nin ilk eski üyesi olmaya hazırlandığının altını çizdi. Türkiye'nin AB Daimi Temsilcisi Büyükelçi Faruk Kaymakcı da ikili ticaret konusunda yeni adım atması gerekeceğini söyledi.
