ABD, Afganistan'dan çekilme sürecini hızlandırarak önümüzdeki ay sonunda tamamlamayı hedeflerken, Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre Taliban saldırıları nedeniyle yılbaşından bu yana 223 bin Afgan evlerini terk etmek zorunda kaldı, bu sayı sadece geçen hafta 56 binin üzerindeydi. Taliban alan kazandıkça, Suriye'den sonra en çok mülteci üreten ikinci ülke olan Afganistan'dan yeni bir göç dalgası başlaması bekleniyor. Ancak bu kez öncekilerden farklı olarak eğitimli ve şehirli kesim de yollara düşmenin hazırlığında.
TALİBAN'DAN KORKUYORLAR
Hürriyet'e konuşan İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM) Başkanı Metin Çorabatır'ın verdiği bilgiye göre, Taliban'ın zaferi halinde cezalandırılmaktan korkan memurlar, bir süredir Türkiye'ye gelmenin yollarını arıyor. Düzensiz göç yöntemlerine başvurmak yerine sağlık turizmi, konut alımı, eğitim gibi alternatifleri deneyen bu kişilerden çok azı şu ana dek vize alabilmiş. “Afganistan'da Kabil hükümetinin dayanamayacağı endişesi var ve bu durum insanları göç etmeye itiyor. Bunlar arasında Kabil hükümetinin memurları, öğrenciler, yüksek düzeyli çalışanlar da var” diyen Çorabatır, bu kişilerin geçmiş yıllardaki örneklerde olduğu gibi ülkeleri karayoluyla aşarak Türkiye ve oradan da Avrupa'ya gitmeyi denemek yerine, bir şekilde vize alarak Türkiye'de güvenli bir gelecek kurmak istediklerini söylüyor. Özellikle sağlık ve eğitim turizmine yönelik ciddi bir ilgi olduğunu anlatan Çorabatır, ancak Türkiye'nin Afganistan'dan yapılan başvurulara çoğunlukla olumsuz yanıt verdiğini belirtiyor.
GÖNÜLLÜ DÖNÜŞE İLGİ YOK
Öte yandan Afganistan'da bozulan güvenlik durumu, Türkiye'nin son bir yıldır uygulamaya başladığı “gönüllü” geri gönderme programını da olumsuz etkiliyor. Kayıtsız göçmenleri vakaya göre değişen miktarlarda para karşılığında geri göndermeyi amaçlayan programa ilgi yok.
TALİBAN: ÜLKENİN YÜZDE 85'İ KONTROLÜMÜZ ALTINDA
Moskova'da basın toplantısı düzenleyen Taliban yetkilisi Şahabuddin Dilaver, “Afganistan bölgesinin yüzde 85'i şu an bizim kontrolümüzde. Buna ülkenin 398 bölgesinin 250'si dahil” dedi. Taliban heyeti, “Kabil'deki hükümet ile ateşkesi görüşüyoruz, Doha'daki görüşmeler başarılı olursa saldırılarımızı durduracağız” açıklamasını da yaptı. Rusya Dışişleri Sözcüsü Maria Zakharova ise Taliban'ın Tacikistan sınırının 3'te 2'sini kontrol ettiği bilgisini verdi. İran ile en büyük sınır kapısı olan İslamkale de Taliban kontrolünde.
GÜNDE 1000 AFGAN TÜRKİYE'YE GEÇİYOR
TALİBAN'ın nüfuz alanı genişledikçe Afganistan'dan İran ve Pakistan yönüne göç dalgası başlarken, Afganların İran'dan sonraki ikinci durağı ise Türkiye. ABD'nin Afganistan'dan çekilmeyi hızlandırmasıyla Türkiye'ye yönelik Afgan göçünde gözle görülür artış oldu. Güvenlik birimlerinden alınan bilgiye göre, günde 500 ile 1000 arasında Afganın yasadışı yollardan Türkiye'ye geçiş yaptığı öğrenildi. İran üzerinden Türkiye'ye ulaşan Afganların çoğu 16 ile 25 yaşları arasında erkeklerden oluştuğu, bir aylık yaya olarak yaptıkları yolcuğun ardından Türkiye'ye geldikleri kaydedildi. Suriyelilerden sonra Türkiye'de 500 bini aşan sayı ile en çok Afgan göçmen-sığınmacı bulunuyor. Resmi rakamlara göre, 2020 yılında sadece Van üzerinden Türkiye'ye giriş yaparken yakalanan sığınmacı sayısı 500 bin oldu. Yakalanan Afganlar başta Erzurum olmak üzere çevre illerdeki geri gönderme merkezlerine alınıyor, buradan da Erzurum, Ağrı, Gaziantep ve İzmir'den Kabil'e düzenlenen seferlerle ülkelerine geri gönderiliyor.
Fevzi KIZILKOYUN-Hürriyet