İsrail gazetesi Haaretz'de, Zvi Bar'el'in kaleme aldığı, “ABD ve Türkiye İdlib'te tartışırken, Suriye'nin vahşi güneyi yeniden doğuyor” başlıklı makalesinde, Suriye'nin güneyinde ateşkes ilen edilen Dara'da ve kuzeyinde İdlib'te yaşanan son gelişmeler ile Türkiye ve ABD arasında gerçekleştirilen, ‘Güvenli Bölge' görüşmeleri ele alınıyor.
Makalenin tercümesi söyle:
Suriye'nin güneyindeki ateşkesin başlamasından bu yana bir yıldan biraz daha uzun bir süre geçti. Rus polisi sınırın yakınında devriye geziyor, Suriye rejim kuvvetleri Dara şehrine yayıldı. İranlı milisler ile Hizbullah savaşçıları görevlerini yerine getirdiler.
Statüko, yerel halkın normal hayatlar yaşamasına izin veriyor. Ancak son haftalarda ve özellikle Temmuz ayının sonundan bu yana, Suriye'deki medya ve insan hakları grupları yerel milislerle rejim yanlısı ve İran yanlısı güçler arasında şiddetli çatışmalar olduğunu bildirdi.
Gruba göre, eyaletteki zayiat rakamlarını belgeleyen Dara Şehitler Belgelendirme Ofisi, ateşkesin yürürlüğe girmesinden bu yana en az 12 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca, isyancıların infazları, sivillerin kaçırılması ve rejimin hapishanelerinde işkence yapıldığına dair haberler de var. Milisler, sık sık Suriye askeri hedeflerine saldırdılar, barikatlara silah ve bomba attılar ve bölgedeki Suriye rejimiyle savaşmak için sivilleri çağırdılar.
Resmi olarak, Rus polisi ve Suriye ordusu bölgenin güvenliğinden sorumludur. Ancak asi milislerin hâlâ direnişi canlı tutabilecekleri büyük miktarda küçük silah ve patlayıcı var. Rejim, milisleri İsrail'in çıkarlarına hizmet etmek için huzuru bozmakla suçlarken; milisler ise rejimi ve güneyi ele geçirmek için statükoyu bozmak için İran yanlısı ve Hizbullah güçlerini suçluyor.
Bir varsayıma göre, İsrail, İran ve Hizbullah birliklerinden de oluşan ve Esed'in yeğeni Mahir Esed tarafından komuta edilen Suriye ordusunun 4. Zırhlı Tümeni bölgesinden kurtulmak istiyor.
İsrail, bölgenin, İran yanlısı güçlerini uzak tutacağını umarak, ateşkes anlaşmasını imzalayan isyancı gruplarla bir araya getirdiği 5. Kolordu tarafından kontrol edilen bölgeye sahip olmayı tercih ediyor.
Diğer bir varsayım, İranlılar ve Mahir Esed'in, 5. Kolordu'nun bölgeyi kontrol edemediğini ispat etmek için çatışmaları kışkırtıyorlar.
Spekülasyondan başka bir şey olmayan bu varsayımlar, bazı Suriye kuvvetlerinin Rusya'nın bu ve Suriye'nin diğer bölgelerinde askeri kontrolüne ve Rusya'nın belirttiği ateşkes anlaşmalarının memnuniyetsizliğinden kaynaklanıyor. Başka bir kızgınlık, Rusya'nın, Suriye ordusundaki üst düzey görevlerin getirilmesine müdahale etmesidir.
İsrail bu gelişmeleri yakından takip etmeli. Her ne kadar Rusya, İran yanlısı güçleri Golan sınırından uzak tutacağına dair sözünü tutmasa da, Rusya, Hizbullah da dahil olmak üzere İran yanlısı güçlerin bölgedeki güçlerini korumadığı ve kontrollerini genişletmediğinin temel garantisi.
Dara'da hayat yavaş yavaş normale döndü; Dükkanlar tekrar ticarete girdi ve yüzlerce mülteci Ürdün'den eve geldi. Suriye ve Ürdün arasındaki güney sınırı geçtikten sonra yeniden açıldı, ancak Suriye sivil yönetimi henüz çalışmıyor.
Ateşkes anlaşması uyarınca, Suriye ordusu şehre girmeyecek, ancak Suriye bayrağı hükümet binalarının üzerine çekilecek ve rejim yetkilileri yeniden yapılanma fonlarının akmasıyla okullar ve mahkemeler gibi hizmetleri iade edecek ve işletecekler. tutulmakta ve hizmetlerin çoğu yerel komiteler tarafından yürütülmektedir. Mahkemeler kabile başkanları ve etkili yetkililer tarafından yönetilmektedir.
Rejim ayrıca 4.500 mahkûmu ve tutukluyu serbest bırakmayı da taahhüt etti, ancak şu ana kadar sadece 1000 kadarını serbest bıraktı. Bu, ateşkes tehdidinde acı çekmeye neden oluyor.
Rusya, devlet kontrolünü Esed'e iade etmenin bir parçası olarak Suriye'de ordu ve isyancı militanlar arasında ateşkes başlattı. Ancak, güneydeki gibi önemli bir ateşkes çökerse, yalnızca diğerlerini değil, Rusya'nın siyasi çabalarının meşruiyetini, özellikle kapsamlı bir çözüm önerisini de tehlikeye atacaktır.
Perşembe günü, BM'nin Suriye özel elçisinin insani danışmanı Najat Rochdi, kuzeybatıdaki ateşkesin sona ermesinden üzüntü duyduğunu belirterek, yeni çatışmaların Nisan ayının sonundan bu yana 500'den fazla sivilin ölümünden sonra milyonlarca insanı tehdit ettiğini söyledi.
Kuzeybatıdaki İdlib eyaletinde yaklaşık 50 bin silahlı asi bulunuyor. Rusya, Türkiye'nin Eylül ayında imzalanan ve ağır ve orta silahların eyaletten ayrılacağı anlaşmayı sürdürmesini talep ediyor. Buna karşılık Esed ve Ruslar, İdlib'ten Türkiye'ye büyük bir mülteci dalgasına neden olabilecek bir saldırı başlatmayacaklar.
Türkiye şimdiye kadar, bazı milisleri ağır silahlarını bırakmaya ikna edemediği için veya kuzey Suriye'de bir güvenlik bölgesi kurmaya zorladığı için Türkiye, anlaşmanın bir kısmını yerine getirmedi. Türkiye, Kürt bölgelerini içerecek ve 25 ila 30 kilometre (19 mil) derin ve 40 kilometre uzunluğa sahip olan bu alanın kendi kontrolünde olacağı konusunda ısrar ediyor.
Türkiye'nin ‘Güvenli Bölge' talebi, ABD'nin İslam Devleti'ne (ISIS) karşı savaşında zarar verme endişesi yüzünden Ankara ile Washington arasındaki anlaşmazlığın kaynağı oldu.
Ancak üç gün süren görüşmelerden sonra, Pentagon ve Türkiye Savunma Bakanlığı, Türkiye'deki binlerce mültecinin eve dönmesine izin vermek üzere tasarlanan yeni bir "güvenli bölgeyi" denetlemek için ortak bir operasyon merkezi kurma anlaşması yaptı. Güvenli bölgenin nasıl ve ne zaman kurulacağı, ne kadar büyük olacağı ve ortak denetimin nasıl gerçekleşeceği açık değildir. Ancak anlaşma şu an için Türkiye'nin kuzey Suriye'de büyük bir askeri taarruz gerçekleştirme planını engelleyecektir.
Washington, Türkiye'yi böylesi bir saldırganlığa karşı uyardı; Kürtlerin güvenliğini sağlamak için böyle bir anlaşma yapabilirse, belki de Suriye'deki varlığını azaltabilecek.
Türkiye'nin desteklediği Kürt Ulusal Konseyi, Suriye muhalefetinin bir üyesi ve dolayısıyla barış görüşmelerinde yer alıyor. Demokratik Birlik Partisi (PYD) ve askeri kanadı Türkiye tarafından Kürdistan İşçi Partisi, Türkiye ve Irak merkezli PKK'ya bağlı bir terör örgütü olarak kabul ediliyor. Türkiye, Demokrat Birliği Partisi'nin siyasi süreçte yer almasına izin vermek istemiyor ve ABD'nin bu tür kuvvetlere “teröre destek” için destek verdiğini düşünüyor.
Demokratik Birlik Partisi bağımsız bir Kürt devleti kurmayı hedeflemiyor, Esed rejimi ile işbirliğini destekliyor ve siyasi sürecin bir parçası olarak özerkliği sağlamayı umuyor. Geçtiğimiz haftalarda, Kürt Ulusal Konseyi'nin pek çok üyesi Demokratik Birlik Partisi'ne karşı koydular, siyasi statüsünü arttırdı ve tanınması için pazarlık gücünü artırdılar.
Ancak, ABD ile Türkiye arasındaki anlaşmanın ne zaman ve ne zaman uygulanabileceği, yalnızca Kürt siyaseti üzerinde değil aynı zamanda İdlib'in statüsü üzerinde de önemli bir etkiye sahip olabilir. Türkiye, Rusya ile yapılan anlaşmanın bir kısmını küçültmek ve milislerin ağır ve orta silahlarından vazgeçmelerini sağlamak için artık bir bahaneye sahip olmayacak.
Türkiye milislerle müzakere etmeye başlasa bile, bu sorunsuz geçmeyecek, çünkü İdlib'teki bazı isyancı kuvvetler, silahları bırakmayıp rejime karşı mücadeleye devam edip etmeme konusunda derinlemesine bölünmüş durumda; Silahlarını bıraktıktan sonra halkının güvenliği için garantiler konusunda endişe duyuyorlar.
Ve bir mucize gerçekleşse ve Türkiye başarılı olsa bile, Rusya ve Suriye, Ankara'nın işgalci bir güç olarak Suriye'deki konumunu belirleme konusunda bir ikilemle karşı karşıya kalacak.
*İçerik özetlenerek verilmiştir. Bu makalede yer alan görüşler yazarına aittir ve Time Türk'ün editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.haaretz.com/middle-east-news/syria/.premium-syrian-opposition-to-regime-and-iranian-forces-revives-in-the-south-1.7654391