Washington'da Ortadoğu Enstitüsü'nde “Suriyeli mültecilerin dönüşü, sosyal ve ekonomik değerlendirmeler” konulu bir panel düzenlendi. Panelde konuşan ekonomist Harun Önder'in 70 kişilik bir ekiple hazırladığı raporu kamuoyuyla paylaştı.
Amerika'nın Sesi'nin haberine göre rapor, hangi ülkelerden kaç suriyelinin döndüğünü, dönen Suriyeli mültecilerin profilleri, kalan mültecilerle ilgili neler yapılması gerektiğine ilişkin soruları cevaplıyor.
İşte Önder'in açıklamaları:
DÖNÜŞLERİ ETKİLEYEN 4 ETKEN
“Dönüşleri etkileyen 4 etken belirledik. Birincisi güvenlik, ikincisi geçim seçenekleri, üçüncüsü ev, arazi gibi varlıklara ulaşabilme ve sonuncusu da eğitim, sağlık, su, elektrik gibi hizmetlere ulaşma. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği rakamlarına göre 2015'ten 2018'in ortasına kadar 103 bin 9 sığınmacı ülkelerine döndü."
HANGİ ÜLKELERDEN NE KADAR MÜLTECİ SURİYE'YE DÖNDÜ?
"En fazla geri dönüş yüzde 10.8'le Irak'tan. Sonra yüzde 6.6'yla Ürdün, yüzde 1.5'la Lübnan ve yüzde 1.1'le Türkiye'den. Bu Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne kayıtlı 5.6 milyon sığınmacı rakamına göre çok az.”
"DÖNENLERİN ÇOĞU YAŞLI"
Geri dönenler ortalama yaşın üzerinde. Geri dönmeyenler genelde çocuklu aileler. Çocuklar geri dönmüyor. Eğitim seviyesinin geri dönüşe karışık bir etkisi var.Kadınlar daha az dönüyor. Aile üyesi ne kadar fazlaysa dönüş oranı da azalıyor.”
"HAYATLARINI KÖTÜ HALE GETİRİRSEK DÖNERLER" DÜŞÜNCESİ YANLIŞ
“Suriye'de iyileşme sıklıkla daha iyi geri dönüşlere olanak sağlıyor. Eğer bulundukları ülkelerde hayatlarını kötü hale getirirseniz bu geri dönüyorlar anlamına gelmiyor."
NELER YAPILMALI?
"3 önemli mesajımız var, birincisi ekonomik bakış açısından çeşitli politikalar uygulanmalı, bütün paranızı geri dönüşleri sübvanse etmek için ortaya koymak istemessiniz. Ama Suriye'de hizmetleri sağlamak için ne kadar para harcamak istiyorsunuz? Bu da Suriye'de güvenlik koşullarının ne kadar hızlı iyileşeceğiyle ilgili. Güvenlikten kastım, ayrıca insan hakları ve mülk hakları. Son olarak geri dönüşleri en üst seviyeye çıkarmaya çalışmayın, sığınmacıların refahını bulundukları ülkelerde, Suriyelilerin refahını da Suriye'de yükseltmeye çalışın.”
ŞAM YÖNETİMİ DÖNÜŞLERİ İSTİYOR MU?
Panele katilan Barış Enstitüsü'nden Mona Yacoubian'a göre bu sorunun yanıtı “hayır”.
Yacoubian, “Yanıtım, daha çok Rusya'nın uluslararası meşruiyet açısından geri dönüşleri istiyor. Bu açıdan bakıyorlar. Suriye rejiminin büyük çaplı geri dönüşlerle ilgilendiğini sanmıyorum. Muhtemelen sığınmacıların büyük çoğunluğunun rejime muhalif olma olasılığı. Sanırım tutuklanmalarla ilgili endişeler de sığınmacıların rejimin kontrolündeki bölgelere dönmesini zorlaştıran faktörlerden” diyor.
SURİYE SAVAŞI
Suriye'de 8 yıldır devam eden çatışmalarda resmi rakamlara göre 500 binden fazla kişi yaşamını yitirdi. Yaklaşık 6 milyon kişi komşu ülkelere sığındı. Türkiye yaklaşık 4 milyonla en fazla Suriyeli sığınmacıya sahip ülke.