Meclis Genel Kurulu'nda Dışişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarının 2020 bütçe görüşmeleri gerçekleştirilirken, Ak Parti ve HDP arasında "Neokemalist" tartışması yasandı.
ÖZSOY'DAN AK PARTİ'YE: NEOKEMALİST
Duvar'ın haberine göre HDP Diyarbakır Milletvekili Hişyar Özsoy, kayyum atamalarını eleştirerek, atama yapılan bölgelere ilişkin bir harita gösterdi. Özsoy, ayrıca, Şark Islahat Plana ilişkin bir harita, OHAL uygulamaları için bir harita ve Umum müfettişliği uygulaması için bir harita daha gösterdi.
Özsoy, Ak Parti sıralarına dönerek “AKP'ye ‘Neokemalist parti' dediğimiz zaman alınmayın lütfen, haritalar konuşuyor” dedi.
*Neokemalizm: Geçmişe özlem duyan, cumhuriyetin temel değerlerini korumayı kendine baş görev sayan, endişe üzerine inşa edilen politik söylem ve Kemalizmin kendini yeniden inşa etme sürecini işaret eden ifade. 'Neokemalizm' sivil toplumda meşruiyetini arttırma amacı nedeniyle 1930'ların Kemalizminden ve 12 Eylül'ün Atatürkçülüğünden ayrılır. Kelimenin başındaki "neo" ifadesi, kelimeye "yeni" sıfatı kazandırır.
Özsoy'un gösterdiği ve 2016'dan sonra kayyum atamalarını gösterdiğini ifade ettiği harita
AK PARTİLİ MEHMET MUŞ: KEMALİST İDEOLOJİ CHP'DE VAR
Söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Mehmet Muş, HDP'li Özsoy'un gösterdiği haritalara ilişkin CHP'yi işaret ederek şunları söyledi:
“Bizim ideolojimiz Kemalizm değil, Kemalist ideoloji yok bizde; Kemalist ideoloji Cumhuriyet Halk Partisi'nde var, bunu söylüyor, doğru. Her partinin bir ideolojisi var. Bakın orada haritalar gösteriyor, ‘Şu tarihlerde oldu' diyor. Şimdi, lafa gelince ‘Cumhuriyetin kurucusu biziz, devleti biz kurduk. Kurucu Genel Başkanımız, devleti kuran başkan."
HDP'Lİ OLUÇ'TAN "ŞARK ISLAHAT PLANI" BENZETMESİ
HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç da söz alarak Muş'a şu sözlerle karşılık verdi:
“Bakın, dedik ki o haritalarla size: ‘Şark Islahat Planı'nın uygulandığı yerler, umumi müfettişliklerin uygulandığı yerler, olağanüstü hâlin uygulandığı yerlerle bugün sizin kayyum atadığınız yerler aynıdır.' Size bunu gösterdiğimiz için rahatsız oldunuz. Siz ‘OHAL'i kaldırdık.' dediniz, OHAL'i kaldırdıktan sonra sömürge valileri ve kaymakamları atayarak o kayyum dönemini yaşattınız ve yaşatmaya da devam ediyorsunuz. Biz, size kurumsal, tarihsel bir süreklilik olduğunu anlattık, ‘Kürt sorunu çözülmemiş, geleneksel devlet politikalarını uyguluyorsunuz, devam ettiriyorsunuz.' dedik, bunu anlattık. Bu geleneksel devlet politikalarının bugünkü tezahürünün nasıl bir Kürt düşmanlığı olduğunu anlattık. Ama siz kendi yaptığınızı ilk yapılıyor zannediyorsunuz. Belki İçişleri Bakanı Soylu size öyle anlatıyor bu kayyım atamalarını. Hayır, öyle değil, Şark Islahat Planı'ndan beri aynı zihniyettir bunu devam ettiren; siz icat etmediniz, kopya ettiniz.”
* Şark Islahat Planı: 1925'te Şeyh Sait isyanından sonra hazırlanan ve 24 Eylül (1925) tarihinde Şark Islahat Planı Kararnamesi şeklinde duyurulan; kararnamedeki ifadeyle "Malatya, Elaziz (Elazığ), Diyarbekir, Bitlis, Van, Muş, Urfa, Ergani, Hozat, Erciş, Adilcevaz, Ahlat, Palu, Çarsancak, Çemişgezek, Ovacık, Hısn-ı Mansur (Adıyaman), Behinsi (Besni), Arga (Akçadağ), Hekimhan, Birecik, Çermik, vilayet ve kaza merkezlerinde hükûmet ve belediye dairelerinde ve sair mücessesat ve teşkilâtta, mekteplerde, çarşı ve pazarlarda" Türkçe konuşulması (13. madde) ve Kürtçe'nin yasaklanması (16. madde) gibi uygulamaları bulunan plan.
* Umumî Müfettişlikler: Türkiye'de kuruldukları bölgede sivil, asker ve yargı üzerinde kesin otoriteye sahip olan bölgesel valilikler. 1927'de faaliyete başlayan Umumi Müfettişlikler beş farklı bölgede kuruldu. Birinci Umumi Müfettişlik mıntıkası Elazığ, Urfa, Hakkâri, Bitlis, Siirt, Van, Mardin ve Diyarbakır'dan oluşuyordu. İkinci Umumi Müfettişlik bölgesi Edirne, Kırklareli, Tekirdağ ve Çanakkale vilayetlerini içine alacak şekilde kuruldu. Üçüncü Umumi Müfettişlik, İsmet İnönü'nün Doğu bölgelerini ziyaret ettikten sonra hazırladığı Kürt raporu üzerine kurulmuştur. Raporda Erzurum merkezli yeni bir müfettişliğin derhal kurulması gerektiğinden bahsedilmekle birlikte, bu müfettişlik mıntıkasının Ağrı, Erzincan, Kars, Trabzon, Artvin, Rize, Gümüşhane ve Erzurum'dan oluşması öngörülmüştü. Dördüncü Umumi Müfettişlik Dersim olayları sonrasında Bingöl, Tunceli ve Elazığ'ı içine alacak şekilde belirlendi. Daha sonra buraya Üçüncü Umumi Müfettişliğin sorumluluk bölgesinden alınan Erzincan da dahil edildi. Dördüncü Umumi Müfettişliğe diğer müfettişliklerden daha çok yetki verildi. Umumi Müfettişlik Kanunundan hemen önce Resmi Gazete'de yayınlanan “Tunceli Vilayetinin İdaresi Hakkında Kanun” kapsamında bu ilin valisinin korkomutan (korgeneral) rütbesinde ve orduyla ilişiği baki kalan birisi olmasına karar verilmişti.
* Doğu'da OHAL: 12 Eylül 1980'deki askeri darbeyle başlayan sıkıyönetimin bitiminden hemen sonra 19 Temmuz 1987 tarihinde, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van'da OHAL uygulamasına geçildi. Başbakanlık onayıyla Adıyaman, Bitlis ve Muş da aynı kanunla ''Mücavir İl'' (komşu il) olarak belirlendi. Olağanüstü Hal, bölgede toplam 11 ilde uygulamaya konulurken, Batman ve Şırnak'ın 6 Mayıs 1990'da il olmalarıyla OHAL kapsamındaki il sayısı 13'e yükseldi. Mücavir il olarak uygulama kapsamına alınan Bitlis'te de 19 Mart 1994 tarihinde Olağanüstü Hal'e geçildi. Uygulamanın başladığı 19 Temmuz 1987 tarihinden, yürürlükten kaldırıldığı 202'ye kadar OHAL 46 kez uzatıldı. Her 4 ayda bir uzatılan Olağanüstü Hal uygulaması, 1994 yılı sonuna kadar 13 ilde sürdürüldü. Daha sonra OHAL kademeli olarak kaldırılmaya başlandı. İlk olarak Elazığ OHAL kapsamından, Adıyaman da mücavir il olmaktan çıkarıldı. Daha sonra, 30 Kasım 1996 tarihinde Mardin kapsamdan çıkarılarak, mücavir il statüsüne alındı. Ardından TBMM'nin 2 Ekim 1997 tarihli kararıyla 6 Ekim 1997'den itibaren Batman, Bingöl ve Bitlis uygulamadan çıkarılarak, mücavir il kapsamına dahil edildi.30 Kasım 1999'da Siirt'te, 30 Temmuz 2000'de Van'da, 30 Temmuz 2002'de de Hakkari ve Tunceli'de Olağanüstü Hal uygulaması sona erdirildi. TBMM'nin 19 Haziran 2002 tarihli birleşiminde, OHAL'in 30 Temmuz 2002 tarihinde Diyarbakır ve Şırnak'ta ''son kez'' 4 ay daha uzatılması kararlaştırılmıştı. İlgili tarihlerin ardından OHAL bölgede tamamen sona ermiş oldu.
KAÇ BELEDİYEYE KAYYUM ATANDI?
İçişleri Bakanlığı'nın açıkladığı son verilere göre şu ana kadar toplam 28 belediyeye kayyum atandı.
