Hibrit savaş nedir? Suriye'de hangi ülkeler Hibrit savaşı uyguluyor?

Hibrit savaş, açık veya gizli olarak birden fazla savaş vasıtasının belli bir amaç için karmaşık bir biçimde kullanıldığı yeni bir savaş türüdür. Hibrit savaşın açık veya gizli uygulama vasıtaları çok çeşitlidir. Bir ülkenin kara, hava ve deniz sahalarında icra edilebilir. Suriye'de de karşımıza çıkan hibrit savaşları (modern çağ savaşları) (şehir savaşları,meskul mahal savaşları,sokak çatışmaları vs.) çatışma ve savaş şekillerinin bulanıklaşıp taktik ilerlemenin similasyon üzerinde ki öngörünün esasında sahada ki kişilerden gelen bilgiler doğrultusunda şekillenip çoklu yönetim ile toplumu da savaş ve çatışma sahasının içerisine çekip psikolojik ve konvansiyonel düşüncenin medya yolu ile etkin kullanımını beraberinde getirmesi ile yeni dünya savaşlarının adı olmuştur. Modern çağ savaşları olarak da bilinen hibrit savaşının özellikleri nelerdir? İşte detaylar...

Hibrit savaş nedir? Suriye'de hangi ülkeler hibrit savaşı uyguluyor

Hibrit savaşın asıl amacı, harp ilan etmeden, hedef ülke hükümetini devirmek, hedef alınan ülkede çıkarlara uygun olan yeni bir hükümetin kurulmasını sağlamaktır. Aslında bu en önemli politik amaçlardan birisidir.

Milattan önce V. yüzyılda meydana gelen Peloponez Savaşı sırasında Atina, Sparta ile cephe savaşları dışında, Sparta içinde ayrı bir kimliğe sahip fakat Spartalı'lara kayıtsız şartsız itaat eden Helotlar'ın Sparta'ya karşı ayaklanmalarını her şekilde teşvik etmekteydi. Askeri bakımdan Atina ordusunu yenebilecek kapasitede olan Sparta, iç isyanların sona erdirilmesi ve sadık Helotların kaybedilmemesi amacıyla Atina ile barış aramaya başlamıştı. Tarihte bu olay ilk “Hibrit Savaşı” olarak kayıtlara geçmiştir. Çok farkedilmesede ABD, özellikle İkinci Dünya Sasaşı'ndaan sonra dünyanın farklı bölgelerinde hibrit savaşı kullandı. ABD'nin SSCB ile giriştiği soğuk savaş döneminde aslında iki ülke de hibrit savaşı etkin olarak kullandılar. Son yıllarda Rusya'nın Gürcistan, Ukrayna ve Kırım krizlerinde hibrit savaşını bir kuvvet çarpanı olarak etkili bir şekilde başarıyla kullandığını görüyoruz. Rusya'nın son dönemde hibrit savaşta üstünlük kazanmasıyla ABD'nin kendi silahıyla vurulduğunu da söyleyebiliriz. Çünkü ABD, Rusya'ya karşı hibrit savaşta çaresiz ve ilk adımı atandan çok önlem almaya çalışan bir role büründüğü görülüyor. Sırf bu nedenle Rusya'ya karşı hem Suriye'de hem de Doğu Avrupa'da üstünlüğü yitirmiş durumdadır.

ABD ve Rusya'nın Hibrit Savaş Tanımları

Günümüzde ABD savaş literatüründe hibrit savaş “sinerjik etkiler elde etmek için tüm toplumsal fonksiyonlar yelpazesinde spesifik güvenlik açıklarına uyarlanmış çoklu güç enstrümanlarının senkronize kullanımı” şeklinde ifade edilmektedir.
Rus siyaset bilimci Andrew Korybko, hibrit savaşı “jeostratejik transit bölgelerindeki tarihsel, etnik, dini, sosyo-ekonomik ve coğrafi farklılıklardan istifade eden dışsal kimlik çatışmaları”
şeklinde tanımlamaktadır.

“Hibrit savaş”ın uygulama vasıtaları

Hibrit savaş, düzenli/düzensiz, klasik/modern, gayri nizami harp, bilgi harbi ve siber savaş gibi uygulama vasıtalarının yeteneklerine bağlı olarak; bir ülkenin kara, hava ve deniz sahalarında icra edilebilir.

Hibrit savaş esnasında kullanılan modern siber savaş yöntemlerinin kara-deniz-hava gibi ülke sınırlaması yoktur.

21 nci yüzyıl savaşları asimetriktir. Bu bağlamda, her türlü savaş taktik ve tekniğinin uygulanacağı ‘hibrit savaş harp alanı'nın boyutları sınırlanamaz.

Pratikte, herhangi bir tehdit, tek bir basit savaş şekliyle sınırlı olmadığı sürece hibrit olabilir.

Herhangi bir tehdit veya güç kullanımı hibrit olarak tanımlandığında, modern savaşın gerçek yönlerini ifade etmek yerine, bu noktada hibrit savaş terimi değerini kaybeder; kafa karışıklığına neden olur.

Bazı savaş analistlerine göre hibrit savaş, 4. nesil savaştır. Bazı uzmanlara göre hibrit savaş ‘kirli' bir savaştır. Bazı harp uzmanları da tanımdan yola çıkarak hibrit savaşı ‘karma savaş' olarak nitelemektedir.

Hibrit savaş asimetrik mi?

Asimetrik olduğu ifade edilen hibrit savaşın sayısız uygulama vasıtası bulunduğuna ve etki alanı sınırlanamayacağına göre, ulusal çapta savunma önlemleri alınırken ‘hibrit savaş'ın karmaşık, çok boyutlu ve sınırsız özellikleri göz önünde tutulmalıdır.

Hibrit savaş yöntemini ilk kim kullandı?
Resmi yabancı hükümet kaynaklarına göre: Hibrit savaş veya ‘karma savaş' terimi 2005'in başlarında ortaya çıktı. Daha sonra 2006'da Lübnan Savaşı'nda Hizbullah'ın kullandığı stratejiyi tanımlamak için kullanıldı.

Hibrit savaş stratejileri

Özellikle son on yılda, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) da dahil olmak üzere dünyadaki en önemli askeri güçler ve koalisyon güçleri (Afganistan, Irak ve Suriye koalisyon güçleri), sözde ‘hibrit' tehditleri anlamaya ve karşı koymaya çalıştılar.

Emekli bir asker olarak ‘hibrit' zorlukları temel alan özel stratejiler geliştirmek yerine (zor ve kapsamlı bir terim), karar vericilerin savaşı her zaman olduğu gibi topyekün düşünmelerini öneriyorum: Savaş, birbiriyle ilişkili tehditlerin karmaşık bir bütünüdür. Alınacak her tülü önlem, topyekün savaşın gereklerine uygun olmalıdır.

Buna göre aşağıdaki düşünce şekilleri karar vericileri mağlubiyete sevk edebilir:

“Biz ülke olarak sadece hibrit savaşa yönelik plan geliştiriyoruz.”
“İttifak olarak amacımız biyolojik savaşta zafere ulaşmaktır. Nükleer bir saldırı tehdidini öngörmüyoruz.”
“Planımız düşmanın Gayri Nizami Harp uygulamalarına mani olmaktır. Düşmanın konvansiyonel savaşa yöneleceği kanaatinde değiliz.”
“A ülkesine karşı sadece amfibi harekat icra ederek hedefimize ulaşmayı planlıyoruz. Bilgi harbi veya siber savaşla işimiz olmaz.”

Hibrit Savaşın Klasik Savaştan Farkı

Hibrit savaşı klasik savaşın altında diğer etkenleri içeren dönüştürücü (transformatör) bir savaş olarak tanımlanabilir. İçeriğinde bulunan ve askeri olarak tanımlanamayan faktörler klasik bir savaş olarak adlandırılmasına izin vermez. Transformatör savaş (T-savaş) klasik savaş vasıtaları dışında şunları içerir:

bilgi propagandası,
siyasi ve diplomatik ataklar,
lobici bir yaklaşım ile ekonomik ve ticari faktörlerin kullanımı,
enerji ve altyapı sektörlerine taarruz,
sabotajlar, ile bunlarla koordineli olarak düzenli askeri operasyonlar ve taktik ve nükleer silahların sınırlı olarak kullanımıdır.

Hibrit savaşın klasik savaştan farkı savaşın ilk aşamalarında askeri etkenin çok düşük olması veya hiç olmamasıdır. Bu savaşta herhangi bir devlete ait olmayan ve herhangi bir yasa veya sözleşmelere tabi olmayan “kiralanmış” askerlere kullanılabilmektedir. Bu tür asker ve terörist melezlerinin kimin emirleri doğrultusunda hareket ettikleri bile belli değildir. Eğer komutadakiler bilinmiyor ise, kimse ile ne pazarlık yapılabilir, ne de ateşkes koşulları görüşülebilir. Eğer ateş açılır ise kime nişan alınacağı, kimin sorumlu tutulacağı belli değildir.

Hibrit savaşı çok iyi bir şekilde hazırlanmış amacı olan bir medya savaşıdır, öyle ki gerçekleştirilmesinde birçok haber kanallarına ihtiyacı vardır. Modern toplumda artan rolü ile medya, toplumun kararlarını ve düşüncelerini etkilemek adına kullanılan en iyi araçlardan birisidir. Askeri ve yasadışı belirtilerin yok edilmesi için sloganlar üretilmesi, düşmanın olumsuz özelliklerinin ön plana çıkarılması, (“teröristler”, “darbeciler”, “cunta”, vb.), kendi pozitif imajının abartılarak sunulması, eylemlerin kendi menfaatine göre betimlenmesi ve meşru bir hal alması adına uygun isteklendirme yapılması gibi faaliyetler hibrit savaşının fenomenleri olarak ön plana çıkar.

Bu savaşta kışkırtıcı sergi ve fuarlar, gazete ve dergi yayınları, önyargılı uzman görüşleri, hep bir ağızdan ifade edilen politik söylemler sıklıkla kullanılarak ülke çıkarları hedef ülkelere benimsetilmeye çalışılır. Lobilerin kurulması için ne paradan, ne de zamandan tasarruf edilir.

Emekli bir kurmay subay olarak teklifim şudur: NATO'daki sivil veya asker bütün karar vericiler karşılaştıkları asimetrik, kaynağı bile belli olmayan tehditlerin türüne ve birbiriyle ilişkisine odaklanmalı, samimiyetle, yardımlaşarak yeni tehdit ortamına uygun savunma stratejileri geliştirmelidir. Ordular yeni savunma stratejisine göre teşkilatlanmalı ve tertiplenmelidir. Ancak, her kafadan bir sesin çıktığı ve sonunda ABD'nin dediğinin olduğu NATO'yu bir kenara bırakırsak: Adı konmamış hibrit savaşlarının en acımasızca devam ettiği günümüz dünyasında Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kendi bekası için hibrit savaşlarına karşı etkili savunma stratejileri geliştirmelidir. Türkiye, asimetrik, karmaşık tehdit ortamını bütünüyle hesaba katmalı ve hiç bir tehdidi savsaklamadan ve ciddi karşı tedbirler üreterek başarıya ulaşmalıdır.

Hibrit Savaş Unsurları Nelerdir?

ABD ve Rus tanımları arasında bazı farklar görünse de, hibrit savaş kapsamında genel olarak düzensiz savaş, sahte haberler, diplomasi ve dışarıdan seçim müdahalesi gibi diğer etkileyici yöntemlerle harmanlayan askeri stratejiler öngörülmektedir. Bu kapsamda hibrit savaş, geleneksel askeri birlikler, taktikler ve stratejiler dışında, gerilla, paramiliter yapılar vs. düzensiz askeri kuvvetlerin istihdamı gibi araçları da kullanmaktadır.

Bir sonraki aşamada hibrit savaş kapsamı, “iki ordu arasında -doğrudan- gerçekleşmemiş olan” bütün savaşları ifade etmektedir. Etnik, dini veya ulusal açıkları kullanan psikolojik saldırıları, düşman hatlarının arkasında faaliyet gösteren provokatörleri, yaptırımlar yoluyla ekonomik saldırıları, boykotları ve cezalandırıcı tarifeleri, düşman ekonomisini zayıflatma yöntemlerini, seçimlere yönelik siber saldırıları ve çeşitli referandumları içerir.