Bugün süresi dolacak olan Türkiye'nin Cilvegözü Sınır Kapısı'ndan Suriye'nin kuzeyinde muhaliflerin kontrolündeki bölgeye insani yardım geçişleri için BMGK üyeleri uzlaşı sağladı ve geçişlerin bir yıl daha devam etmesine karar verildi.
İnsani yardım geçişlerinin devamına, Şam yönetiminin kontrolü dışında gerçekleştiği gerekçesiyle Rusya itiraz ediyordu. BMGK'nın diğer daimi üyelerinden ABD, yardım geçişlerinin süresi dolmadan hemen önce, son dakikada Rusya'yla uzlaşma sağladı.
ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield, "Anne babalar 12 ay daha çocuklarının karnının doyacağını bilerek bu gece rahat bir uyku çekebilir. Burada uzlaştığımız insani yardım geçişleri, gerçek anlamda hayat kurtaracak." açıklaması yaptı.
Bir süredir Ukrayna, Karadeniz ve siber saldırı gibi meseleler sebebiyle gerilim yaşayan ABD ve Rusya, Cuma günü BMGK'nın 15 üyesinin oy birliğiyle aldığı kararın, iki ülkenin ilişkileri için de "çok önemli olduğunu" söyledi.
Rusya'nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, oylama sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada "Putin ve Biden'ın Cenevre'de konuştuğu gibi bir dönüm noktası olmasını umuyoruz. Bu, ihtiyaç olduğunda ve tabi irade olduğunda işbirliği yapabileceğimizin bir göstergesi oldu" dedi.
ABD Başkanı Joe Biden, göreve geldikten sonra Rus lider Vladimir Putin'le Haziran ayında Cenevre'de gerçekleştirdiği ilk görüşmede, Suriye'den insani yardım geçişlerinin devam etmesinin önemini de gündeme getirmişti. Biden, "Bundan sonra Suriye'de Rusya ve ABD'nin yapacağı herhangi bir işbirliğinin, sınırdan insani yardım geçişleri devam etmezse büyük riske gireceğini" de dile getirmişti.
Bu yıl 10 Temmuz'da süre bitmeden önce insani yardım geçişlerinin uzatılması için taslağı İrlanda ve Norveç hazırladı. Taslakta insani yardım geçişlerinin Türkiye sınırından 12 ay daha devam etmesi; aynı zamanda Irak'tan da bir sınır kapısının bu geçişler için kullanılması öngörülüyordu. Ancak haftalar önce hazırlanan taslak üzerinde yapılan görüşmelere Rusya katılmadı.
Sürenin dolmasına günler kala, Perşembe günü Rusya taslağa itiraz ederek geçişlerin sadece Cilvegözü'nden 6 ay daha devam etmesi önerisinde bulundu.
ABD ve Rusya'nın BM Büyükelçilerinin müzakereleri sonrası sadece Cilvegözü'nden altı ay daha geçişlerin devam etmesi, ancak aksi bir karar alınmazsa altı ay sonra, yani Ocak ayında yeni bir oylama yapılmadan altı ay daha uzatılması konusunda iki ülkenin anlaştığı duyuruldu.
Ancak uzlaşmanın hemen ardından Rusya, bu geçişlerin Suriye yönetiminin egemenlik haklarını ihlâl ettiği gerekçesiyle Ocak ayında yeniden oylama yapılması gerektiğini savundu. BMGK daimi üyelerinden Çin de Rusya'ya destek verdi. Bunun üzerine iki ülke yeniden müzakere masasına oturdu ve son anda, geçişlerin Cilvegözü'nden 12 ay uzatılmasına karar verildi.
Oylamadan 'evet' çıkması için 15 üyeli BMGK'da en az 9 üyenin onay vermesi ve beş daimi üyeden (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) hiçbirinin veto etmemesi gerekiyor.
Ürdün ve Irak'taki birer kapıdan Suriye'nin güneyindeki ve doğusundaki bölgelere; Türkiye'deki iki sınır kapısından İdlib ve Halep'te muhaliflerin kontrolündeki bölgelere insani yardım ulaştırılmasını sağlayan düzenleme, Ocak 2014'ten bu yana 1 yıllığına kabul ediliyordu.
Ürdün'den 2018'den bu yana pratikte yardım ulaştırılmıyordu. Rusya ve Çin'in 2019 sonundaki vetosuyla Irak sınırı da devre dışı bırakıldı.
Ocak 2020'de program 6 ay için ve sadece Türkiye'deki iki sınır kapısını kapsayacak şekilde uzatılmıştı. Temmuz 2020'de ise Rusya ve Çin'in vetoları sebebiyle 10 Temmuz'a kadar uzlaşma sağlanamamış ve insani yardım geçişleri birkaç günlüğüne durmuştu. Ardından iki ülke, sınır kapısının bire indirilmesi karşılığında programın bir yıllığına uzatılmasını kabul etmiş ve geçişler yeniden başlamıştı.
Kaynak: BBC Türkçe
