TIMETURK | HABER MERKEZİ
İran'ın yarı resmi Fars Haber Ajansı'ndaki habere göre, dün gece Tahran'ın batısındaki Melerd ilçesinde göstericilerle güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmalarda 3 Devrim Muhafızları Ordusu ve Besiç mensubu hayatını kaybetti.
Gösterilerde şu ana kadar en az 12 göstericinin ve 4 güvenlik görevlisinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Fakat muhalifler ülke genelinde ölü sayısının çok daha fazla olduğunu iddia ediyor.
AF ÖRGÜTÜ: EN AZ 106 ÖLÜ VAR
Uluslararası Af Örgütü ise 21 kentte en az 106 kişinin öldüğünü açıkladı. Örgütün yaptığı açıklamada, ölü sayısının tahmin edilenden fazla olabileceğini belirtildi. İran'daki kısıtlı medya ve internet yasağına dikkat çekilen açıklamada, teyit edilen video görüntüleri, görgü tanıklarının ifadeleri ve ülke dışındaki aktivistler tarafından verilen “güvenilir bilgilerin”, göstericilerin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü gösterdiği kaydedildi.
DEVRİM MUHAFIZLARI SERT ÖNLEMLERLE UYARDI
İran Devrim Muhafızları 18 Kasım Pazartesi günü yaptığı açıklamada göstericilere karşı daha sert önlemler alacaklarını belirtti.
BESİÇ MİLİSLERİ SAHAYA İNDİ
Pazartesi akşam saatlerinde İran lideri Ali Hamaney'in Fars eyaletindeki temsilcisi Ayetullah Lütfullah Dejkam, Şiraz'da yarına kadar gösterilerin sona ermemesi durumunda milis güçlerin protestoculara müdahale edeceğini söyledi.
Ardından gece saatlerinde Melerd'den 3 Devrim muhafızı ve mensubunun öldüğü haberi geldi.
MADDİ HASAR BÜYÜYOR
Geçen hafta cuma (15 Kasım) günü başlayan olaylar şiddetle yükselmeye devam ederken, petrol istasyonları, banka şubeleri, kamu binaları ve polis araçlarını ateşe verdi.
Ayrıca Şehriyar ilçesinde yakılan kütüphanede 13 bin kitap zarar gördü. Öte yandan Şiraz'da cuma gününden bu yana devam eden gösterilerde 75 banka şubesi tamamen yakıldı ve tahrip edildi.
Fars Haber Ajansı'na göre, ülke genelinde şehir ve ilçelerde 1080 noktada yaşanan olaylarda, 100'den fazla banka kundaklanırken, 50'den fazla marketin yağmalandığı, yaklaşık bin göstericinin gözaltına alındığı belirtiliyor.
Tahran'a bağlı İslamşehr ilçesinde devlet binalarının ateşe verildiği ve bir karakolun göstericiler tarafından ele geçirildiği iddia ediliyor.
İNTERNET KESİLDİ
Cumartesi gecesi (16 Kasım) ülke genelinde internet kesildi.
İnternete erişimin engellenmesi ülkede ilk kez yaşanmıyor. Ancak bu kez yapılan müdahale yalnızca İran için değil, teknik karmaşıklık açısından siber güvenlik örgütlerinin bu güne kadar tespit ettiği "en kompleks" kesinti olarak tanımlanıyor.
Euronews'ten Berrak Kanbir ve Rodriguez Sanmartin'in konuyla ilgili haberinde görüşlerine yer verilen NetBlocks Araştırma Direktörü Işık Mater'e göre "bu kesinti o kadar kompleks ki, tüm İran'ı internetten kesmeleri bir günlerini aldı."
İran'ın en büyük internet sağlayıcı ağı MCI, Rightle ve IranCell'in erişimlerini 15 Kasım'dan bu yana yavaşlatan hükümet, cumartesi gününden bu yana ise genişbant kesintilerle internet ulaşımını engelledi. Ülkedeki kesintilerin en dikkat çeken noktası, önceki örneklerden farklı olarak müdahalenin hem uluslararası hem de ulusal bağlantıları kapsaması.
ÖLÜM HABERLERİ BU NEDENLE MUĞLAK
Mater her gün çok sayıda mesaj aldıklarını ifade ediyor:
"Bize her gün en az 3-4 tane e-mail ve yığınla mesaj geliyor. Genelde yurtdışında yaşayıp, İran'da ailesi olanlar gönderiyor bu mesajları. Herkes durumdan çok endişeli. İnternet kesik olduğu için sevdikleri insanlardan, ailelerinden haber alamıyorlar. İnternet olmadığı için, bir İran vatandaşı öldürülse bile duyulmayacak, bilinmeyecek. Şeffaflık yok. O yüzden internet kesintisi otoritelere rahat davranma olasılığı veriyor. Protestolarda resmi olarak kaç kisi öldü bilmiyoruz mesela. En az 12 deniyor ama bu sayı doğru mu, değil mi kanıtlamak zor."
Mater, konuyu yakından takip ediyor:
"Rusya şu an kendi internetini geliştiriyor (Runet). İran'ın da aynı şekilde kendi 'helal' internetini geliştirmekte olduğu söyleniyor."
Sudan, Zimbabwe ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti bu yıl içinde çeşitli sebeplerle interneti kesti. Venezuela ve Irak'ta da benzer müdahaleler yaşandı. Ayrıca Hindistan Keşmir'in özel statüsünü kaldırırken bögedeki interneti kesmişti.
ELDE EDİLEN GELİR HALKA DAĞITILIYOR
İran'ın gösterileri kontrol altına almak için attığı diğer adımsa benzin zammından elde edilen geliri halka dağıtmak oldu. Yarı resmi haber ajansı Tesnim'in dün duyurduğu habere göre, hükümet, zammın ilk gelirini yaklaşık 20 milyon İran vatandaşının hesabına yatırdı. Tahran, protestoların yaşandığı ilk günlerde zamdan elde edilecek gelirin sosyal yardıma muhtaç 18 milyon aileye dağıtılacağını açıklamıştı.
BENZİN FİYATLARI ŞU AN NE DURUMDA?
İran Ulusal Petrol Ürünleri Dağıtım Şirketinin daha önce yaptığı açıklamaya göre, devlet tarafından sübvanse edilen benzinin litresi, aylık 60 litreye kadar bin tümenden (50 kuruş) bin 500 tümene (75 kuruş) yükseltilmişti. Araç başına bir ay içinde 60 litreden fazla benzin alınması halinde ise benzinin litre fiyatı 3 bin tümene (1,5 lira) çıkartılmıştı.
GAZETELERDE İDAM TEHDİDİ
Yeni Şafak'ın aktardığına göre İran lideri Ayetullah Ali Hamaney'e yakınlığıyla bilinen bir gazete, benzin zammının ardından patlak veren protesto gösterilerinde şiddet eylemlerine liderlik edenlerin idamla cezalandırılacağını yazdı. İran lideri Hamaney'e yakınlığıyla bilinen ülkenin en köklü gazetelerinden “Keyhan”da yayımlanan yazıda, yargı yetkililerin protestolarda şiddet eylemlerine liderlik eden kişileri idam cezasının beklediği yönündeki görüşü yer aldı.
